Η συμμετοχή στον αθλητισμό παρέχει στα παιδιά ευκαιρίες να αναπτύξουν τις φυσικές τους ικανότητες και να γίνουν πιο δραστήρια και υγιή. Ο παιδικός αθλητισμός μπορεί επίσης να έχει σημαντικά ψυχολογικά οφέλη που συμπεριλαμβάνουν και την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και αυτοεκτίμηση των παιδιών. Ωστόσο, πολλά παιδιά δεν συνειδητοποιούν τις θετικές επιδράσεις που μπορεί να επιφέρει ο παιδικός αθλητισμός. Αντίθετα, αντιλαμβάνονται τη συμμετοχή στον αθλητισμό περισσότερο ως μια στρεσογόνα παρά ως ευχάριστη εμπειρία και η συμμετοχή τους έχει αρνητική επίδραση στην αυτοαξία τους.
Δυστυχώς πολλά από αυτά επιλέγουν να εγκαταλείψουν την άθληση με κίνδυνο την υιοθέτηση ενός καθιστικού τρόπου ζωής. Στην Ελλάδα καθώς και στην υπόλοιπη Ευρώπη, περίπου το ένα τρίτο των παιδιών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Επίσης εκτιμάται ότι πάνω από 1 στα 10 παιδιά πάσχουν από συναισθηματικά προβλήματα και χαμηλά επίπεδα αυτο-αντίληψης. Για το λόγο αυτό υπάρχει επείγουσα ανάγκη να ενθαρρύνουμε με θετικό τρόπο και να προάγουμε τη μακροχρόνια συμμετοχή των παιδιών σε φυσικές δραστηριότητες όπως είναι ο αθλητισμός
Εκπαίδευση ατόμων με ειδικές ανάγκες
Η ειδική αγωγή είναι ένας ευρύς και συγχρόνως παραμελημένος τομέας που απαιτεί ιδιαίτερη μεταχείριση και προσοχή από το κράτος και την πολιτεία. Ανάλογα με το είδος και το βαθμό της αναπηρίας διακρίνουμε άτομα με πνευματική αναπηρία, άτομα με σωματική και κινητική αναπηρία και άλλα με μαθησιακές δυσκολίες.
Σημαντικό στοιχείο είναι να αντιληφθούμε όλοι πως τα άτομα αυτά, ανεξάρτητα από την ιδιαιτερότητα που μπορεί να διαθέτουν, μπορεί να είναι εκπαιδεύσιμα και ασκήσιμα με σημαντικό όφελος για την προσωπική τους υγεία και την ποιότητα ζωής τους. Όλα όμως ξεκινούν από τους γονείς! Όταν αντιληφθούν πως το παιδί τους «διαφέρει» από τα άλλα θα πρέπει να ζητήσουν έγκαιρα τη βοήθεια των ειδικών. Αυτό είναι απαραίτητο να γίνει στην βρεφική ηλικία των παιδιών. Αφού γίνει η διάγνωση απαιτείται η συνεργασία πολλών επιστημόνων (γιατροί-φυσιοθεραπευτές-ψυχολόγοι-λογοθεραπευτές-γυμναστές κ.α ) ώστε το παιδί να φτάσει στο ανώτατο «ταβάνι» των δυνατοτήτων που διαθέτει στο πλαίσιο που του επιτρέπει η εκάστοτε ιδιαιτερότητά του.
Στη παιδική ηλικία το παιδί, αναλόγως πάλι από το είδος και το βαθμό της αναπηρίας του, θα φοιτήσει σε ειδικό ή σε «κανονικό» σχολείο. Στη πρώτη περίπτωση δυστυχώς θα έχει να αντιμετωπίσει κάποιες σημαντικές παραλήψεις της πολιτείας στην ειδική εκπαίδευση. Μόνιμοι εκπαιδευτικοί στα ειδικά σχολεία ακόμα δεν υπάρχουν. Οι θέσεις καλύπτονται από αναπληρωτές και ωρομίσθιους με όλα τα μειονεκτήματα που μπορεί να συνεπάγεται αυτό. Τα μαθήματα σε πολλά σχολεία ξεκινάνε με μηνιαία καθυστέρηση ή και παραπάνω, λόγω έλλειψης προσωπικού! Θα πρέπει να τονίσουμε όμως πως υπάρχει η δέσμευση από την πολιτεία για διορισμό και μόνιμων εκπαιδευτικών μέσα στα επόμενα χρόνια.
