Το Μπλόκο της Κοκκινιάς έγινε στις 17 Αυγούστου 1944 στην Κοκκινιά, από τις δυνάμεις κατοχής.
Αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες ανθρώπινες απώλειες στην Αθήνα κατά το οποίο διεξήχθησαν εκατοντάδες ομαδικές εκτελέσεις, συνελήφθησαν χιλιάδες άνθρωποι ως όμηροι και σημειώθηκαν εκτεταμένοι εμπρησμοί σπιτιών.
Τις πρώτες πρωινές ώρες, οι ταγματασφαλίτες απαίτησαν από τους άνδρες, ηλικίας 14 έως 60 ετών, να συγκεντρωθούν στην Πλατεία Οσίας Ξένης. Ύστερα, καταδότες υπέδειξαν στις δυνάμεις κατοχής τα ηγετικά στελέχη.
Μετά από τη σύλληψη τους και τον σκληρό βασανισμό τους, μεταφέρθηκαν στο υφαντήριο πίσω από την πλατεία όπου εκτελέστηκαν 78 άτομα.
Το μπλόκο διήρκησε περίπου ως τις 18:00, με τους νεκρούς να κυμαίνονται συνολικά από 104 έως 200. Ύστερα, οι κατοχικές δυνάμεις αποχώρησαν συλλαμβάνοντας χιλιάδες ομήρους οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου και στην Γερμανία για καταναγκαστική εργασία.
Έκαψαν σπίτια στις κοντινές γειτονιές και πυρπόλησαν την Αρμένικη συνοικία. Ξεδιάλεξαν κάποιους από τους συγκεντρωμένους της Οσίας Ξένης ,τους μετέφεραν στη Νεάπολη και τους εκτέλεσαν.
Άλλοι αγωνιστές εκτελέστηκαν σε διάφορα σημεία της πόλης. Ο απολογισμός εκείνης της μέρας είναι περίπου 200 εκτελεσμένοι σε όλη την πόλη.
Ο σωτήρας γιατρός
Εκατοντάδες άνδρες, που γλίτωσαν την εκτέλεση στη μάντρα, οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου. Εκεί βρισκόταν, ο Αντώνης Φλούντζης, που ήταν ο γιατρός του στρατοπέδου και κρατούμενος.
«Καθόμουνα στο παράθυρο του αναρρωτηρίου και κοιτούσα προς τα κάτω. Τότε είδα στο βάθος ένα πράγμα μαύρο και μακρουλό να σέρνεται…Κάτι σαν φίδι. Μωρέ τι νάναι και τούτο είπα. Τους κρατούμενους δεν τους φέρνανε ποτέ με τα πόδια. Έκανα ένα σωρό σκέψεις μέχρι που τους είδα να πλησιάζουν και τότε κατάλαβα ότι ήταν άνθρωποι».
Το ίδιο βράδυ ο διοικητής του στρατοπέδου απαίτησε από τον γιατρό να διαγνώσει 800 άντρες ικανούς για εργασία κάτι το οποίο δεν ήταν εφικτό καθώς θα απαιτούσε την εξέταση εξαπλάσιου αριθμού κρατούμενων από ότι συνήθως . Τότε αυτός , όπως και οι υπόλοιποι γιατροί-κρατούμενοι του στρατοπέδου αποφασίζουν ομοθυμαδόν να βοηθήσουν τους κρατουμένους , θεωρώντας ανίκανους τους άντρες άνω των 50, τα παιδία κάτω των 16, τους προστάτες πολυμελών οικογενειών , όσους είχαν χάσει με τέτοιο βάναυσο τρόπο τα αδέλφια τους. Αποτελούσε ένα εγχείρημα δύσκολο και ριψοκίνδυνο λόγω του φόβου μην γίνουν αντιληπτοί από τους Γερμανούς .Παρά τις πολλαπλές προφυλάξεις που πήραν , ο Έλληνας διερμηνέας του στρατοπέδου , κατάλαβε γρήγορα πως συνέβαινε κάτι συγκρίνοντας τα ποσοστά ανικανότητας του στρατοπέδου με αυτά άλλων μεγάλων στρατοπέδων της περιοχής. Τα ποσοστά έδειχναν ότι το 42% των ανδρών και το 67% των γυναικών ήταν ανίκανοι να εργαστούν . Τέλη Αυγούστου αφέθηκαν ελεύθεροι όσοι είχαν διαγνωστεί ανίκανοι.
Η δίκη
Μετά την απελευθέρωση η ηγεσία των Ταγμάτων Ασφαλείας, οι σημαντικότεροι συνεργάτες των Γερμανών κάθισαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου και δικάστηκαν για τη συμμετοχή τους σε περίπου 30 Μπλόκα.
