Στο 2ο Γυμνάσιο Κηφισιάς οργανώσαμε και φέτος το «πείραμα του Ερατοσθένη». Πραγματοποιήθηκε στην αυλή του σχολείου μας με τη συμμετοχή 40 μαθητών της Β’ Γυμνασίου την ημέρα της φετινής εαρινής Ισημερίας, Δευτέρα 20 Μαρτίου 2023 στις 12.40 μ.μ.
Το πείραμα του Ερατοσθένη συγκαταλέγεται στα δέκα πιο όμορφα πειράματα στην ιστορία της Φυσικής. Την ημέρα της εαρινής Ισημερίας, που χαρακτηρίζεται ως «αρχή της Άνοιξης», ο Ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον Ισημερινό της Γης, με αποτέλεσμα η νύχτα και η ημέρα να έχουν ίση διάρκεια σε οποιοδήποτε σημείο της γήινης επιφάνειας. Έτσι, δίνεται την ευκαιρία να επαναλάβουμε το πείραμα του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού, αστρονόμου και φιλοσόφου Ερατοσθένη για τον υπολογισμό της περιφέρειας και της ακτίνας της Γης.
Αν και το όνομα του μεγάλου Έλληνα έμεινε συνδεδεμένο με την πρώτη πραγματικά επιστημονική προσπάθεια για τον προσδιορισμό της περιφέρειας και κατ’ επέκταση της διαμέτρου της γης (Περί τῆς μετρήσεως τῆς γῆς), ο Ερατοσθένης ήταν πολυμαθέστατος. Εκτός από αστρονόμος και μαθηματικός ήταν και σπουδαίος γεωγράφος, φιλόλογος, φιλόσοφος και ποιητής, μια από εκείνες τις προσωπικότητες που αφήνουν τα ίχνη της μεγαλοφυΐας τους σε οτιδήποτε καταπιαστούν. Από το μαθηματικό του έργο πιο γνωστή είναι η μέθοδός του για την εύρεση των πρώτων αριθμών, το γνωστό «κόσκινο του Ερατοσθένη». Ασχολήθηκε, ωστόσο, και με το «Δήλιο πρόβλημα» (Περί του διπλασιασμού του κύβου). Επίσης, εξαιρετικά σημαντικό ήταν το έργο του στη γεωγραφία (Γεωγραφικά) χάρη στο οποίο μπορεί να θεωρηθεί ο θεμελιωτής της Φυσικής και Μαθηματικής Γεωγραφίας.
Ο Ερατοσθένης συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους φιλόλογους της αλεξανδρινής εποχής (είναι χαρακτηριστικό ότι ονόμαζε ο ίδιος τον εαυτό του «φιλόλογον»). Κύριο έργο του ήταν το «Περί τῆς ἀρχαίας κωμωδίας» στο οποίο πραγματεύεται τη γλώσσα των κωμικών. Μάλιστα με κριτήριο τη γλωσσική μορφή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ορισμένες κωμωδίες ήταν νόθες. Σημαντική βοήθεια προσέφερε και στους ιστορικούς, αφού η τριβή του με τις θετικές επιστήμες τού επέτρεψε να ασχοληθεί με επιτυχία με θέματα χρονολογίας. Ασχολήθηκε και με τη φιλοσοφία . Μαθήτευσε στις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας (προπάντων στην Ακαδημία και τη Στοά) και οι αντιλήψεις του τόσο στην ηθική όσο και την κοσμολογία επηρεάστηκαν από τη διδασκαλία τους. Έγραψε και ποιήματα, από τα οποία μαρτυρούνται οι τίτλοι μερικών επυλλίων και προπάντων της ελεγείας Ηριγόνη που την εμπνεύστηκε από την τοπική παράδοση του δήμου Ικαρίας (σημ. Διόνυσος) της Αττικής.
Η ευρυμάθεια και πολύπλευρη προσωπικότητά του τον τοποθετούν στη χορεία των «πανεπιστημόνων» μαζί με τον Αριστοτέλη, τον Μιχαήλ Άγγελο, τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, τον βυζαντινό πατριάρχη Φώτιο.
Πηγή: Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκδοτική Αθηνών
