Η εικόνα που διαμορφώνουν οι νέοι για τον εαυτό τους στο πλαίσιο του εικονικού πολιτισμού

αρθρογραφούν ο

Τι είναι ο εικονικός πολιτισμός;

 Ο εικονικός πολιτισμός είναι μια σύγχρονη μορφή πολιτισμού που έχει προκύψει χάρη στην τεχνολογία και το διαδίκτυο. Βασίζεται σε όλες τις πολιτισμικές δραστηριότητες που γίνονται μέσα από ψηφιακά μέσα και εικονικά περιβάλλοντα. Με πιο απλά λόγια, είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι δημιουργούν, μοιράζονται και απολαμβάνουν πολιτισμό, όπως τέχνη, μουσική, επικοινωνία και ψυχαγωγία, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο και σύγχρονες τεχνολογίες.

Αυτός ο πολιτισμός περιλαμβάνει πράγματα όπως τις συζητήσεις και τις κοινότητες στα κοινωνικά δίκτυα (όπως το Facebook και το Instagram), τα βιντεοπαιχνίδια όπου άνθρωποι από όλο τον κόσμο μπορούν να αλληλεπιδράσουν, και τις εφαρμογές που χρησιμοποιούν εικονική ή επαυξημένη πραγματικότητα (όπως τα VR headset). Ουσιαστικά, είναι η πολιτιστική ζωή που δεν λαμβάνει χώρα στον πραγματικό κόσμο, αλλά σε έναν ψηφιακό ή εικονικό χώρο.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι άνθρωποι μπορούν να δημιουργούν ψηφιακά έργα τέχνης, να παρακολουθούν εικονικές συναυλίες, να συμμετέχουν σε διαδικτυακές ομάδες ή να εξερευνούν φανταστικούς κόσμους μέσω τεχνολογίας. Αυτός ο πολιτισμός δεν περιορίζεται σε ένα μέρος ή μια χώρα, καθώς μπορεί να ενώσει άτομα από κάθε γωνιά της Γης. Ταυτόχρονα, αλλάζει συνεχώς καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και μας δίνει νέες δυνατότητες. Εκφράζεται μέσω της τεχνολογίας, ιδιαίτερα στο διαδίκτυο και σε εικονικούς χώρους. Αποτελεί συνέπεια της ψηφιακής αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπων και της χρήσης τεχνολογιών για την παραγωγή, αποθήκευση, διάδοση και κατανάλωση πολιτισμικών αγαθών και ιδεών.

Ο εικονικός πολιτισμός είναι μια πολιτισμική πραγματικότητα που δημιουργείται και εκφράζεται μέσα από την τεχνολογία και κυρίως μέσω του διαδικτύου και άλλων ψηφιακών μέσων. Είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης που έχουν οι άνθρωποι μεταξύ τους χρησιμοποιώντας τεχνολογικά εργαλεία, όπως οι υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα και οι ψηφιακές πλατφόρμες. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, οι άνθρωποι φτιάχνουν, μοιράζονται και αποθηκεύουν διάφορα πολιτισμικά προϊόντα, όπως μουσική, εικόνες, βίντεο, ιδέες και πληροφορίες. Όλα αυτά διαδίδονται εύκολα μέσω του διαδικτύου, δίνοντας τη δυνατότητα σε ανθρώπους από διαφορετικά μέρη του κόσμου να συμμετέχουν και να ανταλλάσσουν πολιτισμικά αγαθά. Με απλά λόγια, ο εικονικός πολιτισμός είναι ο τρόπος που οι άνθρωποι δημιουργούν και μοιράζονται την κουλτούρα τους χρησιμοποιώντας την τεχνολογία

