Μία περίοδο στην ζωή του ανθρώπου που θεωρούμε ως τη
δυσκολότερη όλων, αυτή σίγουρα είναι η εφηβεία Κι αυτό γιατί
στην εφηβεία ο άνθρωπος κατακλύζεται από πλήθος διαφόρων,
ποικίλων, αντιφατικών και ιδιαίτερα έντονων συναισθημάτων.
Από την πρώιμη εφηβεία έως και την ύστερη ενήλικη ζωή, ο νέος
καλείται να δώσει έναν εσωτερικό αγώνα παλεύοντας με
συναισθήματα που ούτε ο ίδιος μπορεί να αναγνωρίσει , να
αξιολογήσει και να διαχειριστεί. Συναισθήματα όπως ο θυμός, η
άρνηση, ο φόβος, η ανασφάλεια, το άγχος , η απογοήτευση, η
ανεξήγητη οργή κατέχουν κεντρικό ρόλο στην ψυχολογία του
εφήβου. Μέσα από όλα αυτά τα συναισθήματα ο έφηβος
πορεύεται προς την ανεξαρτησία και την κατάκτηση της
συναισθηματικής και ψυχολογικής του ενημερότητας και
ισορροπίας. Χρειάζεται να υποδομήσει πολλά από αυτά που
διδάχθηκε, ακόμα και τα «σωστά» για να χτίσει σιγά-σιγά το δικό
του αξίωμα. Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και γενικά όλοι όσοι
συναναστρέφονται με τους εφήβους καλούνται να διαχειριστούν
τέτοιου είδους εκρήξεις και συμπεριφορές. Η παρατήρηση της
συμπεριφοράς του εφήβου είναι υψίστης σημασίας καθώς έτσι
μπορούμε να αναγνωρίσουμε έγκαιρα τα ανησυχητικά σημάδια
στην συμπεριφορά του. Σε αυτήν την ηλικία νιώθουν πνιγμένη ,
πιεσμένοι και πως κάνεις δεν μπορεί να τούς καταλάβει αυτό
οφείλεται σε μια εσωτερική διαμάχη μεταξύ των συναισθημάτων.
Δυστυχώς τα προβλήματα τους δεν τα μαράζωνται και αυτό οδηγεί
στην απομάκρυνση από τους δικούς τους ανθρώπους που θέλουν
να βοηθήσουν. Με βάση τις πιο πρόσφατες έρευνες μια πολύ
βασική αιτία άγχους στην περίοδο της εφηβείας είναι η εξωτερική
εμφάνιση. Σημαντικό ρόλο παίζει η έξαρση και η πολλαπλασίαση
των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που φαίνεται πως αποτελεί το
μεγαλύτερο συντελεστή άγχους. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί
οφείλουν να αναγνωρίζουν αυτές τις αλλαγές στην συμπεριφορά
των εφήβων και να απευθύνονται σε ειδικούς, εάν υπάρχει
πρόβλημα.
Η κατάθλιψη στην εφηβεία είναι μία σοβαρή διαταραχή με υψηλό
κίνδυνο αυτοκτονικότητας, υποτροπής και χρονιότητας Οι έφηβοι
μπορεί να εκδηλώνουν αστάθεια στη διάθεση, ευερεθιστότητα,
μικρή ανοχή στη ματαίωση, εκρήξεις οργής, σωματικά ενοχλήματα
και κοινωνική απομόνωση αντί να λεκτικοποιούν τα αισθήματα της
κατάθλιψης. Επιπρόσθετα, οι έφηβοι συχνά έχουν άλλες
ψυχιατρικές διαταραχές, όπως διαταραχές συμπεριφοράς ή
προβλήματα χρήσης ουσιών. Οι έφηβοι που προκαλούν
προβλήματα στο σπίτι ή το σχολείο μπορεί στην πραγματικότητα
να έχουν κατάθλιψη, αλλά δεν το γνωρίζουν. Δεδομένου ότι ο
έφηβος δεν φαίνεται πάντοτε θλιμμένος, οι γονείς και οι
εκπαιδευτικοί
Η μέση διάρκεια ενός επεισοδίου ΜΚΔ σε εφήβους που έχουν
παραπεμφθεί σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι περίπου οκτώ
μήνες, ενώ για πληθυσμούς στην κοινότητα η μέση διάρκεια
ανέρχεται σε έναν με δύο μήνες . Αν και οι περισσότεροι έφηβοι
αναρρώνουν από το πρώτο καταθλιπτικό επεισόδιο πιθανότητα
υποτροπής αγγίζει το 20-60% ένα έως δύο χρόνια μετά την ύφεση
των συμπτωμάτων. Οι υποτροπές μπορεί να επιμένουν σε όλη τη
διάρκεια της ζωής και ένα σημαντικό ποσοστό εφήβων με ΜΚΔ θα
συνεχίσουν να υποφέρουν από τη διαταραχή στη διάρκεια της
ενήλικης ζωής. Πολλοί παράγοντες μπορεί να συμβάλουν στις
υποτροπές, όπως ψυχοπαθητικές/τραυματικές εμπειρίες
(απώλειες ,κακοποίηση, παραμέληση και συνεχιζόμενες
συγκρούσεις και ματαιώσεις), συνυπάρχουσα ψυχοπαθολογία,
σωματική ασθένεια, οικογενειακή δυσλειτουργία, ψυχοπαθολογία
των γονέων, χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση, έκθεση σε
αρνητικά γεγονότα ζωής και χρήση φαρμάκων.
