Το Διδακτικό Σενάριο της Ψηφιακής Ιστορίας του Χριστουγεννιάτικου διηγήματος του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ «Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ»

ΤΙΤΛΟΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: «ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΕΠΙ ΟΘΟΝΗΣ: Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ»

 

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΕΣ: Ιωάννα Σκρέκα, φιλόλογος 3^ου Γυμνασίου Κοζάνης

Μαρία Σακοράφα, καθηγήτρια αγγλικής φιλολογίας, υποδιευθύντρια 3^ου Γυμνασίου Κοζάνης

 

ΤΙΤΛΟΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: «ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΕΠΙ ΟΘΟΝΗΣ: Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ»

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: 5 διδακτικές ώρες

Ταυτότητα σεναρίου

Η συγκεκριμένη διδακτική παρέμβαση αξιοποιεί μια ψηφιακή ιστορία με τίτλο   «Παπαδιαμάντης επί οθόνης: Ο Αμερικάνος». Πρόκειται για διασκευή του χριστουγεννιάτικου διηγήματος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη « Ο Αμερικάνος»[1] και δημιουργείται από μαθητές/μαθήτριες της Β΄ Γυμνασίου. Οι μαθητές/ μαθήτριες στο πλαίσιο του μαθήματος της Λογοτεχνίας  καλούνται να έρθουν  σε επαφή με  το διήγημα του μεγάλου μας Σκιαθίτη λογοτέχνη, το οποίο ως παράλληλο κείμενο εντάσσεται  στην 4^η ενότητα του σχολικού εγχειριδίου Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου «Θρησκευτική Ζωή», να εμπνευστούν και να φιλοτεχνήσουν προσωπικές καλλιτεχνικές δημιουργίες, αλλά και να προχωρήσουν σε νοηματική απόδοση ορισμένων αποσπασμάτων του διηγήματος στην αγγλική γλώσσα.

Για τη δημιουργία της ψηφιακής ιστορίας  εργάζονται  περίπου 25 μαθητές/ μαθήτριες ενός τμήματος της Β΄ Γυμνασίου σε δια ζώσης επικοινωνία.[2] Το σενάριο  υλοποιείται  σε ένα συνεχόμενο διδακτικό δίωρο σε σχολική αίθουσα που υπάρχει υπολογιστής και πρόσβαση στο διαδίκτυο. Ακολουθεί μία διδακτική ώρα για τη μετάφραση των αποσπασμάτων του διηγήματος στην αγγλική γλώσσα. Η παραδοτέα «πρώτη ύλη», ζωγραφιές και κείμενο (ελληνικό και αγγλικό) αξιοποιείται για τη δημιουργία ενός power point, ενώ η  ηχογράφηση των κειμένων γίνεται σε ήσυχο μέρος (εκτός σχολικού ωραρίου) για τη βελτιστοποίηση του ήχου.  Στο  τέλος δημιουργείται  το  video με το Video Editor-Movie Edit Video, στο οποίο ενσωματώνονται αρμονικά ηχητικά και οπτικά στοιχεία (μία διδακτική ώρα).

Σκεπτικό-σκοπός

Ο σκοπός της δημιουργίας της ψηφιακής ιστορίας εκκινεί από το εξής «διδακτικό πρόβλημα»: την ιδιότυπη καθαρεύουσα του Παπαδιαμάντη («εσωτερική γνωστική υπερφόρτωση»), που ενίοτε δυσχεραίνει την αναγνωστική πρόσληψη του έργου του από έφηβους μαθητές και λειτουργεί  εκ των προτέρων αποτρεπτικά γι’ αυτούς/ αυτές. Η αξιοποίηση, όμως, άλλων δεξιοτήτων από την πλευρά των μαθητών/μαθητριών (π.χ. φιλοτέχνηση ηρώων και σκηνικού χώρου) σε συνδυασμό με τη σωστή απαγγελία και τη χρήση της κατάλληλης μουσικής υπόκρουσης μπορεί να αναδείξει το ξεχωριστό λογοτεχνικό σύμπαν του Παπαδιαμάντη. Στην ψηφιακή αφήγηση είναι απαραίτητο να εμπλακούν όλοι/όλες οι μαθητές/μαθήτριες, να αισθανθούν τη χαρά της δημιουργίας και να  απολαύσουν το τελικό προϊόν, νιώθοντας πως καθένας/καθεμιά συνέβαλε με τον δικό του/της τρόπο στο τελικό αποτέλεσμα.

 

 

Στόχοι-Δραστηριότητες

1^η  και 2^η διδακτική ώρα (συνεχόμενο δίωρο)

Οι μαθητές/ μαθήτριες χωρίζονται σε τρεις ομάδες: τους «Λογοτεχνικούς Αναγνώστες» (5 παιδιά), τους «Καλλιτέχνες» (15 παιδιά) και τους «Πληροφορικούς» (5 παιδιά, που θα εργασθούν στο Εργαστήριο Πληροφορικής, αφού πάρουν τις εργασίες των δύο άλλων ομάδων).

