Από τα αρχαία χρόνια ο αθλητισμός αποτελεί μια πολύ θετική δραστηριότητα που μόνο οφέλη έχει να δώσει στον άνθρωπο. Μέσα από αυτόν κερδίζουμε καλή φυσική κατάσταση, υγεία, ευεξία και ψυχική ηρεμία. Ο αθλητισμός είναι ο χώρος της ευγενούς άμιλλας στον οποίο ο αθλητής γυμνάζει το σώμα, το μυαλό και καλλιεργεί τις δεξιότητές του σε διάφορα αθλήματα. Δεν έχει σχέση µε την τυφλή βία, το έγκλημα και την άνομη συμπεριφορά και είναι δραστηριότητα η οποία προσδιορίζεται από τους κανόνες που θέτει το κοινωνικό σύνολο.
Δυστυχώς, όμως, στον χώρο του αθλητισμού πολλές φορές παρατηρούμε συγκρούσεις και συμπλοκές τόσο ανάμεσα στους οπαδούς ομάδων όσο και στους παίκτες, επιφέροντας συχνά τραγικές συνέπειες όχι µόνο στο άτομο αλλά και στην κοινωνία. Ο αθλητικός φανατισμός είναι μια μεγάλη πληγή. Οι εικόνες νεαρών οπαδών ομάδων που φωνάζουν υβριστικά συνθήματα, πετάνε αντικείμενα στον αγωνιστικό χώρο και μεταχειρίζονται κάθε μορφή βίας φτάνοντας κάποιες φορές και σε ακραίες συμπεριφορές, με αποτέλεσμα να χάνουν τη ζωή τους άνθρωποι, καταστρέφουν το αθλητικό ιδεώδες και απομακρύνουν όλο και περισσότερο τους ανθρώπους από τα γήπεδα και τον αθλητισμό. Ο φανατισμένος οπαδός δεν θεωρεί τίποτα πιο αξιοσέβαστο πέρα από το δικό του «πιστεύω» και δεν διστάζει να προβεί σε βιαιότητες για την επικράτησή του. Είναι οξύμωρο να υπάρχει φανατισμός σε έναν χώρο όπως ο αθλητισμός στον οποίο καλλιεργείται η ανεκτικότητα και η ευγενής άμιλλα.
Το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα σε οργανωμένο επίπεδο δεν είναι κάτι καινούργιο ούτε στη χώρα µας ούτε στον υπόλοιπο κόσμο ,αφού η εμφάνισή του τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα, δηλαδή λίγο μετά την οργάνωση της σύγχρονης μορφής του ποδοσφαίρου στην Αγγλία και την εξάπλωσή της στα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης.
Βίαιες συμπεριφορές εμφανίζονται σε όλα σχεδόν τα λαοπρόβλητα ομαδικά αθλήματα αλλά το ποδόσφαιρο κατέχει την πρωτοκαθεδρία, κυρίως διότι αποτελεί το πιο λαοφιλές άθλημα με εκατομμύρια οπαδούς και φιλάθλους, στην πλειοψηφία τους άτομα νεαρής ηλικία.
Τα αίτια αυτής της κατάστασης πρέπει να αναζητηθούν στην εμπορευματοποίηση που υπάρχει στον χώρο του αθλητισμού, η οποία καλλιεργεί την επιδίωξη της νίκης με κάθε μέσο, οξύνει τον ανταγωνισμό και δυναμιτίζει το κλίμα των αθλητικών συναντήσεων. Οικονομικοί παράγοντες με μεγάλα χρηματικά κεφάλαια που αναλαμβάνουν διάφορα αθλητικά σωματεία έχουν μεγάλη ευθύνη, γιατί συχνά, για να αναδείξουν την ομάδα τους, φανατίζουν τους νεαρούς φιλάθλους και τους μετατρέπουν σε οπαδούς, δηλαδή ανθρώπους χωρίς κρίση, που παρασύρονται από τα βίαια ένστικτά τους και οδηγούνται σε πράξεις που δεν ταιριάζουν στον χώρο του αθλητισμού. Συχνά είναι τα φαινόμενα διαφθοράς και της επιδίωξης του κέρδους μέσα από «στημένα παιχνίδια» και ύποπτες διαιτησίες που εξοργίζουν τους οπαδούς και τους οδηγούν σε βίαιες πράξεις.
