Ένα βασικό στοιχείο για την κατανόηση της πολιτικής ως δημόσιας, συνειδητής, υπεύθυνης και ελεύθερης κοινωνικής δράσης είναι το παράδειγμα της πόλης-κράτους στην Αρχαία Ελλάδα και κυρίως το δημοκρατικό πρότυπο της Αρχαίας Αθήνας. Ο πολίτης, που εμφανίζεται για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας στην πόλη-κράτος της Αρχαίας Ελλάδας, είναι υπεύθυνος και ενεργός άνθρωπος που συμμετέχει στη διαμόρφωση της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής της πόλης. Η πόλη-κράτος της Αρχαίας Αθήνας ήταν ένα πολίτευμα άμεσης δημοκρατίας με κυρίαρχο άρχοντα τον Δήμο. Στην Αθηναϊκή Δημοκρατία η πολιτεία αυτοκυβερνάται από τους ίδιους τους πολίτες της. Το δημοκρατικό πολίτευμα στην Αρχαία Αθήνα ασκείται μέσα από τους εξής θεσμούς: Βουλή των Πεντακοσίων, Εκκλησία του Δήμου, Τα δικαστήρια. Έχει υποστηριχθεί ότι η άμεση δημοκρατία της Αρχαίας Αθήνας δεν θα μπορούσε να σταθεί αν η πόλη είχε περισσότερους κατοίκους. Κατά τον Αριστοτέλη, τα βασικά χαρακτηριστικά της δημοκρατίας είναι ο πολίτης, η ισότητα, ελευθερία, η αρχή της πλειοψηφίας, τα πολιτικά αξιώματα να απονέμονται με κλήρο, να μη λαμβάνει κανείς το ίδιο αξίωμα δεύτερη φορά, ολιγόχρονη θητεία σε αξιώματα.

Πηγή: Βασικές αρχές κοινωνικών επιστημών, Β’ Λυκείου