Το γιορτινό κλίμα έχει ξεκινήσει εδώ και πολλές μέρες! Οι νοικοκυρές καθαρίζουν τα σπίτια, στολίζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο, φτιάχνουν διάφορα γλυκά, όπως κουραμπιέδες και μελομακάρονα και περιμένουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα να γιορτάσουνε όλοι μαζί γύρω από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, ώστε η καρδιά τους να πλημμυρίσει από ζεστασιά και αγάπη. Αυτές τις μέρες πάντως το σίγουρο είναι ότι με τον ένα ή τον άλλον τρόπο δεν ξεχνάμε τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα για τον εορτασμό των Χριστουγέννων και της νέας χρονιάς.
Ο νομός μας φημίζεται για τον λαογραφικό του πλούτο που έχει και που κρατάει αναλλοίωτο στο πέρασμα των χρόνων. Σε πολλά χωριά του νομού μας αναβιώνουνε έθιμα του μακρινού παρελθόντος. Συγκεκριμένα στα Χρυσοχώραφα ανατολικά της λίμνης Κερκίνης γιορτάζουμε τα λεγόμενα «Καλαντάρια». Την παραμονή των Χριστουγέννων μετά τα μεσάνυχτα οι ανύπαντροι νέοι του χωριού χωρισμένοι σε ομάδες των 8 ατόμων και αφού πρώτα έχουνε λάβει την ευλογία του ιερέα βγαίνουν στους δρόμους με παραδοσιακές στολές τραγουδώντας τα κάλαντα. Ο αρχηγός της ομάδας προσποιείται τον γάιδαρο και ένας άλλος την γάτα ενώ οι υπόλοιποι τραγουδούν χριστουγεννιάτικους ύμνους. Παρόμοιο έθιμο συναντάμε και στο Ζευγολατιό Σερρών όπου τα νεαρά παλικάρια τραγουδούν τα κάλαντα της Θράκης.
Στα Καλά Δένδρα από την άλλη έχουμε τα Κάλαντα από ηλικιωμένους. Τη παραμονή των Χριστουγέννων μαζί με τα μικρά παιδιά στα κάλαντα βγαίνουν και ηλικιωμένοι που πολλοί τους κερνάνε κρασί και ξυλοκέρατα.
Σε πολλά χωρία του νομού μας και όχι μόνο αναβιώνει το παραδοσιακό έθιμο με το περίεργο όνομα «Κόλντε-Κόλντε»: το βράδυ πριν την παραμονή των Χριστουγέννων οι συμμετέχοντες ανάβουν μία φωτιά στο κέντρο του χωριού και αρχίζουν να χορεύουν γύρω από αυτήν τραγουδώντας τα κάλαντα που ξεκινούν τη φράση «Κόλντε Μπάμπο». Η φράση σημαίνει «φονικό γιαγιά» και πιθανότατα αναφέρεται στη σφαγή των νεογνών από τον Ηρώδη. Υπάρχει όμως και μία άλλη εκδοχή πως το Κόλντε Μπάμπο σημαίνει «κάλαντα στη γιαγιά» δηλαδή ένα χαρμόσυνο μήνυμα, το μήνυμα της γέννησης του Χριστού. Από την άλλη οι φωτιές συμβολίζουν τις φωτιές που άναψαν οι βοσκοί για να ζεστάνουν το νεογέννητο Χριστό.
Στη Νιγρίτα την κωμόπολη του νομού μας συναντάμε το «Χριστόξυλο» και το «Πάντρεμα της φωτιάς». Είναι δύο έθιμα πολύ παλιά και άγνωστα στους περισσότερους. Το Χριστόξυλο συμβολίζει τη ζεστασιά στο θείο βρέφος αλλά και το διώξιμο των κακών πνευμάτων. Χρησιμοποιείται οποιοδήποτε μεγάλο ξύλο και είναι το πρώτο που θα καεί στο τζάκι το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων αφού πρώτα οι νοικοκυρές έχουν καθαρίσει την ίδια μέρα το τζάκι με μεγάλη προσοχή. Η φωτιά αυτή θα πρέπει να διατηρηθεί ως τη μέρα των Θεοφανείων και η στάχτη που δημιουργείται μαζεύεται και σκορπίζεται γύρω από το σπίτι, τους στάβλους αλλά και τα χωράφια για καλή τύχη και καλή σοδειά. Στο έθιμο του παντρέματος της φωτιάς διαλέγουν αντί για ένα, δύο ξύλα, ένα ξύλο από δέντρο με αρσενικό όνομα και ένα με θηλυκό ώστε να συμβολίζουν το ζευγάρι του σπιτιού που πρέπει να είναι ενωμένο και αγαπημένο.
Στα Δαρνακοχώρια συναντάμε το «Χριστόψωμο» ή αλλιώς «το Ψωμί του Χριστού». Την παραμονή των Χριστουγέννων η νοικοκυρά του σπιτιού προετοιμάζει το ψωμί με ειδική μαγιά από ξερό βασιλικό και άλλα συστατικά. Ο σταυρός χαράσσεται επάνω του και γύρω-γύρω μπαίνουν και άλλα στολίδια. Την παραμονή των Χριστουγέννων ο οικοδεσπότης παίρνει το χριστόψωμο το σταυρώνει και το κόβει με την οικογένεια του μαζί. Το τραπέζι στρώνεται με φασόλια, τουρσιά, λαχανικά και άφθονο κόκκινο κρασί του σπιτιού.
Τέλος, γνωστή είναι η λεγόμενη «γουρουνοχαρά». Το πρωί μετά τη Θεία Λειτουργία, ανήμερα των Χριστουγέννων, η παράδοση θέλει η οικογένεια για πρωινό να τρώει τηγανητό χοιρινό το οποίο συνοδεύεται με κόκκινο κρασί και τηγανιτές πατάτες. Πρόκειται για ένα έθιμο άγνωστο από πού προέρχεται, όμως είναι ιδιαίτερα αγαπητό σε όλο το νομό Σερρών για όσους έχουν ξυπνήσει, είτε για τη θεία λειτουργία, είτε μετά από το χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν.
Κλείνοντας, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι παραδόσεις και τα έθιμά μας αποτελούν τις ρίζες του ελληνικού λαού μας που πρέπει να τις διατηρήσουμε και να τις μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές.
Καλή χρονιά!!! Χρόνια πολλά σε όλους!!!
Παύλου Ανδρέας, γ2 Γυμνασίου
Αριστοτέλειο Εκπαιδευτήριο Σερρών
