Η δύναμη των στερεοτύπων είναι γνωστή και απίστευτα ισχυρή.
Τα στερεότυπα της κοινωνίας διαμορφώνουν την κοινή γνώμη και παρουσιάζονται ως παραμορφωτικοί καθρέφτες που θέλουν να εμποδίσουν καθετί διαφορετικό και μη τυποποιημένο.
Συνυπάρχουμε με άτομα που είναι διαφορετικοί από εμάς, που μπορεί να είναι από διαφορετικές χώρες, να έχουν διαφορετικά ήθη και έθιμα, διαφορετικές διατροφικές συνήθειες, διαφορετική εμφάνιση ή φύλο, διαφορετικές κλίσεις και ταλέντα, να πιστεύουν σε ένα διαφορετικό Θεό, να έχουν διαφορετικό χρώμα, η μαθητική τους επίδοσης να είναι διαφορετική ή να έχουν κάποιο φυσικό ελάττωμα. Σε αυτό στο σημείο εμφανίζονται τα στερεότυπα. Τι είναι αυτά όμως παιδιά; Θέλετε να τα δούμε;
Για να μπορέσει ο ανθρώπινος νους να κατανοήσει πιο εύκολα τα πράγματα ή τα ερεθίσματα που λαμβάνει και να τα βάλει
σε τάξη προχωράει στη δημιουργία κατηγοριών. Γνωρίζοντας ότι ένα πράγμα ανήκει σε κάποια κατηγορία μας βοηθά να προσδιορίσουμε ανάλογα και τη συμπεριφορά μας απέναντι σε αυτό. Το ίδιο συμβαίνει και όταν κατηγοριοποιούμε ανθρώπους ή ομάδες ανθρώπων. Εξαιτίας αυτής της ανθρώπινης ανάγκης να βάζουμε τους ανθρώπους σε κατηγορίες δημιουργείται το φαινόμενο « των στερεοτύπων». Τα στερεότυπα είναι γενικευμένες αντιλήψεις των ατόμων οι οποίες δημιουργούνται στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν την πραγματικότητα. Όταν μιλάμε για στερεότυπα εννοούμε τις ιδέες που είναι βασισμένες σε υπερβολές, σε διαστρεβλώσεις και υπεραπλουστεύσεις της πολύπλοκης κοινωνικής πραγματικότητας (π.χ. « οι πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι», «οι τσιγγάνοι είναι ζητιάνοι ή βρώμικοι », «οι γυναίκες είναι αδύναμες», «οι μετανάστες- αλλοδαποί είναι εγκληματίες», « οι ανάπηροι είναι δυστυχισμένοι και απελπισμένοι »). Τα στερεότυπα δεν αλλάζουν εύκολα ακόμη και αν τα άτομα που τις έχουν, δουν με αποδείξεις ότι η γνώμη τους πάνω σε κάτι είναι εσφαλμένη.
Τα στερεότυπα, παιδιά, μεταδίδονται από γενιά σε γενιά όπως και οι άλλες συνήθειες και συμπεριφορές μας. Συνήθως τα στερεότυπα εκφράζονται στο πλαίσιο της οικογένειας, του σχολείου ή των Μ.Μ.Ε. (Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης). Μέσα από τα παραμύθια, τις ιστορίες, τους συμβολισμούς σχηματίζουμε τις πρώτες εντυπώσεις , ιδέες για τον άλλον. Μέσα στην οικογένεια διαμορφώνονται τα πρώτα στερεότυπα « Αν δε φας το φαγητό σου θα έρθει να σε πάρει ο ……..», « Μην περπατάς ξυπόλητος σα να είσαι ………………». Αυτές οι παραστάσεις που έχουμε στο μυαλό μας είναι που προσδιορίζουν τη στάση μας απέναντι σε άτομα ή ομάδες και μας οδηγούν στο να αποκλείουμε ή να συμπεριλαμβάνουμε στις συναναστροφές μας όλους αυτούς που είναι διαφορετικοί ως προς το φύλο, την εθνικότητα ή τη θρησκεία, τις ικανότητες κ.ά.
Και που μας οδηγούν , παιδιά, αυτά τα στερεότυπα;
Στους διαφορετικούς άλλους συνηθίζουμε να φορτώνουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε και να το σκεφτόμαστε όλα τα άσχημα της ζωής μας. Μεταθέτουμε την ευθύνη για τη θέση μας, σε μια ομάδα που βρίσκεται σε δυσμενέστερη κατάσταση από τη δικιά μας και αυτό το κάνουμε λόγω στερεοτύπων που μας εμποδίζουν να σκεφτούμε λογικά.
Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν;
Πρέπει να καλλιεργήσουμε την προσωπικότητά μας με τέτοιο τρόπο ώστε να μην διαμορφώνουμε ρατσιστικές αντιλήψεις και συμπεριφορές. Οι γονείς μας θα πρέπει να λειτουργούν ως θετικά πρότυπα, να δείχνουν αγάπη προς τη διαφορετικότητα και να μην τους αφήνουμε να κάνουν διακρίσεις. Πρέπει να τονίζουμε παντού και πάντα ότι η ισότητα ανάμεσα στους ανθρώπους είναι αδιαμφισβήτητη. Μέσω της παιδείας και της προσωπικής καλλιέργειας όλοι οι άνθρωποι μαθαίνουμε να αγαπούμε, να συνεργαζόμαστε και να συνυπάρχουμε ειρηνικά μέσα στην κοινωνία.
Το τέλειο δεν υπάρχει και πρέπει ο καθένας μας να αγκαλιάζει την ιδιαιτερότητά του.
Οι Εκπαιδευτικοί
Αθανασία Ριζάκη 27ο Δημ. Σχ.
Ταξιάρχης Μεργιάς 32ο Δημ. Σχ