Ο εικονικός πολιτισμός περιλαμβάνει τη δημιουργία και τη διανομή πολιτισμικών προϊόντων μέσα από ψηφιακά μέσα, όπως βίντεο, μουσική, εικονικές παραστάσεις και τέχνη, που διατίθενται σε πλατφόρμες όπως το YouTube και το Spotify. Οι χρήστες συμμετέχουν ενεργά σε αυτόν, σχολιάζοντας, διαμορφώνοντας ή ακόμα και αλλάζοντας το περιεχόμενο, ενώ μέσω εικονικών κόσμων, όπως παιχνίδια και πλατφόρμες τύπου Metaverse, μπορούν να βιώσουν κοινές εικονικές εμπειρίες. Ο εικονικός πολιτισμός συνδέει ανθρώπους από όλο τον κόσμο, ενισχύοντας την παγκοσμιοποίηση και την ανταλλαγή πολιτισμών. Εξελίσσεται συνεχώς λόγω των τεχνολογικών αλλαγών, ενώ οι χρήστες διαμορφώνουν εικονικές ταυτότητες μέσω avatars ή προφίλ και βρίσκουν αίσθηση κοινότητας σε ψηφιακούς χώρους, όπως κοινωνικά δίκτυα και πλατφόρμες παιχνιδιών. Τα προϊόντα του είναι συχνά άυλα, όπως αρχεία ή κρυπτονομίσματα, και η δημιουργία του βασίζεται συχνά στη συνεργασία. Η τεχνητή νοημοσύνη παίζει σημαντικό ρόλο, δημιουργώντας περιεχόμενο και προτείνοντας εξατομικευμένες εμπειρίες. Ωστόσο, δημιουργούνται προβλήματα όπως η ιδιωτικότητα, τα πνευματικά δικαιώματα, η παραπληροφόρηση και η ανισότητα στην πρόσβαση στην τεχνολογία.

Γιατί είναι σημαντικό να εξετάσομε την εικόνα που διαμορφώνουν οι νέοι για τον εαυτό τους στο πλαίσιο του εικονικού πολιτισμού;

 Στη σημερινή εποχή, οι νέοι περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους στο διαδίκτυο, αλληλεπιδρώντας μέσω κοινωνικών δικτύων, βιντεοπαιχνιδιών και εικονικών κόσμων. Αυτό διαμορφώνει την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους, κάτι που επηρεάζει τόσο την ψυχολογία όσο και τη συμπεριφορά τους.

Η αυτοεικόνα που χτίζουν στο διαδίκτυο μπορεί να είναι διαφορετική από την πραγματική τους ταυτότητα. Συχνά, προσπαθούν να προσαρμοστούν σε πρότυπα που βλέπουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γεγονός που μπορεί να τους δημιουργήσει άγχος ή χαμηλή αυτοεκτίμηση. Από την άλλη, το διαδίκτυο δίνει και τη δυνατότητα να εκφραστούν ελεύθερα, να πειραματιστούν με την ταυτότητά τους και να ανακαλύψουν ποιοι πραγματικά είναι.

Είναι σημαντικό να εξετάσουμε αυτή τη σχέση, γιατί επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι νέοι αισθάνονται για τον εαυτό τους, τις σχέσεις τους με τους άλλους και την ψυχική τους υγεία. Αν κατανοήσουμε πώς δημιουργείται αυτή η εικόνα, μπορούμε να βοηθήσουμε τους νέους να αναπτύξουν μια υγιή και αληθινή αίσθηση του εαυτού τους, χωρίς να επηρεάζονται υπερβολικά από τις πιέσεις του εικονικού κόσμου.

Πώς έχει εξελιχθεί η σχέση των νέων με την τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Η σχέση των νέων με την τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια. Παλιά, η τεχνολογία ήταν απλώς ένα εργαλείο για επικοινωνία και ψυχαγωγία, αλλά σήμερα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους. Τα smartphones και τα social media έχουν κάνει την επικοινωνία πιο άμεση, αλλά και πιο απαιτητική. Οι νέοι δεν χρησιμοποιούν απλώς την τεχνολογία, ζουν μέσα σε αυτήν. Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν γίνει το βασικό μέσο για να γνωρίζουν ανθρώπους, να εκφράζονται και να δείχνουν ποιοι είναι. Τα likes, τα σχόλια και οι followers παίζουν ρόλο στην αυτοπεποίθησή τους, κάνοντάς τους συχνά να συγκρίνονται με τους άλλους. Από τη μία, η τεχνολογία προσφέρει απεριόριστες πληροφορίες, ευκαιρίες και τρόπους να δημιουργήσει κάποιος κάτι δικό του. Από την άλλη, μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση, αποξένωση και άγχος για την τέλεια διαδικτυακή εικόνα. Με τη συνεχή εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης και των social media, η σχέση αυτή γίνεται όλο και πιο δυνατή. Το πιο σημαντικό είναι να υπάρχει ισορροπία, ώστε η τεχνολογία να είναι χρήσιμη και όχι περιοριστική.

Πώς επηρεάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την αυτοεικόνα των νέων;

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν πολύ την αυτοεικόνα των νέων, γιατί εκεί συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους και προσπαθούν να δείχνουν την καλύτερη εκδοχή τους. Βλέπουν καθημερινά φωτογραφίες και βίντεο με «τέλειες» ζωές, όμορφα σώματα και ακριβά πράγματα, κάτι που τους κάνει να νιώθουν πίεση να μοιάσουν σε αυτό που βλέπουν. Συχνά, επεξεργάζονται τις φωτογραφίες τους, διαλέγουν τις καλύτερες στιγμές τους και δείχνουν μόνο τα θετικά, δημιουργώντας μια εικόνα που δεν είναι πάντα αληθινή. Όταν λαμβάνουν likes και σχόλια, νιώθουν αυτοπεποίθηση, αλλά όταν δεν έχουν την ανταπόκριση που περιμένουν, μπορεί να απογοητευτούν ή να αισθανθούν ότι δεν είναι αρκετοί. Πολλοί νέοι βασίζουν την αυτοεκτίμησή τους σε αυτό που πιστεύουν ότι βλέπουν οι άλλοι, αντί σε αυτό που πραγματικά είναι. Όμως, τα social media δεν δείχνουν πάντα την αλήθεια, και είναι σημαντικό οι νέοι να το καταλαβαίνουν, ώστε να μη συγκρίνουν τον εαυτό τους με κάτι που δεν είναι πραγματικό

Πώς διαμορφώνον οι νέοι την ταυτότητα τους μέσω των social media;

Οι νέοι διαμορφώνουν την ταυτότητά τους μέσω των social media, γιατί εκεί εκφράζονται, πειραματίζονται και δείχνουν ποιοι είναι ή ποιοι θέλουν να είναι. Επιλέγουν τι θα δημοσιεύσουν, πώς θα παρουσιαστούν και πώς θα αλληλεπιδράσουν με τους άλλους. Μέσα από τις φωτογραφίες, τα βίντεο, τα σχόλια και τις αναρτήσεις τους, δημιουργούν μια εικόνα του εαυτού τους που μπορεί να είναι αληθινή ή φιλτραρισμένη. Πολλοί προσπαθούν να ταιριάξουν σε συγκεκριμένα πρότυπα, ακολουθώντας τάσεις και προβάλλοντας μόνο τις πιο ενδιαφέρουσες πλευρές τους. Άλλοι χρησιμοποιούν τα social media για να βρουν ανθρώπους με τα ίδια ενδιαφέροντα, να εκφράσουν τις απόψεις τους ή να πειραματιστούν με την προσωπικότητά τους. Όμως, επειδή στα social media υπάρχει η δυνατότητα να προβάλλεις μια επιλεκτική εικόνα, κάποιοι μπορεί να νιώσουν την ανάγκη να φαίνονται διαφορετικοί από αυτό που είναι στην πραγματική ζωή. Το πώς τους βλέπουν οι άλλοι στο διαδίκτυο μπορεί να επηρεάσει το πώς νιώθουν για τον εαυτό τους. Για αυτό είναι σημαντικό να θυμούνται ότι η ταυτότητα δεν χτίζεται μόνο μέσα από μια οθόνη, αλλά και από τις πραγματικές εμπειρίες και σχέσεις τους.

Ποιος είναι ο ρόλος των φίλων και των followers στην διαμόρφωση της αυτοεικόνας;

Οι φίλοι και οι followers παίζουν μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση της αυτοεικόνας των νέων, γιατί μέσα από αυτούς καταλαβαίνουν πώς τους βλέπουν οι άλλοι. Τα likes, τα σχόλια και η αλληλεπίδραση στα social media επηρεάζουν το πώς νιώθουν για τον εαυτό τους. Αν παίρνουν θετικά σχόλια και πολλή προσοχή, νιώθουν ωραία και πιο σίγουροι. Αν, όμως, δεν έχουν την ανταπόκριση που περιμένουν, μπορεί να αισθανθούν ανασφάλεια ή να πιστέψουν ότι δεν είναι αρκετοί.

