Στο μάθημα της λογοτεχνίας διαβάσαμε ένα κείμενο του Νίκου Καζαντζάκη, τη » Νέα Παιδαγωγική», το οποίο μου έδωσε αφορμή να μελετήσω την εξέλιξη του παιδαγωγικού συστήματος στην Ελλάδα. Στο κείμενο, το οποίο αποτελεί αφήγηση των σχολικών εμπειριών του συγγραφέα, περιγράφονται πολύ διαφορετικές καταστάσεις στα σχολεία από τις σημερινές. Ρώτησα λοιπόν διάφορους συγγενείς μου για τις εμπειρίες τους από το σχολείο, και ειλικρινά ξαφνιάστηκα από την τόση σκληρότητα που μου περιέγραψαν, απέναντι στα παιδιά, ακόμα και σε ηλικίες έξι και επτά χρονών.
Πρώτα απ’ όλα, μέχρι και αρκετά πρόσφατα υπήρχε η κλασική τιμωρία στη γωνία. Όταν κάποιο παιδί μιλούσε, το ανάγκαζαν να κάθεται στο ένα πόδι στη γωνία κοιτώντας τον τοίχο. Αυτό μπορεί να μη φαίνεται και τόσο σκληρό, αλλά στην πραγματικότητα ήταν αρκετά επώδυνο. Συχνά έπρεπε να στέκονται ώρες ολόκληρες, χωρίς να επιτρέπεται να αλλάξουν το πόδι στο οποίο πατούσαν, ή να αγγίξουν το χέρι τους στον τοίχο για ισορροπία. Σε περίπτωση που ‘’έπιαναν’’ κάποιον μαθητή να κάνει οτιδήποτε από τα δύο, ακολουθούσαν ακόμα πιο αυστηρές ποινές. Όμως αυτή είναι μια από τις πιο ‘’επιεικείς’’.
Ρώτησα τον παππού μου, ο οποίος μου αφηγήθηκε μια πιο οδυνηρή εμπειρία του. Όταν ήταν στη δευτέρα δημοτικού, είχε έναν πολύ αυστηρό δάσκαλο, ο οποίος κάθε φορά που ένας μαθητής έκανε το παραμικρό, τον έστελνε να κόψει μια βέργα από ένα κοντινό αλσάκι, την οποία έδινε στον δάσκαλο που την χρησιμοποιούσε για να τον δείρει χωρίς έλεος.
Όμως η τιμωρία που με ξάφνιασε πιο πολύ, και που κατά τη γνώμη μου ήταν η πιο επώδυνη, ήταν αυτή που μου διηγήθηκε ο μεγαλύτερος αδερφός του μπαμπά μου. Είχε προλάβει, στα πρώτα χρόνια που πήγαινε στο δημοτικό, τις παιδαγωγικές μεθόδους που επικρατούσαν πιο παλιά. Ο δάσκαλός του τότε, ήταν της άποψης ότι ‘’ όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος’’. Είχε λοιπόν σκαρφιστεί μια ιδιαίτερα επίπονη ποινή για τους μαθητές του. Η αίθουσα θερμαινόταν με μια σόμπα, για την οποία μάλιστα τα ξύλα έφερναν από λίγα κάθε παιδί. Γύρω της έριχναν χαλίκια, ούτως ώστε αν έπεφτε κάποιο κάρβουνο από την φωτιά, να μην υπήρχε πρόβλημα. Πάνω σε αυτά τα χαλίκια, ο δάσκαλος έβαζε τους άτακτους μαθητές να γονατίζουν, και καθώς αυτά ζεσταίνονταν, γινόταν όλο και πιο επώδυνο.
Αυτό το σύστημα διαπαιδαγώγησης, σήμερα φαίνεται αδιανόητο στους περισσότερους μαθητές. Πλέον, η πιο σοβαρή ποινή είναι η πενταήμερη αποβολή, την οποία μάλιστα κάποιοι βλέπουν ως ευκαιρία για ξεκούραση. Η μόνη επίπτωση που έχει είναι η αύξηση των απουσιών του μαθητή, κάτι που δεν του προκαλεί σωματικό πόνο, σε αντίθεση με τις τιμωρίες του παλαιότερου συστήματος. Η άποψή μου είναι ότι οι εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να είναι τόσο σκληροί, ούτε όμως και υπερβολικά επιεικείς. Είναι σημαντικό να υπάρχουν όρια τόσο στη συμπεριφορά των εκπαιδευτικών, όσο και των μαθητών.
Μελίνα Χαντζοπούλου