Ο εισαγγελέας πρότεινε την ενοχή ενός κατηγορούμενου, που δρούσε στο μπλόκο ως καταδότης, χωρίς να φοράει κουκούλα. Τελικά, όλοι οι κατηγορούμενοι κηρύχθηκαν αθώοι, το Μάρτιο του 1947.
Τη δεκαετία του 1950, τοποθετήθηκε στη μάντρα μια πλάκα που ανέφερε ότι «εδώ οι Γερμανοί κατακτητές εκτέλεσαν Έλληνες πατριώτες». Στην επέτειο του Μπλόκου τελούνταν ανεπίσημα μνημόσυνα, έως ότου η δημοτική αρχή οργάνωσε ένα μνημόσυνο, στην εικοστή επέτειο του Μπλόκου, το 1964.
Πηγές: Δημήτρη Λιάτσου «το μπλόκο της Κοκκινιάς»
Βαρβάρα Βασιλειάδου, Σταματία Καλφαδοπούλου, Ορφέας Κλιάφας- Μπενέτος, Κατερίνα Κοντογιάννη (Α1)
Ογδόντα χρόνια από το Μπλόκο της Κοκκινιάς
17 Αυγούστου 1944- 2024
Ογδόντα χρόνια συλλογικής μνήμης… Χωρίς συλλογική μνήμη δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία
Ήταν χαράματα Παρασκευής 17 Αυγούστου 1944, όταν γράφτηκε η ιστορία της Μάντρας της Κοκκινιάς με το αίμα των πατριωτών.
Γερμανοί και γερμανοτσολιάδες Έλληνες προδότες θέλουν να εκδικηθούν την προσφυγική συνοικία για το απελευθερωτικό κίνημα
Ανήμερα της Παναγιάς προσπάθησαν να μπουν πάλι στη συνοικία από τα Μανιάτικα αλλά οι οργανώσεις που φύλαγαν τα περάσματα ειδοποίησαν με χωνιά τους συνδέσμους και ρίχτηκαν στη μάχη.
Η Π. Ράλλη και η Τζαβέλλα πέφτουν σε ελληνικά χέρια !
Οι Γερμανοί επιστρέφουν με μηχανοκίνητα και όλμους, η μάχη μεταφέρεται προς το Γυμνάσιο και τον Κήπο.
Στο εργοστάσιο Στερλίνα ( Κύπρου και Π. Ράλλη) συλλαμβάνουν πατριώτες και τους μεταφέρουν με καμιόνια στο Χαϊδάρι.
17 Αυγούστου 1944, η Κοκκινιά πολιορκείται από Γερμανούς και τσολιάδες που ήρθαν από το Γουδί.
Με χωνιά φωνάζουν «όλοι οι άντρες από 14-60 να μαζευτούν στην πλατεία Οσίας Ξένης και με τις ταυτότητές τους. Όποιος συλληφθεί σπίτι θα εκτελείται»
Στην πλατεία συγκεντρώνονται περίπου 20.000 άντρες. Συνέχεια ακούγονται πυροβολισμοί καθώς εκτελούνται όσους αναγνωρίζουν οι δοσίλογοι.
Δεν δίστασαν να σκοτώσουν και μικρά παιδιά όπως την Αθηνά Μαύρου, την Καλλιόπη Μαγνήσαλη, τον Αντώνη Λαμπράκη, τον Πασχαλινόπουλο, Καλικατζαράκη , αντίστοιχες εκτελέσεις με του Κίμωνα και Μηνά Σόλακα στις 27/5/1944.
Η Μάχη της Νεάπολης Ενώ γίνονταν οι εκτελέσεις μία περίπολος ψάχνει κοντά στο γήπεδο της Νεάπολης (Καραβάς λεγόταν τότε) τη Διαμάντω Κουμπάκη την οποία συλλαμβάνουν, σκοτώνουν και την περιφέρουν στην Οσία Ξένη. Στη μάχη πέφτουν ακόμη η Καίτη Μυράτ και ο αντιφασίστας Ιταλός Νίνο (Πέτρος).