Πολλοί νέοι συγκρίνουν τον εαυτό τους με άλλους και προσπαθούν να δημιουργήσουν μια εικόνα που θα είναι αποδεκτή. Μερικές φορές, αλλάζουν τον τρόπο που ντύνονται, μιλάνε ή συμπεριφέρονται για να ταιριάξουν με αυτό που πιστεύουν ότι θέλουν οι φίλοι ή οι followers τους. Άλλοι μπορεί να επηρεάζονται από τα trends και να αισθάνονται ότι πρέπει να ακολουθήσουν συγκεκριμένα πρότυπα για να έχουν αποδοχή.

Ωστόσο, οι αληθινές φιλίες και οι πραγματικές σχέσεις έχουν μεγαλύτερη σημασία από την επιβεβαίωση στα social media. Είναι σημαντικό οι νέοι να μην εξαρτούν την αυτοεκτίμησή τους από τους followers, αλλά να βασίζονται σε ανθρώπους που τους εκτιμούν για αυτό που πραγματικά είναι.

Πώς επηρεάζει η τεχνολογία την αντίληψη των νέων για την ομορφιά και την τελειότητα;

Η τεχνολογία έχει αλλάξει τον τρόπο που οι νέοι αντιλαμβάνονται την ομορφιά και την τελειότητα, γιατί μέσα από τα social media, τα φίλτρα και τις εφαρμογές επεξεργασίας εικόνας, βλέπουν συνεχώς εικόνες που δεν είναι πάντα αληθινές. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα περισσότερα πρόσωπα είναι χωρίς ατέλειες, με τέλειο δέρμα, συμμετρικά χαρακτηριστικά και «ιδανικό» σώμα. Πολλοί νέοι συγκρίνουν τον εαυτό τους με αυτές τις εικόνες και αισθάνονται ότι δεν είναι αρκετά όμορφοι ή ότι πρέπει να αλλάξουν για να ταιριάξουν σε αυτά τα πρότυπα.

Τα φίλτρα και τα ειδικά εφέ κάνουν την τελειότητα να φαίνεται εύκολη, με αποτέλεσμα πολλοί να νιώθουν ότι η φυσική εμφάνιση δεν είναι αρκετή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος και την ανάγκη να προσαρμοστούν σε μη ρεαλιστικά πρότυπα. Από την άλλη, η τεχνολογία δίνει και τη δυνατότητα να υπάρχει περισσότερη ποικιλομορφία και να προβάλλονται διαφορετικά είδη ομορφιάς. Κάποιοι νέοι βρίσκουν δύναμη σε αυτό και μαθαίνουν να αποδέχονται τον εαυτό τους όπως είναι.

Το σημαντικό είναι να θυμούνται ότι οι εικόνες που βλέπουν στο διαδίκτυο δεν είναι πάντα αληθινές και ότι η ομορφιά δεν έχει μία συγκεκριμένη μορφή. Η τελειότητα που προβάλλει η τεχνολογία δεν υπάρχει στην πραγματική ζωή, και η αυτοπεποίθηση έρχεται από την αποδοχή του εαυτού μας, όχι από το πώς μας βλέπει η οθόνη.

 Πώς συνδέεται η αυτοεκτίμηση των νέων με τη χρήση των social media;

Η αυτοεκτίμηση των νέων επηρεάζεται βαθιά από τη χρήση των social media, καθώς αυτά λειτουργούν ως καθρέφτης μέσα από τον οποίο βλέπουν τον εαυτό τους σε σχέση με τους άλλους. Οι νέοι εκτίθενται συνεχώς σε έναν καταιγισμό εικόνων, επιτυχιών, στυλιζαρισμένων ζωών και ιδανικών προτύπων ομορφιάς που συχνά απέχουν από την πραγματικότητα. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η αυτοεκτίμησή τους διαμορφώνεται με βάση τη σύγκριση: αν αισθάνονται ότι πληρούν τα πρότυπα που προβάλλονται, νιώθουν αυτοπεποίθηση, ενώ αν θεωρούν ότι υστερούν, η αυτοεκτίμησή τους πλήττεται.

Ένας βασικός παράγοντας είναι η ανατροφοδότηση που λαμβάνουν μέσω των likes, των σχολίων και των κοινοποιήσεων. Οι έφηβοι και οι νέοι συχνά συνδέουν την προσωπική τους αξία με τη δημοτικότητα που απολαμβάνουν στα κοινωνικά δίκτυα. Αν μία ανάρτηση συγκεντρώσει πολλά θετικά σχόλια και αλληλεπιδράσεις, αυτό μπορεί να ενισχύσει το αίσθημα αυτοεκτίμησης. Αντίθετα, η έλλειψη αναγνώρισης ή τα αρνητικά σχόλια μπορούν να προκαλέσουν αμφιβολίες για την αξία τους και να οδηγήσουν ακόμα και σε συναισθηματικές διαταραχές, όπως το άγχος και η κατάθλιψη.

