O Συγγραφέας: Κάρολος Ντίκενς – Charles Dickens
Όλιβερ Τουίστ είναι το δεύτερο μυθιστόρημα που έγραψε ο Άγγλος μυθιστοριογράφος Κάρολος Ντίκενς, ο οποίος:
• Γεννήθηκε 7 Φεβρουαρίου 1812 και πέθανε 9 Ιουνίου 1870
• Υπήρξε ένας από τους πιο διάσημους Άγγλους μυθιστοριογράφους και κριτικούς της κοινωνίας ενώ
ταυτόχρονα επινόησε ορισμένους από τους γνωστότερους διεθνώς φανταστικούς χαρακτήρες
• Θεωρείται από πολλούς ως ο σπουδαιότερος συγγραφέας της βικτωριανής εποχής και οι κριτικοί της λογοτεχνίας του
20ού αιώνα όπως και οι ακαδημαϊκοί τον έχουν αναγνωρίσει ως μια λογοτεχνική διάνοια.
Το Κοινωνικό πλαίσιο της ιστορίας
Η Βρετανία του Ντίκενς ήταν μια χώρα μεγάλων αντιθέσεων, καθώς υπήρχαν άνθρωποι πάμπλουτοι αλλά και υπερβολικά φτωχοί. Υπήρχαν και αξιοσημείωτες εξαιρέσεις, αλλά γενικά οι άνθρωποι αυτού του κόσμου φαίνεται να ήταν άσπλαχνοι και αναίσθητοι. Αυτή η νοοτροπία είχε την αντανάκλασή της παντού όπου μοχθούσε ο εργατικός κόσμος. Οι άνθρωποι γενικά τυφλωνόντουσαν από την πείνα. Στο Λονδίνο υπήρχαν τουλάχιστον 50.000 άνθρωποι που δεν είχαν πού να κοιμηθούν και που ζούσαν από τη ζητιανιά και μόνο. Τα παιδιά ήταν υποχρεωμένα να δουλεύουν από μικρά για να μην πεθάνουν αυτά και οι οικογένειές τους από την πείνα. Ο λόγος που επέμειναν να εργάζονται είναι γιατί, χωρίς αυτά, πίστευαν ότι η χώρα θα καταστρεφόταν. Παρ’ όλα αυτά, όσο σκληρά κι αν εργάζονταν κέρδιζαν πολύ λίγα. Φυσικά υπήρχαν και εδώ εξαιρέσεις, αλλά οι καταστάσεις δεν έπαυαν να είναι καταθλιπτικές. Οι κληρικοί και όλοι οι άλλοι που είχαν οικονομική άνεση, φαίνεται πως έδιναν περισσότερη αξία στα σπορ παρά στην ανθρώπινη ζωή. Με τα μάτια της σημερινής εποχής βλέπουμε ότι η φτώχεια των μαζών σ” ένα φόντο αυξανόμενης ευημερίας ήταν το πιο συνταρακτικό χαρακτηριστικό της πλειονότητας του 19ου αιώνα.
Οι Ήρωες της ιστορίας
• Όλιβερ Τουίστ: ένα φτωχό ορφανό αγόρι, πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος που πέφτει θύμα τρομερής κακομεταχείρισης.
• Κύριος Μπαμπλ: διευθυντής του πτωχοκομείου και του ορφανοτροφείου όπου είχε μείνει ο Όλιβερ πριν ξεκινήσουν οι περιπέτειές του.
• Φέιγκιν: Αρχηγός της συμμορίας των κλεφτών, φιλοξενεί τον Όλιβερ στη συμμορία για αρκετό χρονικό διάστημα προσφέροντάς του μια στέγη αλλά ταυτόχρονα αναγκάζοντάς τον να κάνει παραβατικές πράξεις.
• Τζακ Ντόουκινς: γνωστός και ως πορτοφολάς, μέλος της συμμορίας του Φέιγκιν, ο αγαπημένος του κλέφτης.
• Νάνσι: Σερβιτόρα, φιλενάδα του βίαιου και αγενή Μπιλ Σάικς, που πεθαίνει στο τέλος βοηθώντας πολύ τον Όλιβερ.
• Μπιλ Σάικς: Μοχθηρός κλέφτης, φίλος του Φέιγκιν.
• Κύριος Μπράουνλοου: Καλοσυνάτος ηλικιωμένος, ο οποίος υιοθετεί τον Όλιβερ στο τέλος.
Η υπόθεση του μυθιστορήματος
Ο Όλιβερ Τουίστ ήταν ένα παιδί που γεννήθηκε μια νύχτα σε άσυλο. Η μητέρα του ερχόταν από μακριά, κανένας δεν ήξερε από πού. Η φτωχή γυναίκα ξεψύχησε μετά τη γέννα, αφού ζήτησε να της δώσουν να φιλήσει το νεογέννητο. Ο μικρός Όλιβερ δεν είχε ούτε καν επίθετο. Του το έδωσε ο παιδονόμος, ο επιστάτης του φτωχοκομείου, ο ψυχρός κ. Μπαμπλ. Τους πρώτους μήνες της ζωής του, ο Όλιβερ τους πέρασε στο άσυλο των απόρων. Αργότερα τον έστειλαν στο σπίτι της κυρίας Μαν που έπαιρνε από τον Δήμο χρήματα για να μεγαλώνει τα ορφανά. Η ζωή στο σπίτι εκείνο ήταν στην πραγματικότητα φοβερή -με την κακή έννοια- για τα παιδάκια. Το περίεργο δεν ήταν που πέθαιναν, αλλά που κατάφερναν να ζήσουν και να μεγαλώσουν, με τα φαγητά που έτρωγαν και με τα κουρέλια που φορούσαν. Στο σπίτι της κυρίας Μαν ο Όλιβερ έκλεισε τα 9 χρόνια του. Ήταν ένα παιδάκι χλωμό, αδύνατο, δειλό και πάντα τρομαγμένο. Στα 9 του χρόνια πήγε και το παρέλαβε από το σπίτι της κας Μαν, ο επιστάτης του ασύλου, ο κ. Μπαμπλ. Οι Σύμβουλοι είχαν αποφασίσει ότι ο Όλιβερ έπρεπε ν” αρχίσει να εργάζεται.