Η εκπαίδευση για τα άτομα με ειδικές ανάγκες έγινε υποχρεωτική πριν λίγα χρόνια. Παρόλα αυτά ακόμη και σήμερα περισσότερα από τα μισά παιδιά δεν δέχονται την ειδική εκπαίδευση και είναι κλεισμένα σπίτι τους.. Σίγουρα όμως είναι ένα σημαντικό βήμα για την ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία και στους θεσμούς της.
Στη περίπτωση της πιο ελαφριάς αναπηρίας, το παιδί μπορεί να φοιτήσει σε «κανονικό» σχολείο σε τμήματα ένταξης. Με την προϋπόθεση όμως της ύπαρξης εκπαιδευμένου προσωπικού και κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής. Και πάλι όμως θα πρέπει να λυθούνε δύο σημαντικά ζητήματα…
Το πρώτο έχει να κάνει με τη φροντίδα και τη διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος ώστε οι υπόλοιποι μαθητές να αποδεχθούνε τον μαθητή με αναπηρία στη τάξη τους. Σημαντικό ρόλο εδώ θα παίξει ο εκπαιδευτικός ο οποίος θα πρέπει να κάνει μία αντικειμενική περιγραφή της αναπηρίας στα παιδιά, με έμφαση στα άτομα και όχι στην αναπηρία. Επίσης θα πρέπει να δοθεί έμφαση στο γεγονός πως αυτός ο περιορισμός δεν εμποδίζει τα άτομα με αναπηρία να παίξουνε και να αθληθούνε. Στη διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος θα βοηθούσε και η πρόσκληση σε αθλητές ή σε βουλευτές από τον χώρο της αναπηρίας να μιλήσουν στους μαθητές καθώς και η ανάθεση στους μαθητές διαθεματικών σχεδίων εργασίας με θέμα την ειδική αγωγή.
Το δεύτερο ζήτημα που θα πρέπει να λυθεί είναι η οργάνωση του μαθήματος με τέτοιο τρόπο ώστε ο μαθητής να συμμετέχει κανονικά και να μη νιώθει μειονεκτικά
Οι παρακάτω ενέργειες θα βοηθήσουν σε αυτό:
• Αποφυγή δραστηριοτήτων που τονίζουν τις διαφορές ανάμεσα στους μαθητές
• Χρήση δραστηριοτήτων συνεργασίας
• Προσβασιμότητα στο χώρο γύμνασης και προσαρμοσμένο υλικό
• Εξατομικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τον μαθητή με αναπηρία στο οποίο να αναφέρονται εξατομικευμένη αξιολόγηση και εξατομικευμένοι βραχυπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι στόχοι
• Προσαρμογή των κανόνων των παιχνιδιών στο μάθημα της φυσικής αγωγής
• Χρησιμοποίηση απλής γλώσσας αν ο μαθητής έχει νοητική αναπηρία ή μαθησιακές δυσκολίες
• Προστασία του παιδιού από τυχόν πειράγματα και ειρωνικά σχόλια
Πολύ συνοπτικά έγινε παρουσίαση της εκπαίδευσης που υφίστανται τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Στη πράξη όμως για να είναι αποτελεσματικότερη η εκπαίδευση θα πρέπει η πολιτεία από μόνη της αλλά και ο κάθε πολίτης ξεχωριστά, να αντιληφθούν πως όλοι έχουμε τα ίδια δικαιώματα ανεξάρτητα από τυχόν ιδιαιτερότητες που μπορεί να διαθέτει κάποιος. Η παροχή ίσων ευκαιριών θα διευκολύνει επίσης την εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία και την ομαλή ένταξή τους στη κοινωνία.
ΑΝΑΠΗΡΙΑ» ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Της ΚΟΥΤΣΟΥΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑΣ*
Το πρώτο σκίρτημα ζωής είναι η κίνηση του εμβρύου. Κίνηση σημαίνει ζωή. Τους πρώτους μήνες ζωής το βρέφος με τις αντανακλαστικές κινήσεις δηλώνει την ύπαρξή του. Με κάθε κίνηση επικοινωνεί με τους ανθρώπους γύρω του, συλλέγει ερεθίσματα και κωδικοποιεί μηνύματα, τα οποία μέσα στον πρώτο κιόλας χρόνο ζωής μετατρέπονται σε εκούσιες κινήσεις. Τέτοιες κινήσεις εξυπηρετούν ανάγκες χειρισμού παιχνιδιών και αντικειμένων, ανάγκες μετακίνησης στο χώρο αλλά και ισορροπίας στην καθιστή και όρθια θέση. Η κίνηση θεμελιώνει όλες τις εκδηλώσεις του ανθρώπου και με τα πρώτα βήματα, καθώς και με την καθιέρωση του λόγου και της προφορικής επικοινωνίας, αρχίζει η περίοδος όπου σηματοδοτείται η αρχή της ανθρώπινης συνείδησης.