Στην οδό Ακροπόλεως και Αισώπου έστησαν ακόμη μία μάντρα , στου Κόκκινου, ως αντίποινα για το θάνατο ενός Γερμανού. Οι Γερμανοί έκαψαν ακόμη 95 σπίτια στην περιοχή που ονομάζεται Καμμένα ακόμη…
Αργά το απόγευμα οι Γερμανοί έφυγαν, παίρνοντας για το Χαϊδάρι χιλιάδες όμηρους αφού σκότωσαν τους προδότες
Ακολούθησαν σκηνές αλλοφροσύνης. Ο διοικητής του Ε΄ τμήματος, Λευτέρης Παπανάγνος, μάζεψε με ευλάβεια τις ταυτότητες των νεκρών που θάφτηκαν ομαδικά στην Ανάληψη όσοι έπεσαν στη Νεάπολη και στο Γ΄ Νεκροταφείο
Στη μάντρα σκότωσαν 76, στα Καμμένα της Νεάπολης 57 και 18 άλλες εκτελέσεις έγιναν στους δρόμους . Υπολογίζεται όμως ότι οι νεκροί είναι περισσότεροι από 200 καθώς δεν υπάρχουν ασφαλή στοιχεία…
Υπολογίζεται ότι 3000 περίπου μεταφέρθηκαν στο Χαϊδάρι, οι από αυτούς 1300 σε στρατόπεδα της Γερμανίας ενώ 335 δεν γύρισαν ποτέ…
Αρκετοί από τους κρατούμενους όμηρους αφέθηκαν ελεύθεροι μετά από διαδηλώσεις .Όσοι διασώθηκαν απελευθερώθηκαν με την αποχώρηση των Γερμανών στις 11/10/1944.
Στο μνημόσυνο της θυσίας των εκτελεσμένων οι Γερμανοί πάλι καραδοκούσαν και πυροβολούσαν από του Καραβά με συνέπεια 11 νεκρούς και πολλούς τραυματίες …
Όμως ακόμη και όταν έφυγαν οι Γερμανοί στις 12/10/1944 και ο λαός πανηγύριζε δόθηκε η τελευταία μάχη.. η μάχη της Ηλεκτρικής στο Κερατσίνι.
Οι Κοκκινιώτες ξεκίνησαν με τρία φορτηγά από το Βοσπόρου και Εφέσσου για να λάβουν μέρος στη νικηφόρα μάχη (11 Έλληνες νεκροί και 15 Γερμανοί)
Ιδιαίτερα συγκινητική είναι η αφήγηση του τελευταίου μέχρι πρόσφατα επιζήσαντα του Μπλόκου κ. Ηλία Καπλανίδη σε συνέντευξη στην εφημερίδα «Καθημερινή»(στο μπλόκο ήταν 16 ετών). Σημειώνουμε ότι ο Ηλίας Καπλανίδης έφυγε φέτος από τη ζωή στις 24/03/2025 σε ηλικία 97 ετών βυθίζοντας σε θλίψη όλη τη Νίκαια……
«Ήταν από πάνω μας ένας Γερμανός μαζί με ένα δικό μας προδότη. ΄Ελεγαν “ψηλά τα κεφάλια” για να αναγνωρίσουν. Ξαφνικά, τον ακούω να λέει “σήκω εσύ”. Πήγα να σηκωθώ και ρωτάω: “Εμένα λες;” – “Τον διπλανό”, απάντησε.
Τον πήραν και τον εκτέλεσαν.
Πρέπει να ήταν γύρω στα 18. Νέο παιδί, μαζεμένο, ήσυχο. Πήγε άδικα».
Εκείνο το βράδυ όλη η γειτονιά ήταν μπροστά στις πόρτες.
Ο καθένας περίμενε κάποιον δικό του να γυρίσει. Άκουγες να λένε «δεν ήρθε» και άρχιζαν οι φωνές και τα κλάματα».
Όσο για τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής είπε…
«Έβλεπες παιδιά να έχουν βγάλει χνούδι από την πείνα και την αβιταμίνωση και μεγάλους ανθρώπους να περπατάνε στον δρόμο και ξαφνικά να πέφτουν κάτω.
Εμείς ήμασταν λίγο καλύτερα, γιατί ο πατέρας μου είχε φούρνο. Εκείνη την εποχή, όμως, το ψωμί μοιραζόταν με τα κουπόνια και ήταν ζυγισμένο: 25 δράμια κάθε κουπόνι, δύο φορές την εβδομάδα. Έπαιρναν το ψωμί και δεν προλάβαιναν να φτάσουν σπίτι, το είχαν φάει στον δρόμο».
Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Λιάτσος στο βιβλίο του η Κοκκινιά έδωσε 5.000 περίπου θύματα στον αντιφασιστικό αγώνα…..
Τιμή και δόξα στους αγωνιστές !
Ποτέ πια πόλεμος!
Ποτέ πια φασισμός!
Πηγές: Εφημερίδα «Καθημερινή» 3/2/2024