Εκεί στο άσυλο των απόρων του Δήμου, ο Όλιβερ Τουίστ διέπραξε το πρώτο μεγάλο «αμάρτημα» της ζωής του. Ένα βράδυ, ο δυστυχής, είχε την κακή ιδέα να ζητήσει λίγο ακόμα φαγητό από τον μάγειρα. Ήταν κάτι το ανήκουστο, να ζητήσει κι άλλο φαγητό ένα ορφανό. Το Συμβούλιο αποφάσισε να απομακρύνει τον μικρό από το άσυλο, αφού πρώτα διέταξε να τον κλείσουν στην απομόνωση. Έτσι ο Όλιβερ δόθηκε μαθητευόμενος σ” έναν εργολάβο κηδειών, τον κ. Σόουερμπερι, μα και στο σπίτι αυτό η ζωή του μικρού Όλιβερ ήταν μαρτυρική και ανυπόφορη. Μια μέρα, ο Τουίστ ξεκίνησε με τα πόδια για το Λονδίνο. Παντού ήταν μόνος, από παντού ήταν αποδιωγμένος και αβοήθητος.
Ύστερα από πολλές μέρες ταξίδι με τα πόδια, έφτασε στα προάστια του Λονδίνου. Εκεί συναντήθηκε τυχαία μ” έναν νεαρό αλήτη, τον Τζακ Ντόουκινς. Αυτός πρότεινε στον Όλιβερ να τον πάει στο Λονδίνο και να τον συστήσει σ” ένα «καλό γέρο» που «βοηθούσε τα απροστάτευτα παιδάκια». Ο γέρος αυτός ήταν ο Φέιγκιν. Δουλειά του ήταν να μαζεύει αλητάκια και να τα εκπαιδεύει στην κλεψιά και την λωποδυσία. Ο δρόμος που θα οδηγούσε στην καταστροφή ήταν πια ορθάνοιχτος μπροστά στο δυστυχισμένο ορφανό. Όμως ο Όλιβερ Τουίστ είχε μέσα του τα στοιχεία που κάνουν έναν καλόν και τίμιο άνθρωπο, γι” αυτό και μετά από πολλές περιπέτειες ο αγώνας του τελικά αμείφθηκε. Στο τέλος βρήκε οικογένεια.
Στοιχεία που μου άρεσαν και που δεν μου άρεσαν
Αυτό που μου άρεσε περισσότερο, είναι το γεγονός ότι ο Όλιβερ, παρόλο που είχε κάθε λόγο να γίνει αυτό που η κοινωνία αποκαλούσε «κλέφτης», αυτός συνέχισε να συμπεριφέρεται με ταπεινότητα και καλοσύνη, χωρίς να νοιάζεται αν θα βρει τον μπελά του, κρατώντας μια ευπρεπή και ώριμη για την ηλικία του εικόνα. Η συμπεριφορά του αυτή, εξάλλου, στο μέλλον τού βγήκε σε καλό, αφού βρήκε την αγάπη σε μια οικογένεια που ήταν πρόθυμη να του την δώσει λόγω της αγνότητάς του.
Αυτό που δεν μου άρεσε καθόλου είναι το πόσο έντονα απεικονίζονται οι κακές συνθήκες στην Αγγλία εκείνη την εποχή.
Παιδιά εργάζονται, κι όχι μόνο αυτό, αλλά όλοι οι εργάτες πέφτουν θύμα ανεξέλεγκτης εργατικής βίαιης εκμετάλλευσης. Επιπλέον, γυναίκες ζουν χωρίς δικαιώματα και επιθυμίες για καλύτερη ζωή, χωρίς όνειρα, χωρίς τη δυνατότητα να μπορέσουν να βγουν μια απλή βόλτα.
Τέλος, κακομεταχείριση αθώων ζώων, και άνθρωποι που οδηγούνται σε ακραίες παραβατικές συμπεριφορές λόγω της φτώχειας και της απελπισίας τους.
Αποσπάσματα από το βιβλίο, που μου έκαναν εντύπωση:
“Ο νόμος είναι ένας μεγάλος ανόητος!” Κύριος Μπαμπλ.
“Η συνήθεια είναι συνήθεια και κανείς δεν την πετάει εύκολα από το παράθυρο”
“Η ανθρωπιά και η καλοσύνη είναι πιο ισχυρές από τη φτώχεια και την εγκατάλειψη”
“Ο άνθρωπος ποτέ δεν ξέρει τι μπορεί να κάνει, μέχρι να προσπαθήσει”
