ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ

ερατοσθενης

Αλεξανδρινός λόγιος που έζησε κατά το διάστημα 275 – 194 π.Χ.. Γεννήθηκε στη Κυρήνη, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια και ύστερα πήγε στην Αλεξάνδρεια, όπου έγινε μαθητής του Καλλιμάχου. Υπήρξε επιπλέον μαθητής του επίσης Κυρηναίου λογίου Λυσονία. Καθώς, τέλος , έκανε μακροχρόνιες σπουδές και στην Αθήνα, επηρεάστηκε από τον Αρκεσίλαο και τον Αρίστωνα. Προσκεκλημένος από τον Πτολεμαίο Ευεργέτη γύρισε στην Αλεξάνδρεια και διαδέχθηκε στη θέση του βιβλιοθηκάριου τον Απολλώνιο Ρόδιο · έγινε έτσι ο τρίτος κατά χρονική σειρά διευθυντής της περίφημης Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης. Κατά τη γενική εκτίμηση υπήρξε ο πιο πλατιά μορφωμένος επιστήμονας της εποχής του· πρώτος ονόμαςε τον εαυτό του φιλόλογο, ενώ από τους συναδέλφους του αναφερόταν με το συμβολικό όνομα ο Βήτα, που σήμαινε ότι ήταν δεύτερος σ’ όλα τα θέματα, και χαρακτηριζόταν Πένταθλος. Δεν ασχολήθηκε μόνο με τη γραμματική ( φιλολογική έρευνα ) και την ποίηση, όπως ο δάσκαλός του Καλλίμαχος, αλλά και με τη γεωγραφία, τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά.

  Κατά την κριτική μελέτη που έκανε στα ομηρικά κείμενα διατύπωσε τη γνώμη ότι το βάρος του Ομήρου κλίνει περισσότερο προς την τέρψη και λιγότερο τη διδασκαλία. Έτσι πήρε θέση αντίθετη προς τη συνηθιζόμενη τότε αλληγορική ερμηνεία του ποιητή. Έγραψε ένα Περί κωμωδίαςέργο, που περιλάμβανε τουλάχιστον 12 βιβλία και ανέλυε φιλολογικά, λεκτικά, ιστορικά κι άλλα θέματα, τα οποία αναφέρονταν στην παλαιότερη ερμηνεία της κωμωδίας. Διόρθωσε χωρία του Καλλιμάχου και του Λυκόφρονος και το έργο του χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα απ’ τον Αριστοφάνη Βυζάντιο στην έρευνά του για τους κωμικούς ποιητές, κι από το Δίδυμο στο λεξικό του για την κωμωδία.

   Πρώτος ο Ερατοσθένης προσπάθησε να χρονολογήσει μ’ επιστημονικό τρόπο τα φιλολογικά και ιστορικά γεγονότα και συνέγραψε τις Χρονογραφίες. Παράλληλα με το έργο αυτό συνέταξε κι έναν πίνακα των « Ολυμπιονικών».

  Απ’ τα μαθηματικά του έργα έχουμε τον Πλατωνικό , που περιέχει μαθηματικούς αφορισμούς. Άλλο πόνημά του, που έχει τίτλο Περί διπλασιασμού του κύβου, ασχολείται με το δήλιο πρόβλημα. Ο Νικόμαχος εξάλλου διέσωσε την περίφημη μέθοδό του για την εύρεση των πρώτων αριθμών, που ονομάστηκε και «Κόσκινο του Ερατοσθένη».

  Ο Ερατοσθένης όμως υπήρξε προπάντων ο πρώτος συστηματικός γεωγράφος. Στο σύγγραμμά του Γεωγραφικά, που το αποτελούσαν τρία βιβλία, εξέταζε κριτικά την ιστορία της γεωγραφίας από τον Όμηρο μέχρι τους διαδόχους του Αλεξάνδρου – τη μαθηματική και φυσική γεωγραφία, που κατείχε τη σημαντικότερη θέση στο έργο του- και τέλος, την πολιτική γεωγραφία. Για να γράψει το βιβλίο αυτό έλαβε υπόψη τους παλαιότερους γεωγράφους: Άννωνα, Φίλωνα, Πυθέα, Νέαρχο κι άλλους. Ό,τι δίνει ιδιαίτερη λάμψη στο δημιούργημα τούτο του μεγάλου σοφού είναι η επινόηση μιας σωστής μεθόδου για τον υπολογισμό του μεγέθους της Γής. Όρισε ότι η περιφέρεια της Γής είναι ίση με 250.000 στάδια και πλησίασε έτσι τον ορθό αριθμό, που είναι 216.000 στάδια. Πρέπει να παρατηρηθεί ότι το έργο του εκτιμήθηκε από τους μεταγενέστερους, που χρησιμοποίησαν πολλά αποσπάσματά του, αλλά και ότι κατακρίθηκε· ο Στράβων του καταμαρτυρεί ότι δίνει λανθασμένα στοιχεία για τα γεωγραφικά πλάτη και μήκη, ότι δε δίνει σωστές απαντήσεις σε προβλήματα της ομηρικής γεωγραφίας, ότι προπάντων δε χρησιμοποίησε αξιόπιστες πηγές κι ότι δε γνωρίζει τα δυτικά και τα βόρεια της Ευρώπης καλά· και υποστηρίζει πώς όσα αναφέρει ο Ερατοσθένης για τον Ατλαντικό Ωκεανό, την Αδριατική θάλασσα και το μυχό του Εύξεινου Πόντου είναι μύθοι. Ο δε Πολύβιος διορθώνει πολλές αποστάσεις του και τον κατηγορεί ότι υπολόγισε λιγότερες απ’ όσες είναι πραγματικά τις ευρωπαϊκές χερσονήσους. Ένα απ’ τα σημαντικότερα λάθη του είναι ότι δεν τοποθέτησε στην ακριβή της θέση την Αλεξάνδρεια, τη Συήνη και Μερόη

   Για τα φιλοσοφικά του δοκίμια πιστεύεται ότι ασχολούνταν ιδιαίτερα με ηθικά προβλήματα. Αναφέρονται οι τίτλοι διαφόρων σχετικών έργων του, αλλά δεν έχουμε καμία ουσιαστική πληροφορία γι’ αυτά. Από την ποιητική του δημιουργία σώθηκαν επίσης μερικά αποσπάσματα από τα έργα του Ερμής και Ηριγόνη. Πιστεύεται ακόμη ότι είχε γράψει και Καταστερισμούς( μεταμορφώσεις διαφόρων ηρώων σε άστρα), όπου φαινόταν ίσως έμμεσα η πλατωνική πίστη του ότι η ψυχή κατάγεται από τις αστρικές σφαίρες.

 

Σχολιάστε

Top