Ο ρατσισμός αποτελεί ένα μείζον πρόβλημα στη σημερινή κοινωνία. Με την έννοια ρατσισμός εννοούμε τη δογματική αντίληψη που υποστηρίζει ότι υπάρχουν φυλές ανώτερες από άλλες, οι οποίες έχουν καταδικασθεί από τη φύση σε οικονομική κατωτερότητα και το διαχωρισμό των ατόμων ανάλογα με το χρώμα ή την καταγωγή.
Ο ρατσισμός διακρίνεται σε 3 κύριες μορφές. Στον φυλετικό, τον κοινωνικό και τον θρησκευτικό. Ο ρατσισμός μπορεί να είναι φυλετικός, όταν γίνεται διάκριση ανάμεσα σε άτομα που ανήκουν σε διαφορετική φυλή ή έχουν διαφορετική δερματική απόχρωση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το κίνημα του Αδόλφου Χίτλερ, το οποίο υποστήριζε ότι μόνο συγκεκριμένα άτομα αποτελούν την «καθαρή» κοινωνία και ότι όλοι οι άλλοι είναι σκουπίδια. Επίσης, οι υποστηρικτές της πολιτικής apartheid (χωριστή διαβίωση) στη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία μέχρι προσφάτως. Επιπλέον, τα ανέκδοτα που παρουσιάζουν μία φυλή ή ομάδα ατόμων κατώτερη νοητικά. Κοινωνικός ρατσισμός είναι αυτός που υποστηρίζει διακρίσεις ανάμεσα σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, φύλο και επάγγελμα. Ενδεικτικά, η διάκριση ανάμεσα στα χειρωνακτικά και τα πνευματικά επαγγέλματα, ανάμεσα σε άνδρα και γυναίκα, σε καλούς και κακούς μαθητές, σε δεξιούς και αριστερούς (ανάλογα με το πολιτικό κόμμα) είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της κατηγορίας. Τέλος, θρησκευτικός ρατσισμός εφαρμόζεται από οπαδούς μίας θρησκείας ενάντια σε οπαδούς άλλης θρησκείας. Παραδείγματος χάριν, η διάκριση ανάμεσα σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους.
Τα αίτια του ρατσισμού είναι ποικίλα. Μπορεί να εφαρμόζεται για συμφέροντα (οικονομικά και πολιτικά), για μίμηση και ταύτιση με άλλα άτομα, ώστε να μην αποτελούμε τη μειοψηφία, λόγω άγνοιας ή φόβου προς το διαφορετικό και το άγνωστο, είτε για ψυχικά αίτια (όπως η ψευδαίσθηση απειλής από άγνωστους εχθρούς και η μετάθεση ευθυνών σε άλλα άτομα με στόχο την απενοχοποίηση του εαυτού μας). Παραδείγματα οικονομικής εκμετάλλευσης υπάρχουν πολλά, με πρώτο απ’ όλα την εκμετάλλευση των μαύρων στην Αμερική του 18ου αιώνα.
Εφόσον ο ρατσισμός είναι μεγάλο πρόβλημα χωρίς άμεση λύση, ανάλογες θα είναι και οι συνέπειες. Αυτές είναι είτε για το άτομο είτε για την κοινωνία. Σε ατομικό επίπεδο, κίνδυνος και απειλή για τη σωματική ακεραιότητα, φανατισμός και δογματισμός. Επίσης καταστροφή της ατομικής περιουσίας και εμπόδιο για την ανάπτυξη των πνευματικών αρετών. Για το κοινωνικό σύνολο, σημαντικές συνέπειες είναι η έξαρση των φαινομένων της κοινωνικής παθογένειας, η διατάραξη των διαπροσωπικών σχέσεων, οι δυσκολίες στην ανάπτυξη της οικονομίας, η στασιμότητα και η υποβάθμιση του πολιτισμού και η κατάργηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος υπάρχουν αρκετές προτάσεις. Πρώτον, πρέπει σε κάθε κοινωνία ανεξαιρέτως να εφαρμόζονται οι δημοκρατικές διατάξεις και κυρίως να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επιπλέον, να υπάρχει ορθή και ουσιαστική παιδεία (κυρίως από την οικογένεια και το σχολείο) και έγκυρη πληροφόρηση από τα ΜΜΕ. Τρίτον, θα βοηθούσε μία γενικότερη πολιτιστική ανάπτυξη με συμβολή της επιστήμης και της τεχνολογίας. Τέλος, η συλλογική δράση, η κρατική μέριμνα και η διεθνής συνεργασία, είναι πράγματα που μπορούν να βοηθήσουν για να λάβει τέλος αυτό το φρικαλέο, μεγάλων διαστάσεων πρόβλημα.
Αμοιρίδης Ανδρέας Γ’ 1
