Από την Κ. Αμπατζή
Αναμφίβολα, μια από τις ηγετικές μορφές καθώς και ένας από τους διαπρεπέστερους ήρωες της επανάστασης του 1821 υπήρξε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης. Ο Καραϊσκάκης διακρινόταν για την αθυροστομία του , την φιλονικία αλλά και την αδιάλειπτη αφοσίωση του στον αγώνα. Η συμβολή του στην επανάσταση και οι αξιέπαινες νίκες του ενάντια του οθωμανικού στρατού διαδραμάτισαν έναν καθοριστικό ρόλο στην απελευθέρωση της χώρας από την κυριαρχία των Οθωμανών. Την ίδια στιγμή, αποτελούν σημείο αναφοράς για τον εορτασμό της επετείου του 1821. Για τον εξής λόγο, προκειμένου να τιμήσουμε αναλόγως την σπουδαιότητα αυτού του καταξιωμένου αγωνιστή , οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και τις πιο απόκρυφες πτυχές της ζωής του αλλά και τις εμπειρίες οι οποίες διαμορφώσαν τον ασύγκριτο ηρωισμό του.
Από την παιδική του ηλικία, ο Καραϊσκάκης κλήθηκε να αντιμετωπίσει τις κακουχίες της ζωής, εξαιτίας του οικογενειακού του ιστορικού αλλά και της έλλειψης οικογενειακής υποστήριξης από τους γονείς του. Αναλυτικότερα, ο Καραϊσκάκης γεννήθηκε στις 23 Ιανουαρίου του 1780/1781 στο Μαυρομάτι της Καρδίτσας και ήταν ο καρπός της σχέσης της μοναχής Ζωή Διμισκή με έναν αρματολό. Η καλόγρια μητέρα του , αδυνατώντας να γεννήσει μέσα στο μοναστήρι , γέννησε το μωρό της σε μία σπηλιά υποβοηθούμενη από τις μοναχές. Ατυχώς, ο πατέρας του αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον νόθο γιό του ενώ η μητέρα του τον εγκατέλειψε στη προσπάθεια της να αποφύγει το διασυρμό της παράνομης σχέσης της. Για τον εξής λόγο, τον ανέθρεψαν οι θετοί γονείς του, μια οικογένεια Σαρακατσάνων. Ωστόσο, η ασχολία της μητέρας του είχε ως αποτέλεσμα να του αποδοθεί το περίφημο παρανόμι “ο γιός της καλόγριας”, το οποίο αποτέλεσε πηγή και της παροιμιώδους βωμολοχίας του. Επιπλέον, λόγω της αθυροστομίας που υιοθέτησε από τη μητέρα του και όντας ευτελές και απόκληρο τέκνο, ο Καραϊσκάκης δεχόταν την διαρκή απαξίωση των κατοίκων του χωριού. Κατ” αυτόν τον τρόπο, αποτέλεσε πρότυπο προς αποφυγή για τα παιδιά του χωριού των οποίων οι γονείς για να τα επιπλήξουν τα απειλούσαν πως “θα καταντήσουν σαν τον Καραϊσκάκη”.
Εν συνεχεία, σε ηλικία 15 ετών ο Καραϊσκάκης εγκατέλειψε τους θετούς του γονείς και διαμόρφωσε μια κλέφτικη ομάδα με διάφορους συνομηλίκους του. Ύστερα από τρία χρόνια δράσης με την ομάδα, συνελήφθη από τον Αλή Πασά ο οποίος τον υπέβαλε σε απάνθρωπα βασανηστήρια επί δυο χρόνια. Μετά από τα δυο αυτά χρόνια, ο Αλή Πασάς αντιλήφθηκε την δεινότητα του Καραϊσκάκη και τον προσέλαβε στη σωματοφυλακή του. Στην αυλή του Αλή Πασά, διδάχθηκε όχι μόνο τη στρατιωτική τέχνη αλλά και στοιχειώδεις γνώσεις γραμματικής και γλώσσας. Τον ίδιο καιρό, άρχισε να εκδηλώνεται πιο έντονα η φυματίωση του η οποία ήταν άμεση συνέπεια των άθλιων βασανιστηρίων στα οποία υποβλήθηκε κατά τη διάρκεια της φυλάκισης του.
Παρ” όλα αυτά, γύρω στο 1804 ο Καραϊσκάκης εγκαταλείπει την αυλή του Αλή Πασά για να υπηρετήσει στο σώμα του φημισμένου κλέφτη Κατσαντώνη. Ο Κατσαντώνης ήταν αυτός που του μεταλαμπάδευσε την ηγετικότητα αλλά και καλλιέργησε την στρατιωτική του σκέψη. Κατά την διάρκεια της διαμονής του στο σώμα του Κατσαντώνη Ο Καραϊσκάκης συμμετείχε σε πολλές μάχες εναντίον του πρώην αφεντικού του Αλή Πασά και σύντομα αναδείχθηκε σε πρωτοπαλίκαρο του Κατσαντώνη. Τον ίδιο καιρό, ο Καραϊσκάκης είχε την ευκαιρία να γνωρίσει στη Λευκάδα πολλούς οπλαρχηγούς και τον Καποδίστρια αλλά και τον γνήσιο πατέρα του, τον οποίο αρνήθηκε να αναγνωρίσει. Τον Αύγουστο του 1807, όμως, ο Κατσαντώνης συλλήφθηκε και θανατώθηκε από τον Αλή Πασά. Ύστερα από την συνακόλουθη διάλυση της ομάδας το 1812 ο Καραϊσκάκης επιστρέφει στα Ιωάννινα και την αυλή του Αλή Πασά, όπου γνωρίζει και την δεύτερη σύζυγο του την Γκόλφω Ψαρογιαννοπούλου. Με την Γκόλφω απέκτησε δύο κόρες την Πηνελόπη και την Ελένη ενώ είχε αποκτήσει και τον γιό του Σπυρίδωνα από τον πρώτο γάμο του με την Εγκιλπία Σκυλοδήμου.
Γύρω στα μέσα του 1820 ο Καραϊσκάκης δηλώνει υποταγή στο Σουλτάνο, ενώ συμμετέχει στην σύσκεψη της Λευκάδας, κατά την οποία αποφασίστηκε να διεξαχθεί η εξέγερση στη Στερεά Ελλάδα, στην οποία συμμετείχε ενεργά. Στην διάρκεια των επομένων χρονών, ο Καραϊσκάκης κέρδισε αμέτρητες μάχες εναντίον των Οθωμανών, εκ των οποίων η σημαντικότερη υπήρξε η μάχη του Σοβολάκου. Ώσπου, κατά τη διάρκεια του πρώτου εμφυλίου πολέμου ο ήρωας κατηγορείται από τον Μαυροκορδάτο για συνεργασία με τους Τούρκους. Κατά συνέπεια, ενεπλάκη σε μια δίκη για έσχατη προδοσία η οποία είχε ως αποτέλεσμα να στερηθεί όλα τα αξιώματα του, παρά την έλλειψη ενοχοποιητικών πειστηρίων. Ωστόσο, ο αγώνας στη Στερεά Ελλάδα βρέθηκε σε εξαιρετικό κίνδυνο χωρίς την συμμετοχή του. Έτσι, μετά από παράκληση του Κολοκοτρώνη επιστρέφει δριμύτερος στη μάχη στο αξίωμα του αρχιστράτηγου.
Επιπρόσθετα, η φυματίωση που είχε εκδηλώσει από νεαρή ηλικία δεν έπαψε να τον ταλανίζει κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων. Για τον εξής λόγο, είχε πάντα στο πλευρό μέχρι και την τελευταία στιγμή την έμπιστη νοσοκόμα του την Μαριώ. Μέχρι και σήμερα, η σχέση του Καραϊσκάκη με την Μαριώ δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, όμως, η Μαριώ ήταν μια κοπέλα Οθωμανής καταγωγής, την οποία διέσωσε ο ήρωας όταν επισκέφθηκε την Πελοπόννησο. Στη συνέχεια, η Μαριώ βαφτίστηκε χριστιανή Ορθόδοξη και υπήρξε η προσωπική φρουρός του Καραϊσκάκη, συμμετέχοντας στη μάχη με το όνομα Ζαφείρης και ντυμένη με ανδρικές ενδυμασίες. Επιπλέον, η επικρατέστερη άποψη εκείνη την εποχή υποστήριξε πως η Μαριώ ήταν ερωμένη του. Παρ” όλα αυτά, πρόκειται πιθανότερα για απλή φήμη, καθώς η ερωτική αυτή σχέση δεν επιβεβαιώνεται ιστορικά.
Πλατεία Καραϊσκάκη 1968
Τέλος, οι συνθήκες του θανάτου του αγωνιστή αποτελούν ένα ακόμα σημείο της ζωής του σχετικά με το οποίο οι απόψεις των ιστορικών διίστανται. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Αθήνας ο Καραϊσκάκης παρά το γεγονός ότι είχε αποσυρθεί λόγω της αρρώστιας του, συμμετείχε στη συμπλοκή της 21ης Απριλίου του 1827 κατά τη διάρκεια της οποίας δέχθηκε την θανάσιμη σφαίρα στο υπογάστριο του. Έτσι, παρά τις προσπάθειες των γιατρών, ο περίφημος ήρωας απεβίωσε στις 23 Απριλίου του 1827, ανήμερα της ονομαστικής του εορτής. Ωστόσο, ο δολοφόνος του Καραϊσκάκη αλλά και η καταγωγή του παραμένουν ανεπίλυτα ερωτήματα. Συγχρόνως, εξετάζεται ακόμα το ενδεχόμενο ο θάνατος του Καραϊσκάκη να ήταν προσχεδιασμένη δολοφονία η οποία στηριζόταν στην απρόσμενη συμμετοχή του στη μοιραία σύγκρουση.
Εν κατακλείδι, ύστερα από μια σύντομη εξέταση της ζωής του είναι ξεκάθαρο πως η συνεισφορά του περιβόητού ήρωα υπήρξε καίριας σημασίας για την έκβαση της επανάστασης του 1821. Η απώλεια του από τον αγώνα έγινε άμεσα αισθητή, ενώ καμιά προσπάθεια δεν μπόρεσε να την επανορθώσει. Την ίδια στιγμή, μέσα από τη ζωή του Καραϊσκάκη διαπιστώνουμε τις αρετές που τον διέκριναν από τους υπόλοιπους πολεμιστές της εποχής του και τον ανέδειξαν σε ηγετική μορφή του αγώνα. Σε αυτές τις αρετές εμπεριέχεται η οξυδέρκεια του, η ανθεκτικότητα της θέλησης του αλλά και η αφοσίωση του στην υπεράσπιση της πατρίδας του. Βέβαια, για την ιδιαίτερη προσωπικότητα του οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως όπως επιβεβαίωνε ο ίδιος ήταν “άλλοτε άγγελος και άλλοτε διάβολος”.