Επιπλέον, η τάση να παρουσιάζουν μια εξιδανικευμένη εικόνα του εαυτού τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να τους δημιουργήσει εσωτερικές συγκρούσεις. Η απόσταση ανάμεσα στην πραγματική και στην διαδικτυακή τους ταυτότητα μπορεί να τους κάνει να αισθάνονται ότι δεν είναι αρκετά καλοί στην πραγματική ζωή, με αποτέλεσμα η αυτοεκτίμησή τους να εξαρτάται από το αν μπορούν να διατηρήσουν αυτήν την «τέλεια» διαδικτυακή εικόνα. Αυτή η κατάσταση οδηγεί πολλούς νέους σε έναν φαύλο κύκλο ανασφάλειας και διαρκούς ανάγκης για αποδοχή.

 Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την εικόνα που διαμορφώνουν οι νέοι για τον εαυτό τους;

Η εικόνα που διαμορφώνουν οι νέοι για τον εαυτό τους δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της αλληλεπίδρασής τους με τα social media, αλλά και πολλών άλλων κοινωνικών και ψυχολογικών παραγόντων. Οι πιο καθοριστικοί είναι η οικογένεια, το σχολείο και το κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο.

Οικογένεια:

Η οικογένεια είναι το πρώτο και σημαντικότερο περιβάλλον στο οποίο ένας νέος αναπτύσσει την αυτοαντίληψή του. Οι γονείς και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας διαμορφώνουν τα πρώτα πρότυπα αυτοεκτίμησης και αυτοεικόνας μέσα από την ανατροφή, την επικοινωνία και τη συναισθηματική στήριξη. Αν οι γονείς είναι υποστηρικτικοί, ενθαρρύνουν τα παιδιά τους και τους παρέχουν ασφάλεια και αποδοχή, αυτά είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους. Αντιθέτως, η υπερβολική κριτική, η συναισθηματική απόσταση ή η πίεση για επιτυχία μπορούν να οδηγήσουν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και ανασφάλεια.

Σχολείο:

Το σχολείο είναι ένας χώρος κοινωνικοποίησης όπου οι νέοι έρχονται αντιμέτωποι με τις πρώτες συγκρίσεις και κριτικές από συνομηλίκους και εκπαιδευτικούς. Η σχολική επιτυχία, οι επιδόσεις στα μαθήματα και η αποδοχή από τους συμμαθητές παίζουν ρόλο στην αυτοεικόνα ενός νέου. Ο εκφοβισμός, η περιθωριοποίηση και η έλλειψη επιβράβευσης μπορούν να κλονίσουν την αυτοπεποίθησή του, ενώ ένα υποστηρικτικό σχολικό περιβάλλον που προωθεί την αυτονομία και την έκφραση μπορεί να βοηθήσει τους νέους να αναπτύξουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους.

Κοινωνικοοικονομικός παράγοντας:

Η οικονομική κατάσταση της οικογένειας και το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει ένας νέος επηρεάζουν επίσης την αυτοαντίληψή του. Σε κοινωνίες όπου η επιτυχία συνδέεται με την οικονομική επιφάνεια και την καταναλωτική δυνατότητα, οι νέοι που προέρχονται από πιο χαμηλά οικονομικά στρώματα μπορεί να αισθάνονται μειονεκτικά. Το αν έχουν πρόσβαση σε εκπαίδευση, ευκαιρίες ανάπτυξης και συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της αυτοεικόνας τους.

Πώς επηρεάζει η εικονική πραγματικότητα την αντίληψη των νέων για τον εαυτό τους και τους άλλους;

Η εικονική πραγματικότητα, είτε μέσω των social media, είτε μέσω διαδικτυακών παιχνιδιών και εικονικών κόσμων, δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου οι νέοι μπορούν να επαναπροσδιορίσουν τον εαυτό τους, να δοκιμάσουν νέες ταυτότητες και να ξεφύγουν από την πραγματικότητα. Αυτή η δυνατότητα, όμως, μπορεί να έχει διπλή επίδραση: αφενός να τους προσφέρει αυτοπεποίθηση και δημιουργικότητα, αφετέρου να τους απομακρύνει από την αληθινή αυτογνωσία και κοινωνικότητα.

Η παραμόρφωση της πραγματικότητας είναι μία από τις βασικές επιπτώσεις. Οι νέοι συχνά υιοθετούν πρότυπα ομορφιάς, συμπεριφοράς και ζωής που προβάλλονται μέσα από την εικονική πραγματικότητα, τα οποία μπορεί να είναι εξωπραγματικά ή ακατόρθωτα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα ανεπάρκειας και πίεσης να προσαρμοστούν σε ιδανικά που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Επιπλέον, η αποστασιοποίηση από την πραγματική ζωή είναι ένα ακόμα φαινόμενο που παρατηρείται. Οι νέοι μπορεί να επενδύουν περισσότερο χρόνο και συναίσθημα στις εικονικές τους σχέσεις παρά στις πραγματικές. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες στην επικοινωνία, στην ανάπτυξη ουσιαστικών κοινωνικών δεξιοτήτων και στην αποφυγή της πραγματικής ζωής. Για παράδειγμα, ένα άτομο που αισθάνεται ότι γίνεται αποδεκτό μέσα από ένα διαδικτυακό παιχνίδι ή μέσω ενός τέλεια επιμελημένου προφίλ στα social media μπορεί να δυσκολευτεί να αποδεχτεί τον εαυτό του στην πραγματική ζωή.

 Από την άλλη, η εικονική πραγματικότητα προσφέρει και θετικά στοιχεία. Δίνει στους νέους τη δυνατότητα να εξερευνήσουν διαφορετικές πλευρές του εαυτού τους, να αναπτύξουν δεξιότητες, να βρουν κοινότητες που τους κατανοούν και να εκφραστούν δημιουργικά. Ωστόσο, όταν η διαδικτυακή τους ταυτότητα αρχίζει να αντικαθιστά την πραγματική, τότε η αυτοαντίληψή τους διαστρεβλώνεται και η αλληλεπίδρασή τους με τους άλλους γίνεται πιο επιφανειακή.

Συμπεράσματα

 Τα βασικά ευρήματα της έρευνάς μας

1. Ο εικονικός πολιτισμός επηρεάζει την ταυτότητα των νέων. Τα social media, τα βιντεοπαιχνίδια και οι εικονικοί κόσμοι αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς τους.
2. Η αυτοεικόνα διαμορφώνεται από τα social media. Οι νέοι συγκρίνονται με εξιδανικευμένες εικόνες, κάτι που επηρεάζει την αυτοεκτίμησή τους.
3. Τα likes και τα σχόλια παίζουν ρόλο στην αυτοπεποίθηση. Η κοινωνική αποδοχή στο διαδίκτυο συνδέεται με το πώς αισθάνονται για τον εαυτό τους.
4. Η εικονική πραγματικότητα μπορεί να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα. Δίνει ευκαιρίες για έκφραση, αλλά και κρύβει κινδύνους αποξένωσης.
5. Η οικογένεια και το σχολείο είναι καθοριστικοί παράγοντες. Η υποστήριξη από το περιβάλλον επηρεάζει τη θετική αυτοαντίληψη.

Πώς επηρεάζει η σύγκριση με τους άλλους στα social media την αυτοπεποίθηση των νέων;

Οι νέοι εκτίθενται καθημερινά σε δημοσιεύσεις συνομηλίκων, διασημοτήτων και influencers που προβάλλουν έναν τρόπο ζωής που φαίνεται άψογος: ταξίδια, πολυτελή ρούχα, γυμνασμένα σώματα, αψεγάδιαστα πρόσωπα και μια φαινομενικά ιδανική καθημερινότητα. Καθώς συγκρίνουν τη δική τους πραγματικότητα με αυτές τις εικόνες, πολλοί αισθάνονται ότι υστερούν, γεγονός που επηρεάζει την αυτοπεποίθησή τους.