Το διήγημα διαβάζεται αρχικά στην ολομέλεια από τον διδάσκοντα/τη διδάσκουσα, ώστε  τα παιδιά να έχουν μια πρώτη-έστω και επιφανειακή- επαφή με το θέμα του κειμένου, τον τόπο και τα κεντρικά πρόσωπα. Ακολουθεί σύντομη συζήτηση για την επίλυση αποριών. Στη συνέχεια ανατίθενται δύο δραστηριότητες που σχετίζονται άμεσα με τους στόχους του project:

1^η δραστηριότητα (γίνεται στον υπολογιστή σε αρχείο word)

« Να  διαβάσετε το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Ο Αμερικάνος» και να το  συμπτύξετε σε 500 λέξεις, χωρίς να κάνετε παρεμβάσεις στη γλώσσα και το ύφος του λογοτέχνη».

 Στόχοι:  Σε αρχείο word τα παιδιά επεξεργάζονται το κείμενο, κάνοντας τις απαραίτητες αφαιρέσεις (κριτικός ψηφιακός γραμματισμός). Επιδιώκεται να συζητήσουν εποικοδομητικά, να αλληλοεπιδράσουν (παιδαγωγικός στόχος) και να εντοπίσουν τη βασική αφηγηματική δομή του διηγήματος(έκθεση, αυξανόμενη δράση, κορύφωση-κρίσιμη καμπή, φθίνουσα δράση και τελική έκβαση) (γνωστικός στόχος). Θα παραδώσουν ένα τελικό προϊόν, πιο μικρό από το αρχικό, χωρίς, ωστόσο, να   διαρρηγνύεται ο βασικός ιστός του «μύθου»,  αλλά να παρουσιάζονται ευκρινώς τα βασικά στοιχεία της Πυραμίδας του Freytag.

2^η δραστηριότητα (σε μπλοκ ζωγραφικής με μολύβια, μπογιές και μαρκαδόρους):

«Να φιλοτεχνήσετε τα βασικά πρόσωπα, τον σκηνικό χώρο και τα βασικά αντικείμενα της ιστορίας».

Στόχοι: Να βρουν τα πρόσωπα, τον σκηνικό χώρο δράσης και τα βασικά αντικείμενα, που λειτουργούν ως βασικές συνιστώσες της ιστορίας, προωθούν και συμβάλλουν  στην εξέλιξη της πλοκής (γνωστικός στόχος). Ύστερα από τη μεταξύ τους συζήτηση (discussion)  και συνεργασία (collaboration) καταλήγουν στο τι ακριβώς θα φιλοτεχνήσουν (παιδαγωγικός στόχος).

3^η διδακτική ώρα

Οι μαθητές/ μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες και προχωρούν στη μετάφραση (νοηματική απόδοση) συγκεκριμένων αποσπασμάτων  του διηγήματος στην αγγλική γλώσσα με τη καθοδήγηση του/ της εκπαιδευτικού.

4^η διδακτική ώρα

Τα παραδοτέα αξιοποιούνται στη συνέχεια  από τους «Πληροφορικούς» που με την προσθήκη της ηχητικής αφήγησης και της μουσικής υπόκρουσης δημιουργούν το τελικό προϊόν στο Εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου.

5^η διδακτική ώρα  (ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ)

Το τελικό προϊόν-βίντεο παρουσιάζεται στην ολομέλεια.

Δραστηριότητα: Αφού τα παιδιά χαρούν το έργο τους, καλούνται να (αυτο)αξιολογήσουν την  ψηφιακή ιστορία με ποιοτικά κριτήρια.

Στόχος: Αναγνώριση θετικών και αδύνατων σημείων.

Ενδεικτικό φύλλο αυτοαξιολόγησης

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

(δίνεται σε κάθε μαθητή/μαθήτρια και συμπληρώνεται ανώνυμα και ατομικά)

Αυτοαξιολόγηση  (βαθμολογώντας από το 1-5) ως προς τη συνεργασία των μελών της ομάδας, την εργασία που ανέλαβε κάθε παιδί, το περιεχόμενο της ιστορίας του video, τη δομή και την απόδοση των βασικών χαρακτήρων, τον οπτικό γραμματισμό, τη μουσική υπόκρουση, τον τρόπο αφήγησης και  τον μεταξύ τους  συγχρονισμό, καθώς και την ανάγκη διάχυσης του αποτελέσματος.

