γράφουν οι μαθητές Σακισλίδης Θεοδωρής, Χατζηλίδης Γιώργος, Ψάρρας Μιχάλης
ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΛΕΙΣΤΟΣ ΜΙΛΑ
Νεόφυτος ο έγκλειστος μιλά—
… τῷ δὲ βασιλεί Ισαακίῳ κατακλείει ἐν καστελλίῳ καλουμένῳ
Μαρκάππῳ. Κατά δέ τοῦ ομοίου αὐτῷ Σαλαχαντίνου
ἀνύσας μηδὲν ὁ ἀλιτήριος, ἢνυσε τοῦτο καὶ μόνον, διαπράσας
τὴν χώραν Λατίνοις, χρυσίου χιλιάδων λιτρῶν διακοσίων. Διὸ
καὶ πολὺς ὁ ὀλολυγμός, καὶ ἀφόρητος ὁ καπνός, ὡς προείρηται,
ὁ ελθὼν ἐκ τοῦ βορρᾶ…
ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΧΩΡΑΝ ΚΥΠΡΟΝ ΣΚΑΙΩΝ
Υπέρογκες αρχιτεκτονικές· Λαρίων Φαμαγκούστα Μπουφαβέντο· * σχεδόν σκηνικά.
Ήμασταν συνηθισμένοι να το στοχαζόμαστε αλλιώς το «Ιησούς Χριστός Νικά»
πού ειδαμε κάποτε στα τείχη της Βασιλεύουσας, τα φαγωμένα από γυφτοτσάντιρα και στεγνά χορτάρια,
με τους μεγάλους πύργους κατάχαμα σαν ενός δυνατού που έχασε, τα ριγμένα ζάρια.
Για μας ήταν άλλο πράγμα ο πόλεμος για την πίστη του Χριστού
και για την ψυχή του ανθρώπου καθισμένη στα γόνατα της Υπερμάχου Στρατηγού,
πού ειχε στα μάτια ψηφιδωτό τον καημό της Ρωμιοσύνης,
εκείνου του πέλαγου τον καημό σαν ήβρε το ζύγιασμα της καλοσύνης.
Ας παίζουν τώρα μελοδράματα στα σκηνικά των σταυροφόρων Λουζινιά
1
κι ας φλομώνουνε με τον καπνό που μας κουβάλησαν από το βοριά.
Άσ’ τους να τρώγουνται και ν’ ανεμοδέρνουνται ωσάν το κάτεργο που δένει μούδες·
Καλώς μάς ήρθατε στην Κύπρο, αρχόντοι. Τράγοι και μαϊμούδες! *
Εγκλείστρα, 21 Νοεμβρίου 195
Το ποίημα του Γ. Σεφέρη ‘’ Νεόφυτος ο έγκλειστος μιλά’’ στάθηκε αφορμή για την ανάδειξη ορισμένων στοιχείων της Κύπρου, τα οποία στόλιζαν τη χώρα με λαμπρά έργα τέχνης και οικοδομήματα, ενώ επίσης γίνεται αναφορά και στην κατάσταση στην οποία βρισκόταν την περίοδο εκείνη η Κύπρος. Ο Γιώργος Σεφέρης τιτλοφορεί το ποίηµά του Νεόφυτος ο έγκλειστος µιλά – θέλοντας να απευθυνθεί στον Άγιο Νεόφυτο, που έζησε και ασκήτεψε τον 12ο αιώνα. Με το «έγκλειστος» τονίζει την εγκλειστική µοίρα της Κύπρου, που από το 1191-1953 είναι υποδουλωµένη σε διάφορους κατακτητές. Με το «µιλά» τονίζει, ότι ολόκληρο το ποίηµα είναι ένας µονόλογος του Νεόφυτου.
Το ποίηµα αρχίζει µε την αναφορά σε τρεις συγκεκριµένους χώρους της Κύπρου, στο πρώτο στίχο: «Ὑπέρογκες ἀρχιτεκτονικές· Λαρίων φαμαγκούστα Μπουφαβέντο· σχεδὸν σκηνικά.» που διατηρούν την ανάµνηση που τονίζεται και µε τις ξένικες ονοµασίες. Ο Σεφέρης χαρακτηρίζει τις αρχιτεκτονικές αυτές ως «Υπέρογκες». Αµέσως µετά την αναφορά στα κτίσµατα των Φράγκων και την παρουσία τους στο νησί ακολουθεί η αντίθεση. Είναι φανερό ότι οι στίχοι αυτοί φέρνουν αναµνήσεις στον ποιητή από την Κωνσταντινούπολη. Την αναπόληση αυτή την προκαλεί το γεγονός ότι βρίσκεται στην Κύπρο και νιώθει την αντίθεση ανάµεσα στις φράγκικες αρχιτεκτονικές των Σταυροφόρων και στο Βυζάντιο, την Ορθοδοξία. Ταυτίζουν την Παναγία µε τον Ελληνισµό, καθώς στα µάτια της καθρεφτίζεται «ο καηµός της Ρωµιοσύνης». Φαίνεται, ωστόσο, η περιφρόνηση προς τους σύγχρονους κατακτητές που τους προτρέπει να κάνουν όσες προσπάθειες θέλουν για να µεταφέρουν τον πολιτισµό τους και να αλλοιώσουν την πολιτιστική φυσιογνωµία του λαού της Κύπρου. Ο καπνός που αναφέρεται στους στίχους δεν είναι παρά οι ίδιοι οι Άγγλοι σταυροφόροι και ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος µε τη συνοδεία του. Καλύπτει αυτός ο καπνός το νησί µέχρι τις µέρες που γράφεται το ποίηµα και «φλοµώνει», δηλαδή πνίγει τους Κυπρίους. Ο Σεφέρης παροµοιάζει την τρικυµία της θάλασσας µε την κατάσταση που επικρατεί στο νησί.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό, λοιπόν, ότι στο ποίημα οι δυο βασικοί άξονες, είναι η έντονη αντίθεση ∆ύσης και Ανατολής και ακολούθως η αισιόδοξη πίστη στην ιδέα της επιβίωσης και της δύναµης του Ελληνισµού της Κύπρου. Ακούγοντας ο Σεφέρης τη φωνή του Νεόφυτου του έγκλειστου να µιλά µέσα από τους αιώνες, έδωσε και αυτός µε τον ποιητικό του λόγο τη δική του απάντηση.
Πηγή εικόνας: https://immorfou.org.cy/%CE%BF-%CE%BC%CE%B7%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CF%8C%CF%81%CF%86%CE%BF%CF%85-%CE%BA-%CE%BD%CE%B5%CF%8C%CF%86%CF%85%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AC/