Ο Πολικός Αστέρας, ή Αστέρι του Βορρά, ή Polaris, ή αστέρας Α της Μικρής Άρκτου είναι ένας υπεργίγαντας αστέρας που ζυγίζει έξι φορές όσο ο Ήλιος και είναι περίπου 2000 φορές λαμπρότερος από αυτόν. Είναι το φωτεινότερο αστέρι στον αστερισμό της Μικρής Άρκτου και πρακτικά είναι το χρησιμότερο αστέρι στον ουρανό, επειδή μας βοηθά να προσανατολιζόμαστε χωρίς πυξίδα, καθώς δείχνει πάντοτε προς τον βορρά.
Όπως είναι γνωστό, η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της από τη δύση προς την ανατολή και έτσι η ουράνια σφαίρα μαζί με όλα τα ουράνια σώματα μάς φαίνεται ότι περιστρέφεται αντίστροφα, από ανατολή προς δύση. Το ίδιο συμβαίνει και όταν βρισκόμαστε μέσα σε ένα αυτοκίνητο που τρέχει προς τα εμπρός και όλα τα εξωτερικά αντικείμενα μάς φαίνεται ότι κινούνται προς τα πίσω. Tο μοναδικό αστέρι του ουρανού που μοιάζει να μην κινείται καθόλου είναι ο Πολικός Αστέρας, επειδή βρίσκεται πάνω στον Βόρειο ουράνιο πόλο και επομένως πάνω στον άξονα περιστροφής. Έτσι, ολόκληρος ο βόρειος ουρανός φαίνεται να κινείται γύρω του.
Στην πραγματικότητα ο Πολικός Αστέρας δε βρίσκεται ακριβώς πάνω στον βόρειο ουράνιο πόλο, αλλά σε μια απόσταση περίπου 40 λεπτών της μοίρας από αυτόν. Η απόσταση αυτή δεν είναι σταθερή αλλά αλλάζει, καθώς ο άξονας της γης δεν είναι σταθερός αλλά ακολουθεί μια περιοδική κίνηση που ονομάζεται μετάπτωση και επαναλαμβάνεται κάθε 26.000 χρόνια. Κατά την εποχή της αρχαίας Ελλάδας ο Πολικός Αστέρας δεν έδειχνε προς τον Βορρά αλλά απείχε αρκετά από αυτόν (14 μοίρες), ενώ το 2100 θα φτάσει στο κοντινότερό του σημείο (26 λεπτά).
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ ΜΕ ΒΑΣΗ
ΤΟΝ ΠΟΛΙΚΟ ΑΣΤΕΡΑ:
Βήμα 1ο: Βρίσκουμε τον Πολικό Αστέρα στον ουρανό:
Ο Πολικός Αστέρας είναι ένα αστέρι αρκετά λαμπρό, που μπορούμε να το διακρίνουμε ακόμη και από την Αθήνα. Βρίσκεται στην ουρά της Μικρής Άρκτου. Επειδή η Μικρή Άρκτος είναι ένας μικρός αστερισμός με αμυδρά αστέρια και δε διακρίνεται μέσα από τις μεγάλες πόλεις, χρησιμοποιούμε τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου για να εντοπίσουμε τον Πολικό Αστέρα. Η Μεγάλη Άρκτος είναι ένας αστερισμός φωτεινός και αναγνωρίζεται πολύ εύκολα. Αποτελείται από επτά λαμπρά αστέρια και μοιάζει με κατσαρόλα. Τα τρία από τα επτά αστέρια σχηματίζουν το χερούλι της. Εάν τα δύο αστέρια που βρίσκονται πάνω στην «κατσαρόλα» μακριά από το χερούλι τα προεκτείνουμε κατά πέντε φορές, το αστέρι που θα συναντήσουμε θα είναι ο πολικός αστέρας
Για έναν παρατηρητή που βρίσκεται στον Βόρειο Πόλο, ο Πολικός Αστέρας βρίσκεται στο ζενίθ του, δηλαδή στην κατακόρυφο ακριβώς πάνω από το κεφάλι του, ενώ για έναν παρατηρητή που βρίσκεται στον ισημερινό, ο Πολικός Αστέρας βρίσκεται ακριβώς πάνω στον ορίζοντα. Εμείς που βρισκόμαστε στην Αθήνα, θα πρέπει να σηκώσουμε το κεφάλι μας σε γωνία περίπου 38 μοιρών για να βρούμε τον Πολικό Αστέρα. Ο Πολικός Αστέρας δεν είναι ορατός από το νότιο ημισφαίριο.
Βήμα 2ο: Βρίσκουμε τον Βορρά από τον Πολικό Αστέρα:
Μόλις εντοπίσουμε τον Πολικό Αστέρα στον ουρανό, φέρνουμε από τη θέση του μια νοητή κάθετη γραμμή προς στον ορίζοντα και έτσι προσδιορίζουμε τη θέση του Βορρά.
Βήμα 3ο: Βρίσκουμε τα υπόλοιπα σημεία του ορίζοντα:
Σε σχέση με τον Βορρά, η Ανατολή είναι πάντα 90 ° δεξιά, ο Νότος απέναντι και η Δύση είναι πάντα 90 ° αριστερά.
