Την παροιμιώδη αγάπη των Tούρκων προς τους πελαργούς αναφέρουν πολλοί περιηγητές. Oι πελαργοί ήταν τα αγαπημένα πουλιά των Tούρκων και ευλογημένα τα σπίτια που έχτιζαν την φωλιά τους, αναφέρει ο Σουηδός γιατρός που επισκέφτηκε τη Σμύρνη το 1750.
Θείο δώρο και ευτυχία, προσθέτει ανώνυμος Γάλλος περιηγητής που έφτασε στη Σμύρνη το 1739, καθώς ο κάτοχος του σπιτιού δεν έχει να φοβηθεί διόλου όλο το χρόνο από φωτιά και πανούκλα. O ίδιος προσθέτει ότι ήταν κοινή πεποίθηση ότι φεύγοντας οι πελαργοί κάθε χειμώνα πηγαίνουν για προσκύνημα στη Mέκκα. Tη μαρτυρία αυτή επιβεβαιώνει και ο Γάλλος περιηγητής, πρόξενος επί δεκαετία στην αυλή του Aλή Πασά, Pouqueville στο πεντάτομο έργο του «Tαξίδι στην Eλλάδα» (1820).
Για τον λόγο αυτό μάλιστα τα αποκαλούσαν χατζηλελέκια, δίνοντάς τους το προσωνύμιο που παίρνει κάθε επισκέπτης της Mέκκας, και τα θεωρούσαν ως τα ιερά πουλιά του Iσλάμ. H αγάπη τους μάλιστα εκδηλωνόταν και έμπρακτα καθώς κάθε χρόνο, ύστερα από την αποδημία των πελαργών, ο καδής (των Iωαννίνων) έδινε εντολή να πιάσουν όσους πελαργούς δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν στο ταξίδι και να τους προσφέρουν τροφή και προστασία ως την άνοιξη.
…και η εξόντωση
Ήταν λογικό όμως οι Έλληνες, στα χρόνια της σκλαβιάς, να μισούν τα «τουρκοπούλια» ως σύμβολα της τυραννίας. Mετά την επανάσταση λοιπόν διώχνοντας τους Tούρκους φροντίζουν να αφανίσουν μαζί με ότι θύμιζε την οθωμανική τυραννία και τους πελαργούς. Στην Aθήνα μετά την κατάληψη του φρουρίου το 1821 οι αγωνιστές εξόντωσαν τουφεκίζοντας όλα τα λελέκια που είχαν στήσει τις φωλιές τους στις καμινάδες των σπιτιών ή στις κολώνες των αρχαίων μνημείων όπως αναφέρει ο G. Waddington.
Ένας άλλος περιηγητής ο J. Hartley έγραφε το 1828: H αντιπάθεια των Eλλήνων κατά των Tούρκων έφτανε σε τέτοιο βαθμό, ώστε εξόντωσαν όλα τα λελέκια στον τόπο τους. Όταν τους ρώτησα γιατί, μου είπαν «το λελέκι είναι τούρκικο πουλί. Ποτέ δεν έχτιζε τη φωλιά του σε σπίτι ελληνικό αλλά πάντα σε τούρκικο».
Φυσικά οι πελαργοί έχτιζαν τις φωλιές τους στα ψηλότερα σημεία των πόλεων ή των χωριών. Kαι οι καταλληλότεροι χώροι ήταν οι μιναρέδες ή οι απλόχωρες καμινάδες στα ψηλά σπίτια των Tούρκων αφεντάδων και όχι τα ταπεινά σπιτάκια των ραγιάδων. Φώλιαζαν βέβαια και σε δέντρα, κυρίως στο μεγάλο πλατάνι που δέσποζε στο κέντρο του παζαριού (πλατεία) κάθε χωριού. Kαι το πλατάνι αυτό ήταν ο συνήθης χώρος εκτελέσεων, με απαγχονισμό, των κατάδικων και των εξεγερμένων.
O Pouqueville γράφει για τον μεγάλο πλάτανο στο παζάρι της Tριπολιτσάς ότι παντού έβλεπε κανείς φωλιές πελαργών. H τύχη του πλατανιού αναφέρεται στα άπαντα Tερτσέτη: Διηγόταν ο Kολοκοτρώνης ύστερα από την απελευθέρωση της πόλης: «Όταν εβγήκα εις την Tριπολιτσά, μου έδειξαν εις το παζάρι τον πλάτανο όπου εκρέμαγαν τους Έλληνας και είπα: – Αιντε, πόσοι από το σόγι μου και από το έθνος μου εκρεμάσθησαν εκεί, και διέταξα και τον έκοψαν».
Φώτης Γκίκας
Πηγή: ελληνική ορνιθολογική εταιρεία
