Στο Πήλιο λόγω του ήπιου κλίματος (ήπιος χειμώνας και σχετικά δροσερό καλοκαίρι) και των πρανών πηλοαμμωδών εδαφών του, υπάρχουν αμέτρητα ελαιόδεντρα που καλλιεργούνται χιλιάδες χρόνια. Αυτά ευδοκιμούν ως και τα 300 μέτρα περίπου, υψόμετρο.

22888-ELAIOTRIBEIA-ELAIONAS-APOLLONON---ELAIOTRIBEIO-RODOS---TSAKALIOY-IOANNA-KAI-SIA-EE-3

Η καλλιέργεια είναι αλλού ποτιστική κι αλλού άνυδρη. Καλλιεργείται σ’ όλο το μήκος και πλάτος του βουνού του Πηλίου. Ειδικά στο Νότιο Πήλιο η ελιά είναι μονοκαλλιέργεια.

Τα ελαιόδεντρα σήμερα τα αγοράζουμε έτοιμα από τα φυτώρια και τα μεταφυτεύουμε. Παλιά, οι ίδιοι οι αγρότες έβγαζαν μια παραφυάδα αγριελιάς και το μεταφύτευαν στην οριστική θέση του. Μετά από συνεχές πότισμα την άνοιξη το εμβολίαζαν. Αυτό ριζώνε και μεγάλωνε σιγά-σιγά και σε λίγα χρόνια απέδιδε καρπό.

Η ελιά την άνοιξη θέλει κλάδεμα, κοπριά ή λίπασμα. Το καλοκαίρι ή καλλιέργεια είναι σε υγρό και βαλτώδες έδαφος και δεν χρειάζεται πότισμα. Αν είναι σε έδαφος που δεν κρατάει υγρασία ή σε άγονο θέλει πότισμα τους θερινούς μήνες.

Εχθρούς το ελαιόδεντρο κι ο καρπός, έχει το δάκο, το βιρτζίλιο, το κυκλοκόνιο, τη σηψηριζία κ.ά. Ο μεγαλύτερος εχθρός της όμως είναι ο ισχυρός παγετός. Είναι η παγοπληξία όπου καταστρέφονται επειδή παγώνουν, οι ιστοί των κλαδιών και σπάνε. Η καταστροφή είναι συνήθως μεγάλη και η αναβλάστηση διαρκεί αρκετά χρόνια. Κατά συνέπεια παραγωγή την περίοδο αυτή δεν υπάρχει.

Όταν ο παγετός είναι μικρός, καίγονται οι ελιές δηλαδή παγώνει δηλαδή ο καρπός. 

MADHMA-ELIAS

 

Ο ελαιόκαρπος ωριμάζει από το τέλος του καλοκαιριού και στα μέσα φθινοπώρου μαζεύονται οι πράσινες ελιές. Αυτό το μάζεμα σταματά μόλις αρχίσουν να κοκκινίζουν. Η τελική συγκομιδή αρχίζει μετά απ’ τα μέσα Οκτώβρη. Σε παλιότερες εποχές η συγκομιδή γινόταν σε δύο στάδια. Το γκρεμισμα γινόταν με λούρια ή καλάμια μόνον από τους άντρες. Οι ελιές έπεφταν στο χώμα και από εκεί τις μάζευαν οι γυναίκες μέσα σε κοντά κοφίνια καλαμένια ή και πλεγμένα ορισμένα τους τμήματα από λυγαριά. Μετά τις έριχναν σε πλεκτά καφάσια σαν τις σημερινές κλούβες ή σε μεγάλα κοφίνια των 50-60 οκάδων. Αυτές τις μεταφέρανε με τα ζώα στα σπίτια ή στις αποθήκες για «διάλεγμα». Σήμερα χρησιμοποιούν πανιά για να μην πέφτουν στο έδαφος για το γκρέμισμα και κλούβες για τη μεταφορά. Όταν ο καρπός λόγω κρύου ζάρωνε τον αφήνανε μέχρι την Άνοιξη και μετά τον συγκομίζανε.

Αν μετά τη διαλογή ο καρπός είναι εμπορεύσιμος, σήμερα συνήθως πουλιέται αμέσως. Παλιά έμπαινε σε κάδη, ειδικό μεγάλο βαρέλι χωρίς καπάκι, σε αλατισμένο νερό το «γάρο» και ωρίμαζε. Η περιεκτικότητα σε αλάτι του «γάρου» μετριέται με το «γραδόμετρο»(πυκνόμετρο) και πρέπει να είναι από 8 ως 10 βαθμούς. Έτσι διατηρούταν μέχρι την πώλησή του, ακόμη και 2-3 χρόνια.

Για οικιακή κατανάλωση, οι παραγωγοί έπαιρναν τις φρέσκες ζαρωμένες ελιές και αφού τις έβρεχαν με νερό, τις έβαζαν σε τσουβάλι με μπόλικο χοντρό αλάτι. Μετά τις «πάτσιαζαν» (πλάκωναν) με μια βαριά πέτρα. Σε δυο βδομάδες ήταν έτοιμες για φαγητό. Οι ελιές Πηλίου δεν είναι ιδιαίτερα αποδοτικές σε λάδι όπως π.χ. οι κρητικές ή οι μεγαρίτικες. Όμως παίζει ρόλο η περιοχή καθώς και ο ελαιώνας είναι ποτιστικό ή άνυδρο. Από τα άνυδρα κτήματα οι ελιές βγάζουν περισσότερο λάδι, όπως και οι ελιές οι ζαρωμένες αφού έχουν αφυδατωθεί λόγω κρύου.

Τέλος στο Πήλιο υπάρχει το Μουσείο ελιάς και λαδιού το οποίο στεγάζεται στο ισόγειο ενός πέτρινου παραδοσιακού κτηρίου στην πλατεία του σιδηροδρομικού σταθμού της Άνω Γατζέας. Το οίκημα κτίστηκε το 1924 από τον Ιωάννη Δ. Βογιατζή. Ο πρώτος όροφος ήταν η χειμερινή διαμονή της οικογένειας. Το ισόγειο – «κατώι» ήταν για τις διάφορες αγροτικές εργασίες, που στην πλειονότητά τους είχαν σχέση με τα ελαιοπερίβολα όπου λειτουργούσε βιοτεχνία διαλογής, επεξεργασίας και παραγωγής ελαιών και αποθήκευσης – εμπορίας ελαιολάδου. Η μοναχοκόρη του Φούλα (Γαρυφαλιά) Βογιατζή κατοικούσε στο σπίτι μέχρι το 1991.

Πηγή: http://anolehonia.blogspot.gr/2012/12/blog-post_12.html

Δημήτρης Γανωτής

Νεφέλη Καρανικόλα

Σχολιάστε

Top