Ποιες αρχές, αξίες και ιδέες επηρέασαν την Επανάσταση του ’21 και εκφράστηκαν στα 3 Συντάγματά της;

Η Ελληνική Επανάσταση αλλά  και τα συντάγματά της, με το δημοκρατικό και φιλελεύθερο πνεύμα τους, έχουν την αφετηρία τους στις ιδέες του Διαφωτισμού και στις μεγάλες επαναστάσεις που αυτός γέννησε: την Αμερικανική και τη Γαλλική.

Οι ιδέες του Διαφωτισμού, δηλαδή του ορθολογικού ανθρώπου που θέτει ως σκοπούς τη γνώση την ελευθερία και την ευτυχία, διαχύθηκαν στον ελλαδικό  χώρο, όταν διαμορφώθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες στις αρχές του 18ου.

Αξιοσημείωτη είναι και η επίδραση της Αμερικάνικης  Επανάστασης  κατά την οποία οι άποικοι του Νέου Κόσμου εξεγέρθηκαν εναντίον των Βρετανών διεκδικώντας την ανεξαρτησία τους και σχημάτισαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ). Οι φιλελεύθερες ιδέες και τα αιτήματα των επαναστατών εκφράστηκαν στη Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας. Οι Αμερικανοί επαναστάτες ήταν εναντίον του θεσμού της βασιλείας. Οι ιδέες τους επηρέασαν διάφορα επαναστατικά κινήματα σε όλο τον κόσμο.

Η Γαλλική Eπανάσταση το 1789 αποτελεί το ορόσημο της νεότερης ευρωπαϊκής ιστορίας. Διέλυσε τους θεσμούς του «παλαιού καθεστώτος» στη Γαλλία και αναστάτωσε το πολιτικό και κοινωνικό καθεστώς ανά την Eυρώπη. Διέδωσε τις ιδέες του φιλελευθερισμού  και την αρχή των εθνοτήτων . Στενά συνδεμένη με το Διαφωτισμό, η Γαλλική Eπανάσταση επηρέασε τις εξελίξεις στον ελληνικό χώρο κατά τρόπο καθοριστικό.

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη ψηφίστηκε το 1789 κατά την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης.Βασισμένη στις ιδέες του Διαφωτισμού και επηρεασμένη από ανάλογο φιλελεύθερο κλίμα κατοχύρωνε  θεμελιώδη δικαιώματα που ως τότε είχαν καταπατηθεί από την εξουσία του απολυταρχικού καθεστώτος. Αναγνωριζόταν σε όλους το δικαίωμα της ελευθερίας, της ισότητας, της ανεξιθρησκίας και το απαραβίαστο της ιδιοκτησίας. Επίσης προασπίστηκε την εξουσία που πηγάζει από το λαό, καταργήθηκαν οι τίτλοι ευγένειας και οριζόταν ότι όλοι οι πολίτες ήταν δεκτοί σε διάφορα αξιώματα, θέσεις και υπηρεσίες ανάλογα με τις ικανότητές τους (αξιοκρατία).

Οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης διείσδυσαν και στα λαϊκά στρώματα. Oι Έλληνες  ναυτικοί, διασπώντας τον αποκλεισμό των γαλλικών λιμανιών από τον αγγλικό στόλο για να μεταφέρουν τρόφιμα στις γαλλικές φρουρές, μυούνται στις νέες ιδέες, τις οποίες διαχέουν στην πατρίδα τους.

Από τα παραπάνω είναι φανερό πως οι Έλληνες   υιοθέτησαν τις αρχές αυτές και κατάλαβαν πως μόνοι τους έπρεπε να κατακτήσουν την ελευθερία τους χωρίς να στηρίζονται στη βοήθεια των ξένων δυνάμεων. Συνειδητοποίησαν πως  η ελευθερία είναι δικαίωμα του ανθρώπου  και μπορεί να το διεκδικήσει  μαζί με τα υπόλοιπα δικαιώματα που υποστήριξαν ο Διαφωτισμός και οι Επαναστάσεις.

                                        Επιμέλεια Κουκλουμπάκος Κωνσταντίνος