Άλλες αιτίες είναι η κρίση των ηθικών αξιών που αντιμετωπίζει η σημερινή κοινωνία και επιτρέπει στα άτομα να δρουν εγωιστικά, αδιαφορώντας για τους συνανθρώπους τους. Επομένως, δεν διστάζουν να καταφύγουν σε φαινόμενα βίας, καθώς δεν ενδιαφέρονται για τις συνέπειες. Η δύσκολη οικονομική κατάσταση, οι κοινωνικές ανισότητες, ο ρατσισμός ακόμη και το άγχος φέρνουν σε απόγνωση τον άνθρωπο, που αναζητά εκτόνωση σε εκδηλώσεις βίας και φανατισμού, με σκοπό να βλάψει την κοινωνία, την οποία θεωρεί υπαίτια για την θλιβερή κατάστασή του. Τέλος, η παρουσία των ανθρώπων στις κερκίδες, μπορεί να αποσκοπεί στην προσπάθεια εκτόνωσης διάφορων συναισθημάτων, όπως ο θυμός, η λύπη και η οργή και αυτή η υπερβολική μανία για την νίκη της αγαπημένης τους ομάδας μπορεί να είναι μια ανάγκη για επιβολή και ανωτερότητα που εκδηλώνεται με λάθος τρόπο.
Τον σημαντικότερο ρόλο στην αντιμετώπιση του φανατισμού έχει η συνεχής και στοχευμένη εκπαίδευση των νέων, οι οποίοι θα αποτελέσουν τους αυριανούς αθλητές, φιλάθλους και πολίτες, μπορεί. Η αθλητική παιδεία μπορεί και πρέπει να αποτελέσει έναν βασικό τρόπο -μακροπρόθεσμα- αντιμετώπισης της βίας στον αθλητισμό. Είναι βέβαιο ότι αυτή η βία μπορεί να έχει αφορμή τις «γηπεδικές» και ομαδικές διαφορές, τα αίτιά της, όμως, είναι βαθύτερα. Πηγάζουν σε ένα μεγάλο βαθμό από την έλλειψη αθλητικής αγωγής και παιδείας, από την έλλειψη βασικών αθλητικών, κοινωνικών και πολιτισμικών αξιών.
Είναι σημαντικό να κατανοηθεί από όλους τους εμπλεκόμενους οικογένεια, σχολείο και κυρίως από την πολιτεία ότι φυσικά είναι καλή η καταστολή, καλύτερη όμως είναι η πρόληψη. Δεν εννοούμε τη βραχυπρόθεσμη πρόληψη, με αστυνομικά μέτρα, τα οποία θα πρέπει να υπάρχουν και να εφαρμόζονται, γιατί οι κοινωνίες των ανθρώπων δεν είναι κοινωνίες αγγέλων, αλλά εννοούμε την πρόληψη με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Πρέπει η πολιτεία να προβάλλει στους νέους υγιείς προσανατολισμούς. Να ιδρυθούν αθλητικοί και πολιτιστικοί χώροι, στάδια και να υπάρξει ουσιαστική κοινωνική και πολιτική προσπάθεια άρσης των αιτιών που προκαλούν τη βία και την εγκληματικότητα. Κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα, ισονομία και ελευθερία με σωστή νομοθεσία. Θέσπιση νόμων και αμερόληπτη εφαρμογή τους, αυστηρές ποινές στους υπεύθυνους από τη δικαιοσύνη και απαλλαγή του αθλητισμού από πολιτικές σκοπιμότητες και ανταγωνισμούς.
Σημαντικό ρόλο έχουν επίσης και τα μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας που προβάλλουν τη βία και θα πρέπει να σταματήσουν να τη δραματοποιούν και να μην τονίζουν πράξεις βίας που ενισχύουν το φανατισμό και μετατρέπουν τους φιλάθλους σε τυφλούς οπαδούς. Αντίθετα, να προβάλλουν και να επιδοκιμάζουν ενέργειες αθλητών που διακρίνονται για το ήθος τους και να διαφωτίζουν τον κόσμο για τις αξίες που αντιπροσωπεύει το αθλητικό πνεύμα.
Ο αθλητισμός είναι ένας πλούσιος κόσμος, όπου όλοι όσοι συμπεριλαμβάνονται σε αυτόν μαθαίνουν να μην υιοθετούν κακές προς την υγεία συνήθειες, όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ και η κατάχρηση ουσιών. Πρέπει όλοι να καταλάβουμε πως στον κόσμο του αθλητισμού δεν έχουν σημασία οι πόντοι και η θέση κατάταξης, αλλά ο αγώνας, η ευγενής άμιλλα και ο σεβασμός προς τα μέλη της ομάδας αλλά και προς την αντίπαλη ομάδα. Οποιοδήποτε αθλητικό θέαμα είναι μια αφορμή γιορτής, ψυχαγωγίας και γόνιμης αθλητικής συζήτησης χωρίς φανατισμό και στενότητα σκέψης. Μόνο έτσι μια οικογένεια θα γυρίσει στην εξέδρα και ο αθλητισμός θα πάρει ξανά τη θέση που πρέπει να έχει στην κοινωνία.
ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΙΑΣΩΝ
