Έθιμα Παραμονής Χριστουγέννων

Την Παραμονή το πρωί αρχίζει η σφαγή των γουρουνιών. Τα παιδάκια γυρνάνε στα κάλαντα.Το βράδυ στο τραπέζι υπάρχουν εννιά φαγητά , νηστίσιμα.Μαζεύεται όλη η οικογένεια να δειπνήσει περιμένοντας τους  Χριστοϊανάδες. αυτοί είναι παλικάρια του χωριού που λένε τα «Χριστόιννα» το βράδυ της παραμονής.

Δεν τραγουδάνε βέβαια, παρά αθόρυβα παίρνουν από τις αυλές των σπιτιών κάρα, αυλόπορτες και ό,τι άλλο αντικείμενο μικρό ή μεγάλο ξεχάσουν οι νοικοκυραίοι έξω. τα συγκεντρώνουν στη πλατεία του χωριού και από εκεί τα παίρνουν οι ιδιοκτήτες τους την επόμενη μέρα αφού πρώτα αφήσουν το αντίτιμο.

Οι νοικοκυρές θυμιατίζουν το σπίτι καλωσορίζοντας τους καλικαντζάρους. Αργά το βράδυ οι άντρες γυρνάνε στα κόλιαντα.

Γυρνάνε σ’όλο το χωριό τραγουδώντας κατά ομάδες τα κάλαντα, διαφορετικά σε κάθε σπίτι, ανάλογα με την ηλικία , την οικογενειακή κατάσταση, την εργασία κ.τλ.

Για τον ιερέα ή τον άρχοντα του χωριού:   Αφέντη μ’αφεντάκι μου, πέντε φορές αφέντη Σήκω   σαμπάχλια αφέντη μου και κάτσε στο θρονί  σου και πάρε το αργυρό ταψί και νίψε το πρόσωπό σου…

Για τους χτίστες: Αφέντη μ” χρυσομάστορα κι ολάργυρη   η τέχνη σ” το σκιπαρνάκι σ” άδραξε και στο βουνό ακούσ’κει…

Για τους καταστηματάρχες: Ένας “μορφος πραματευτής κι μορφομπιζιργιάννης στη Προύσα κι αν πραμάτεψε στη Βνετιά να πάει…

Για το νεογέννητο μωρό: Ένα μικρό μικρούτσικο Σαββατογεννημμένο Σαββάτο και αν γεννήθηκε την Κυριακή βαφτισ’κει..

Για τα αγόρια : Μάνα ν” όπου “χει τον υγιό τον πουλιοκανακάρητον έλουζε τον χτένιζε και στο σχολειό τον στέλνει…

Για τα κορίτσια : Φραγκίτσα με τα κόκκινα και με τα μαύρα μάτια Φρανγκίτσα, δος μας το φιλί  δος μας και την αγάπη…

Για τους μαθητές: Γραμματικέ μ” και λειτουργέ μ” και ψάλτη μ” κι αναγνώστη μ” χαρτί βαστάει στα χέρια χέρια του χαρτί και καλαμάρι….

   Και  ακόμα τραγουδούσαν για τους πεταλωτές , τους σιδεράδες, τους ράφτες , τους στρατιωτικούς,τους μπογιατζήδες, τους βοσκούς. τους αρραβωνιασμένους , τους παντρεμένους, τους άτεκνους. Σ” όλα τα σπίτια όμως άρχιζαν με το: Χριστόιννα, Χριστόιννα, τώρα Χριστός γεννιέται γεννιέται κι ανατρέφεται στο μέλι και στο γάλα το μέλι το τρώνε οι άρχοντες και τα φλουριά στους άγιους κι το μελλισοβότανο το φορούν τα παλικάρια.

Έθιμα Πρωτοχρονιάς

Από το βράδυ οι νοικοκυρές άνοιγαν  φύλλα για τη βασιλόπιτα. Τα παιδιά αξημέρωτα ξεχύνονταν στους δρόμους (για τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα) και φώναζαν Η σουρβαλιά ήταν μια βέργα από κρανιά στην οποία περνούσαν ό,τι τους έδιναν: λουκάνικα ,κουλουράκια και κυρίως παστό κρέας. οι πιο τσιγκούνες ή οι πιο φτωχές πετούσαν στην αυλή καρύδια και τα παιδιά σκοτώνονταν ποιο να μαζέψει τα περισσότερα. Μετά την εκκλησία μαζεύονταν όλοι γύρω από το σοφρά (ξύλινο χαμηλό στρογγυλό τραπέζι  )για το κόψιμο της βασιλόπιτας. Θυμιάτιζαν και ο κύριος του σπιτιού αφού σταύρωνε την πίτα, έκοβε κομμάτια, πρώτα για τον Άι Βασίλη μετά για τον χριστό, για το σπίτι, για τα ζωντανά, για τα χωράφια  και για κάθε μέλος της οικογένειας με τη σειρά, από τα μεγαλύτερα προς τα μικρότερα.

Το αμίλητο νερό

Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς φέρνουν οι γυναίκες νερό στο σπίτι με την στάμνα από την κοντινή βρύση. Πηγαίνοντας και γυρνώντας παραμένουν αμίλητες. γι΄αυτό το νερό ονομάζεται αμίλητο ή άκραντο. εκτός από τη στάμνα οι γυναίκες κρατούν μαζί τους και τρόφιμα τα οποία θα τα αφήσουν στη βρύση ( θα την ταΐσουν). Συγχρόνως κάνουν και ευχές για τον νέο χρόνο, παραμένοντας αμίλητες από το αμίλητο νερό. Πίνουν όλοι στο σπίτι από αυτό , επίσης ραντίζουν στο σπίτι για το καλό της χρονιάς.