1.Πόσο καλά συνεργάστηκες με τα άλλα μέλη της ομάδας σου;

2. Πώς σου φάνηκε η ιστορία;

3.Πώς σου φάνηκαν οι ζωγραφιές στο σύνολό τους; Ήταν εύστοχη η επιλογή τους;

4.Πώς σου φάνηκε το τελικό κείμενο της ιστορίας, όπως παρουσιάστηκε μέσα από το video; Είναι κατανοητό το βασικό πρόβλημα του ήρωα;

5.Το τελικό κείμενο του video έχει καλή δομή; Είναι ευδιάκριτη η στιγμή της κορύφωσης της ιστορίας;

6. Στο video παρουσιάζονται  ικανοποιητικά οι βασικοί ήρωες;

7.Πώς θα σχολίαζες τη διάρκεια του video;

8.Πώς σου φάνηκε η αφήγηση των συμμαθητών/ συμμαθητριών  σου;

9.Πώς σου φάνηκε η μουσική υπόκρουση (soundtrack);

11. Πιστεύεις πως θα ήταν καλό να παρακολουθήσουν το video και άλλοι;10.Είχε επιτυχία ο συνδυασμός εικόνας, αφήγησης και soundtrack;

12. Αν ναι, ποιον θα ενδιέφερε;

13. Αν ήταν να αλλάξεις κάτι τι θα άλλαζες;

 

Γενικό σχόλιο: η πρόσθετη παιδαγωγική αξία της ψηφιακής ιστορίας

Η κατασκευή μιας ψηφιακής ιστορίας αποτελεί, αναμφίβολα,  ένα ισχυρό εργαλείο της  εκπαίδευσης (Robin και Pierson, 2005), όταν μάλιστα δίνεται η δυνατότητα στις μαθήτριες/μαθητές να αναλάβουν ρόλο «δημιουργού», δίνοντας έμφαση στα δύο βασικά  ποιοτικά χαρακτηριστικά, το περιεχόμενο και την οικονομία (less is more). Η ψηφιακή σύγκλιση διαφορετικών εκφραστικών μέσων καθιστά ιδιαίτερα ελκυστική την αφήγηση λογοτεχνικών κειμένων στους εφήβους, σε σχέση με την παραδοσιακή διδασκαλία, καθώς  προσδίδει έμφαση στη συναισθηματική συνιστώσα (Sheneman, 2010) και αξιοποιεί απαραίτητες «δεξιότητες του 21^ου αι.» (Μπράτιτσης, 2015), αγαπητές σ’ αυτές τις ηλικίες.

Με αυτό τον τρόπο, οι ψηφιακά εγγράμματοι μαθητές/ μαθήτριες ενθαρρύνονται  στην ενεργοποίηση, την ανάληψη πρωτοβουλιών, την επίλυση προβλημάτων  και  την εστίαση σε πολλαπλές οπτικές, ενώ, ταυτόχρονα τα παιδιά μαθαίνουν να συνεργάζονται και να κατακτούν τη γνώση με τρόπο ευχάριστο και διασκεδαστικό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έρχονται σε επαφή με το  παπαδιαμαντικό κείμενο και ενθαρρύνονται  και σε άλλες λογοτεχνικές αναγνώσεις του έργου του Σκιαθίτη λογοτέχνη (φιλαναγνωσία).

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Το διήγημα του Αλ. Παπαδιαμάντη αντλήθηκε από την Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών: https://www.papadiamantis.net/aleksandros-papadiamantis/syggrafiko-ergo/diigimata/369-merikanos-1891. Ανακτήθηκε στις 15/11/2022.

Το soundtrack του video  από : https://www.youtube.com/watch?v=XMgxfkwZL4k

Ανακτήθηκε στις 25/11/2022.

 

Μπράτιτσης, Θ. (2015). Ψηφιακή Αφήγηση, Δημιουργική Γραφή και Γραμματισμός του 21^ου Αιώνα. Δελτίο Εκπαιδευτικού Προβληματισμού και Επικοινωνίας, 55. Σχολή Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου. 15-19.

 

Ξέστερνου, Μ. (2013). Η ψηφιακή αφήγηση στην εκπαίδευση. Διεθνείς και ελληνικές πρακτικές. Παιδαγωγικός Λόγος. Τόμος ΙΘ΄, 1-2013.

 

Robin. R., & Pierson M. E., 2005, A multilevel approach to using digital storytelling in the classroom. Annual Meeting of the Society for Information Technology & Teacher Education. Phoenix, AZ

Στο: http://digitalstorytelling.coe.uh.edu/archive/multilevel-approach.pdf

Ανακτήθηκε στις 29/11/2021.

 

Sheneman L., 2010, Digital storytelling: How to get the best results. School Library Monthly, 27(1), 40-42.

Στο:http://web2integration.pbworks.com/f/Digital+Storytelling+How+to+Get+the+Best+Results.pdf

Ανακτήθηκε στις 29/11/2021.

 

Αξιοποιήθηκαν ακόμη προσωπικές σημειώσεις από το μάθημα ΔΓΡ63 (Ψηφιακή αφήγηση και Εκπαίδευση/ Διδάσκοντες: Θαρ. Μπράτιτσης και Αικ. Μακρή) του μεταπτυχιακού προγράμματος της Δημιουργικής Γραφής του ΕΑΠ