Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας: Ένας Θησαυρός Πολιτισμού και Ιστορίας
Τη γλώσσα μου έδωσαν Ελληνική.
Το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Οδυσσέας Ελύτης
(από το «Άξιον Εστί»)
Η 9η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί ως «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας», μια ημέρα αφιερωμένη στη σημασία της ελληνικής γλώσσας και στην ανεκτίμητη συμβολή της στον παγκόσμιο πολιτισμό. Η επιλογή της ημερομηνίας δεν είναι τυχαία, καθώς συμπίπτει με την ημέρα μνήμης του Διονυσίου Σολωμού, του εθνικού ποιητή της Ελλάδας, που έγραψε τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» και πέρασε όλη του τη ζωή σκυμμένος πάνω από την ελληνική γλώσσα, πασχίζοντας να ξεκλειδώσει τα μυστικά της, να συλλάβει τη μαγεία της, πιστεύοντας πως έτσι θα μπορέσει να φτάσει πιο κοντά στην ψυχή του Έλληνα, να κατανοήσει το τι σημαίνει η Ελλάδα ως γενέθλιος χώρος και ως πατρίδα, να εκτιμήσει σωστά το ειδικό βάρος που φέρει ο ελληνικός πολιτισμός. Ο Σολωμός πίστευε πως η γλώσσα δεν είναι μια τεχνητή δημιουργία φτιαγμένη από λίγους λόγιους -γι’ αυτό, εξάλλου, απέρριπτε την «πλαστή» καθαρεύουσα-, αλλά ένα ζωντανό και αναπόσπαστο κομμάτι του λαού που την μιλάει. Σε δύο αξίες, την Ελευθερία και τη Γλώσσα, αφιέρωσε ο ίδιος τον καθημερινό του μόχθο και αγώνα:
«Μήγαρις έχω άλλο στον νου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;»
Η ελληνική γλώσσα είναι μία από τις αρχαιότερες γλώσσες με συνεχή χρήση για περισσότερα από 4.000 χρόνια. Από τα ομηρικά έπη μέχρι τη σύγχρονη λογοτεχνία, η ελληνική έχει διατηρήσει τη δομή και τον πλούτο της, αποτελώντας γέφυρα μεταξύ του αρχαίου και του σύγχρονου κόσμου. Ήταν η γλώσσα της φιλοσοφίας, της επιστήμης, της δημοκρατίας και της θεολογίας, επηρεάζοντας βαθιά την ευρωπαϊκή και παγκόσμια σκέψη.
Σε αυτή τη γλώσσα αφηγήθηκε ο Όμηρος τα έπη των ηρώων του, παρουσίασε ο Ησίοδος τη δημιουργία του κόσμου, ταξινόμησαν οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι τα στοιχεία και τους νόμους της φύσης. Σε αυτή τη γλώσσα μορφοποίησαν τις ιδέες και τις θεωρίες τους ο Θαλής, ο Πυθαγόρας, ο Αριστοτέλης, ο Ευκλείδης, ο Αρχιμήδης, θέτοντας, με το έργο τους, τις βάσεις για την επιστήμη των μαθηματικών, της φυσικής, της μηχανικής, της αστρονομίας. Στην ελληνική γλώσσα παρουσίασαν ο Σοφοκλής, ο Αισχύλος και ο Ευριπίδης τις σκέψεις τους για τη θέση του ανθρώπου στον κόσμο και για τα ηθικά του διλήμματα. Τα ερωτήματα που έθεσαν οι αρχαίοι τραγωδοί και φιλόσοφοι για το νόημα της ζωής και του θανάτου, για τη δύναμη του ανθρώπου να ορίζει τη μοίρα του, για την ευθύνη του ατόμου ως πολίτη, για την έννοια της ελευθερίας, για τις αξίες της ειρήνης και της δικαιοσύνης, είναι τα ίδια που θέτει ο άνθρωπος σε όλες τις εποχές. Τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων θεωρούνται μέχρι σήμερα κλασικά και αξεπέραστα για το θέατρο, την ποίηση, τη φιλοσοφία. Στην ελληνική γράφτηκαν, λίγο αργότερα, τα πιο σημαντικά κείμενα του Χριστιανισμού από τους Ευαγγελιστές και τους Πατέρες της Εκκλησίας, για να διαδοθούν σε ολόκληρο τον κόσμο.
Αμέτρητες ελληνικές λέξεις έχουν περάσει σε άλλες γλώσσες, κυρίως μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας. Όροι όπως «δημοκρατία», «φιλοσοφία», «θέατρο», «αστρονομία», και «μαθηματικά» είναι παγκοσμίως αναγνωρίσιμοι, αποδεικνύοντας τη διαχρονική επιρροή της ελληνικής γλώσσας.
Ιστορική θα μείνει η ομιλία που είχε κάνει στις 26 Σεπτεμβρίου 1957 ο Έλληνας οικονομολόγος, Ξενοφών Ζολώτας, αλλά και στις 2 Οκτωβρίου 1959 στην Ουάσιγκτον. Το ιδιαίτερο στοιχείο ήταν ότι χρησιμοποίησε σε όλη του την ομιλία λέξεις που είχαν ελληνική προέλευση και χρησιμοποιούνται στα αγγλικά.
Το κοινό που παρακολουθούσε τη συνεδρίαση του ΔΝΤ έμεινε άναυδο και ο λόγος του Ζολώτα έμεινε ιστορικός με τον ίδιο και τη σύζυγό του να γίνονται πρωτοσέλιδο στους NYT και «Washington Post».
«Άκουσα στον Άγιο Πέτρο της Ρώµης το Ευαγγέλιο σε όλες τις γλώσσες. Η Ελληνική αντήχησε άστρο λαµπερό µέσα στη νύχτα…»
Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Γερμανός ποιητής και φιλόσοφος
«…Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς…»
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης
