Στην κοινωνία του 21ου αιώνα όπου ζούμε, οι διατροφικές συνήθειες των εφήβων τείνουν να αποκλίνουν αισθητά από εκείνες των εφήβων των παλαιότερων δεκαετιών. Ο σύγχρονος έφηβος έχει απομακρυνθεί από την παραδοσιακή μεσογειακή κουζίνα και αγνοεί τους κανόνες της υγιεινής διατροφής που είναι αναγκαίο να ακολουθεί καθώς βρίσκεται στο στάδιο της σωματικής του ανάπτυξης. Αυτή η αποξένωση και η ελλιπής γνώση γύρω από το θέμα του φαγητού ευθύνεται για την παχυσαρκία και τις διάφορες διατροφικές διαταραχές που ταλαιπωρούν ένα μεγάλο ποσοστό εφήβων στη χώρα μας.

Υπάρχει, όμως, κι η άποψη που υποστηρίζει πως η ευμετάβλητη-εξαιτίας των ορμονών- ψυχοσύνθεση των εφήβων είναι εξίσου υπαίτια για την υπερκατανάλωση τροφών με υψηλή θερμιδική αξία και περιεκτικότητα σε λιπαρά, αφού σχετίζονται με το αίσθημα της ηδονής.

Η ψυχολογία των νέων αντανακλάται στη διατροφή τους, καθώς το άγχος ή / και τα αρνητικά συναισθήματα έχουν αντίκτυπο στις καταναλωτικές τους συνήθειες.

Οι σωματικές – βιολογικές, καταρχάς, μεταβολές επηρεάζουν σε έντονο βαθμό την ψυχοσύνθεσή του, εφόσον ο έφηβος βιώνει το μεταβατικό στάδιο από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Αυτό το νέο περιβάλλον και συναισθηματικό κενό προσπαθεί να εκδηλώσει αντιδραστικά, εκφράζοντάς το με «υποκατάστατα», ένα από τα οποία είναι και το φαγητό.

Επιπλέον, οι υποστηρικτές αυτής της άποψης υπογραμμίζουν ότι η προαναφερθείσα έντονη κυκλοθυμία μπορεί επίσης να έχει ως αποτέλεσμα την άρνηση πρόσληψης τροφής.

Η διατροφή στην εφηβεία διέπεται και από το αίσθημα ανεξαρτησίας, που καθίσταται απαραίτητο για την απελευθέρωσή και χειραφέτησή τους από τους γονείς.

Οι έφηβοι αναγνωρίζουν τους κανόνες μιας σωστής  διατροφής, αλλά συχνά τους παρακάμπτουν εν γνώσει τους, θεωρώντας εύκολη επιλογή τα εστιατόρια fast-food.

Οι έφηβοι καταναλώνουν βάσει μιας έντονης τάσεως μίμησης: ερεθίσματα από ΜΜΕ, πρότυπα από τον κοινωνικό περίγυρο.

Εφηβεία και αλλαγές στο σώμα

• Συνολικά ο έφηβος θα αυξήσει το ύψος του κατά 20% του τελικού ύψους που θα αποκτήσει σαν ενήλικας και το βάρος του κατά 50% κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Τα κορίτσια φτάνουν στο μέγιστο ρυθμό ανάπτυξης στα 10-11 χρόνια ενώ τα αγόρια στα 12-13 χρόνια.
• Σύσταση σώματος: ενώ στην προ-ηβική περίοδος το ποσοστό λίπους στο σώμα είναι 19% για τα κορίτσια και 15% για τα αγόρια και ο μυϊκός ιστός κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα και στα δύο φύλα, κατά τη διάρκεια της εφηβείας τα κορίτσια αποκτούν περισσότερο λίπος ενώ τα αγόρια διπλασιάζουν σχεδόν τον μυϊκό τους ιστό.

Εφηβεία και διατροφή

Η ψυχολογία των νέων αντανακλάται στη διατροφή τους, καθώς το άγχος και τα αρνητικά συναισθήματα έχουν αντίκτυπο στις καταναλωτικές τους συνήθειες.
Μετά την παιδική ηλικία, η εφηβεία είναι η πιο κρίσιμη περίοδος για την διαμόρφωση υγιεινών συνηθειών διατροφής. Κατά τη διάρκεια της εφηβικής αλματώδους ανάπτυξης, οι έφηβοι χρειάζονται επιπλέον θερμίδες, και αυτές θα πρέπει να είναι θρεπτικές. Οι περισσότεροι έφηβοι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλλά ταυτόχρονα υποσιτίζονται. Η υγιεινή διατροφή – ή η έλλειψή της – μπορεί να επηρεάσει τους τρεις πιο σημαντικούς τομείς της εφηβείας:

• ανάπτυξη
• εκπαίδευση
• συμπεριφορά

Παράγοντες που επηρεάζουν τη διατροφική συμπεριφορά των εφήβων

Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες των εφήβων είναι οι εξής:

• Οι διαιτητικές συνήθειες της οικογένειάς του.
• Τα ΜΜΕ και πιο συγκεκριμένα οι διαφημίσεις.
• Τα σωματικά πρότυπα.
• Η εικόνα του σώματος.
• Οι προσωπικές αξίες και αντιλήψεις.
• Η γεύση και η εμφάνιση των τροφίμων.
• Η διαθεσιμότητα των τροφίμων.

Οι διαιτητικές επιλογές του εφήβου μπορούν να παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο στην προσπάθειά του να προσδιορίσει την ταυτότητά του. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι έφηβοι καταναλώνουν με μεγάλη συχνότητα και σε σημαντικές ποσότητες τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη, λίπος και νάτριο και λιγότερο πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία. Συχνά δεν ακολουθούν τις διατροφικές συνήθειες της οικογένειας και προτιμούν έτοιμα γεύματα, δηλαδή γεύματα εκτός σπιτιού. Επιπλέον οι έφηβοι παραλείπουν γεύματα, συχνότερα τα κορίτσια. Το πρωινό είναι το πιο συχνά παραλειπόμενο γεύμα, γεγονός που σχετίζεται με παχυσαρκία λόγω του ότι ο έφηβος καταναλώνει περισσότερο φαγητό κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης μέρας.