Αυτή η σύγκριση μπορεί να οδηγήσει σε τρεις βασικές συνέπειες:

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση και ανασφάλεια: Όταν οι νέοι πιστεύουν ότι δεν μπορούν να φτάσουν τα υψηλά πρότυπα που βλέπουν στα social media, αρχίζουν να αμφισβητούν την αξία τους. Μπορεί να αισθανθούν ότι δεν είναι αρκετά όμορφοι, επιτυχημένοι ή δημοφιλείς, γεγονός που υπονομεύει την αυτοπεποίθησή τους.
• Αυξημένο άγχος και πίεση για τελειότητα: Πολλοί νέοι προσπαθούν να ανταποκριθούν σε αυτά τα πρότυπα, αφιερώνοντας υπερβολικό χρόνο στη δημιουργία μιας «τέλειας» διαδικτυακής εικόνας. Αυτό μπορεί να τους προκαλέσει άγχος και να τους οδηγήσει σε ανθυγιεινές συμπεριφορές, όπως η υπερβολική χρήση φίλτρων, η εμμονή με τη φωτογράφιση του εαυτού τους ή ακόμα και ακραίες αλλαγές στην εμφάνισή τους.
• Εξάρτηση από την επιβεβαίωση των άλλων: Όταν η αυτοεκτίμηση εξαρτάται από τα likes και τα σχόλια, οι νέοι χάνουν την εσωτερική τους αυτοπεποίθηση. Η ανάγκη για διαδικτυακή αποδοχή γίνεται κριτήριο της προσωπικής τους αξίας, κάτι που τους καθιστά ευάλωτους στις απόψεις των άλλων.

 Ποιος είναι ο ρόλος των influencers στη διαμόρφωση της αυτοεικόνας των νέων;

Οι influencers έχουν τεράστια επιρροή στη διαμόρφωση της αυτοεικόνας των νέων, καθώς λειτουργούν ως πρότυπα ζωής, ομορφιάς, επιτυχίας και συμπεριφοράς. Οι νέοι τους ακολουθούν για έμπνευση, ψυχαγωγία, συμβουλές και, πολλές φορές, για καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο που θα πρέπει να δείχνουν, να συμπεριφέρονται ή ακόμα και να σκέφτονται.

Η επιρροή των influencers μπορεί να είναι τόσο θετική όσο και αρνητική:

• Θετική επιρροή: Υπάρχουν influencers που προωθούν την αυτοαποδοχή, την αυθεντικότητα και την ψυχική υγεία. Μιλούν ανοιχτά για τις δυσκολίες της ζωής, ενθαρρύνουν τη διαφορετικότητα και προωθούν ένα υγιές πρότυπο αυτοεικόνας. Αυτού του είδους οι influencers μπορούν να βοηθήσουν τους νέους να νιώσουν καλύτερα με τον εαυτό τους, ενισχύοντας την αυτοεκτίμηση τους.

• Αρνητική επιρροή: Πολλοί influencers παρουσιάζουν μια μη ρεαλιστική εικόνα του εαυτού τους, χρησιμοποιώντας φίλτρα, Photoshop και επιμελημένο περιεχόμενο που προβάλλει μόνο τις καλύτερες στιγμές της ζωής τους. Αυτή η επιλεκτική παρουσίαση δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι η ζωή τους είναι τέλεια, προκαλώντας στους νέους αισθήματα ανεπάρκειας. Επιπλέον, οι influencers που προωθούν ανθυγιεινά πρότυπα ομορφιάς ή καταναλωτικής κουλτούρας μπορεί να ενισχύσουν την ανασφάλεια των νέων και την ανάγκη να αλλάξουν την εμφάνιση ή τον τρόπο ζωής τους για να ταιριάξουν σε αυτά τα πρότυπα.

Επίσης, πολλοί influencers προωθούν προϊόντα χωρίς να ενημερώνουν σωστά το κοινό τους, δημιουργώντας την εντύπωση ότι η αγορά συγκεκριμένων προϊόντων μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη επιτυχία ή αποδοχή. Οι νέοι επηρεάζονται άμεσα από αυτές τις διαφημίσεις, πιστεύοντας ότι αν ακολουθήσουν τον τρόπο ζωής που προβάλλεται, θα γίνουν πιο ελκυστικοί και επιτυχημένοι.

Για να μειωθεί η αρνητική επίδραση των influencers, είναι σημαντικό να καλλιεργηθεί η κριτική σκέψη στους νέους, ώστε να κατανοούν ότι το περιεχόμενο στα social media δεν αντικατοπτρίζει πάντα την πραγματικότητα και να επιλέγουν πρότυπα που τους εμπνέουν θετικά.