Η χρήση ναρκωτικών σε νεαρές ηλικίες αυξάνεται με δραματικό
ρυθμό. Βλέπουμε πως όλο και μικρότερες ηλικίες εμπλέκονται
στην χρήση ουσιών, και έρευνες καταδεικνύουν πως η πρώτη
επαφή με ουσίες είναι γύρω στην ηλικία των 12.
Μερικά από τα αίτια που ωθούν τους εφήβους στην χρήση είναι:
Γενετική προδιάθεση: Έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση
ουσιών είναι υψηλότερη σε παιδιά από οικογένειες που
κάνουν χρήση ή είναι εξαρτημένοι.
Χαρακτηριστικά του ατόμου: όπως η επιθετικότητα, η τάση
για εξερεύνηση, η ανάγκη για ανεξαρτησία και πειραματισμό,
η χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, ο μειωμένος
αυτοέλεγχος.
Κοινωνικό περιβάλλον: οι ανθρώπινες σχέσεις, η οικογένεια
και το σχολείο.
Επιρροή της οικογένειας: Οι γονείς κατά τα πρώτα χρονιά
της ζωής είναι τα άτομα που τα παιδιά μπορούν να
ταυτιστούν και να μιμηθούν σε κάθε τους κίνηση και πράξη.
Γονείς που κάνουν χρήση ουσιών επηρεάζουν την πορεία
του παιδιού και υπάρχει αυξημένη πιθανότητα χρήσης
ουσιών στο παιδί.
Η έλλειψη εποπτείας του παιδιού, η αδιαφορία για τις
δραστηριότητες και τα συναισθήματα του, η υπερβολική
αυστηρότητα, αυτά συμβάλλουν στη διαφυγή στα ναρκωτικά.
Πολύ σημαντικός παράγοντας είναι τυχόν ενδοοικογενειακά
προβλήματα όπως: θάνατος ενός γονέα, διαζύγιο, ελλιπής
αγάπη, σωματική ή ψυχολογική βία, οικονομική ανεξαρτησία.
Πολλές φορές οι έφηβοι επηρεάζονται από τις απόψεις τους
για την κοινωνία και το πως θα έπρεπε να ζουν και τις
αντιλήψεις τους για τα πράγματα και το κοινωνικό
περιβάλλουν που ζουν.
Σχέσεις μεταξύ συνομήλικων: Κατά την περίοδο της εφηβείας
τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα, επίσης θέλουν να είναι
αποδεκτά και να τους συμπαθούν οι συνομήλικοι τους και
στην παρέα τους. Η πίεση που ασκείται από τους
συνομήλικους μπορεί να είναι έντονη και οι έφηβοι με
χαμηλό αυτοσεβασμό μπορεί να είναι πιθανό να κάνουν
χρήση ουσιών για να τους δεχτούν σε μια παρέα.
Γενικά η εφηβεία καταλαμβάνει την περίοδο μεταξύ της ύστερης
παιδικής ηλικίας, δηλαδή λίγο μετά τα έντεκα έτη, έως και την
ενηλικίωση. Έτσι η εφηβεία είναι μια περίοδος της ανθρώπινης
ανάπτυξης που είναι διακριτή τόσο από την παιδική ηλικία όσο και
από την ενήλικη ηλικία. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας ο
άνθρωπος καταγράφει μερικές πολύ σημαντικές αλλαγές. Για αυτό
οι έφηβη πρέπει να έχουν την κατάλληλη ψυχολογία . Αυτό θα
επιτύχει με την απαιτούμενη στήριξη
των γονιών και γενικά όσους
βρίσκονται στο περιβάλλον του παιδιού
