Ολοένα και περισσότεροι μαθητές τα πρώτα χρόνια της σχολικής τους ζωής εκδηλώνουν δυσκολίες στην ορθογραφημένη γραφή. Στα ελληνικά ο όρος «δυσορθογραφία» χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις επίμονες δυσκολίες στην εκμάθηση της ορθογραφίας κατά την παιδική ηλικία, ενώ στη διεθνή βιβλιογραφία η ίδια δυσκολία αναφέρεται αντίστοιχα ως ορθογραφικές διαταραχές (spelling disorders).
- Τι είναι όμως η «δυσορθογραφία»;
Η δυσορθογραφία είναι μια ειδική μαθησιακή δυσκολία που συναντάται σε παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη (Πολομαρκάκη, 1989). Τις περισσότερες φορές συνυπάρχει με αναγνωστικές δυσκολίες σε ποσοστό περίπου γύρω στο 60% και πολύ περισσότερο (70%) με δυσκολίες στη γραφή και την παραγωγή των γραμμάτων (αναπτυξιακή δυσγραφία «developmental dysgraphia»). Επίσης, συχνά συνδέεται και με τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ).
Ενίοτε, η δυσορθογραφία μπορεί να υφίσταται και μόνη της ως διαταραχή, αφού υπάρχουν άτομα που είναι καλοί αναγνώστες αλλά παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαμηλή ορθογραφική επίδοση.
Η δυσορθογραφία ως ειδική διαταραχή εντοπίζεται συνήθως στο δεύτερο εξάμηνο της β’ δημοτικού, αφού έχει προηγηθεί τυπικά επαρκής διδασκαλία στη σύνθεση προτάσεων, των κανόνων γραμματικής και σωστής ορθογραφίας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει η διάγνωση είναι να μην υφίσταται νοητικό ή αισθητηριακό έλλειμμα (προβλήμα όρασης ή ακοής ), ψυχιατρική διαταραχή και οι ευκαιρίες για εκπαίδευση να είναι επαρκείς.
- Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της δυσορθογραφίας;
Οι μαθητές με την ειδική αυτή μαθησιακή διαταραχή εμφανίζουν κυρίως δύο τύπους ορθογραφικών λαθών:
α. λάθη ακουστικής μορφής, όπου τα παιδιά δυσκολεύονται να διακρίνουν ακουστικά τους ήχους της λέξης όπως και τη σειρά διαδοχής τους (αγρός αντί αργός).
β. λάθη οπτικής μορφής, όπου τα παιδιά δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν οπτικά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των γραμμάτων ( γάτα αντί χάτα ).
Ειδικότερα τα πιο συχνά λάθη των μαθητών με δυσορθογραφία είναι τα εξής:
- ορθογραφικά λάθη στη θεματική ορθογραφία π.χ. τηρί αντί τυρί.
- ορθογραφικά λάθη στην καταληκτική ορθογραφία, λόγω του ότι αδυνατούν να εφαρμόσουν τους κανόνες της γραμματικής που έχουν διδαχθεί, π.χ. στρόνω αντί στρώνω
- λάθη σε ομόηχες λέξεις, στις λέξεις δηλ. που ακούγονται το ίδιο αλλά γράφονται διαφορετικά π.χ. σήκω – σύκο, μίλα – μήλα κ.ά.
- φωνολογικά λάθη
- λάθη στη χρήση διαφορετικών γραμμάτων ενός ίδιου ήχου π.χ. ευτυχισμένος – εφτυχισμένος, αυλή – αβλή.
- παραλέιψεις ή προσθήκες γραμμάτων ή και συλλαβών
- αντιστροφές των γράμματων της λέξης π.χ. να αντί αν
Επιπλέον, στους περισσότερους μαθητές με δυσορθογραφία παρατηρούνται και τα παρακάτω χαρακτηριστικά στο γραπτό τους:
- κατάργηση διαστημάτων, ενώσεις δηλ. των λέξεων μεταξύ τους π.χ. τοσπίτιμου
- ακατάστατη γραφή
- σπάνια χρήση τονισμού ή τονισμός σε τυχαία τονιζόμενες συλλαβές
- καθρεπτική γραφή συλλαβών και γραμμάτων
- γραφή εκτός των ορίων του τετραδίου
- μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στις λέξεις
- απουσία σημείων στίξης
- μίξη κεφαλαίων και πεζών γραμμάτων μεταξύ των λέξεων
- κακογραφία