Ο «εαυτός» παίρνει θέση στο κοινωνικό περιβάλλον και υπάρχει ως ξεχωριστή οντότητα. Αρχίζει να υπάρχει σε σχέση με τους «άλλους» και μέσα από τους άλλους επιβεβαιώνεται η ύπαρξή του. Οι πράξεις του είναι αποδεκτές ή απορριπτέες ανάλογα με τους κανόνες και τις νόρμες που έχουν δημιουργήσει «οι άλλοι». Οι πρώτοι φόβοι και οι πρώτες προκαταλήψεις αναπτύσσονται από τη στιγμή της πρώτης επιτυχίας. Το ξεπέρασμα των φόβων αυτών έρχεται με τα επόμενα επιτεύγματα. Επιτεύγματα, όμως, που είναι κυρίως κινητικά.
Κίνηση και εξέλιξη
Με την παραπάνω σύντομη αναφορά για το θεμελιώδη ρόλο της κίνησης στην εξέλιξη είναι εμφανές ότι ο ρόλος της δεν περιορίζεται μόνο σε κινητικά, αλλά επεκτείνεται σε γνωστικά και συναισθηματικά οφέλη. Οι πολλές και ποικίλες κινητικές δραστηριότητες αποτελούν τη γνωσιακή βάση του μαθητή και μέσα από αυτές αναπτύσσει στρατηγικές για την απόκτηση νέων και πιο σύνθετων δραστηριοτήτων. Παράλληλα, αναπτύσσει, την ικανότητα να γενικεύει αυτές τις στρατηγικές και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα, μεταφέροντας τον κανόνα και επιδιώκοντας να λύσει περισσότερα και διαφορετικά προβλήματα.
Τα συναισθηματικά οφέλη σχετίζονται με την επιβράβευση της προσπάθειας, την ικανοποίηση για την επιτυχία και την καταξίωση στα μάτια των «άλλων», που αποτελούν ουσιαστικά τους «κριτές» της προσπάθειας ή/και του αποτελέσματος.
Σε όλο το φάσμα των «αναπηριών», δηλαδή στις κινητικές αναπηρίες, τις συναισθηματικές διαταραχές, τη νοητική καθυστέρηση καθώς και στις αισθητηριακές διαταραχές (τύφλωση, κώφωση), η κινητική δραστηριότητα εξυπηρετεί πάρα πολλούς σκοπούς. Πέρα και πάνω από τη βελτίωση των δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης και την ανεξάρτητη διαβίωση, την ανάπτυξη κινητικών και φυσικών ικανοτήτων, την εκμάθηση αθλητικών δεξιοτήτων και την ελάττωση των συνεπειών της αναπηρίας, το άτομο με ειδικές ανάγκες μέσα από τη φυσική δραστηριότητα αποκομίζει οφέλη που αφορούν την κοινωνικοποίησή του και την ισότιμη συμμετοχή του στα κοινωνικά δρώμενα. Μέσα από τη συμμετοχή σε ατομικές αλλά και ομαδικές φυσικές δραστηριότητες το άτομο με αναπηρία δομεί την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή του -ιδιαίτερα όταν αυτές οι δραστηριότητες οδηγούν στην επιτυχία των στόχων του- ενδυναμώνει τις δεξιότητές του για διαπροσωπικές σχέσεις, εμπλουτίζει τη ζωή του με δεξιότητες που το βοηθούν να ενταχθεί σε ομάδες αρτιμελών και μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος, που απορρέει μέσα από αισθήματα ανεπάρκειας και μειονεκτικότητας, εφόσον αναγνωρίζει την κατάστασή του και ενεργεί με σκοπό να τη βελτιώσει.
Κοινωνική ενσωμάτωση
Η φυσική δραστηριότητα με όλες της τις μορφές (φυσική αγωγή, κινητική αναψυχή, αθλητισμός και πρωταθλητισμός) αποτελεί αφενός ένα χώρο συνάντησης ατόμων ανεξαρτήτως εθνικών, φυλετικών ή άλλων ατομικών διαφορών και αφετέρου έναν αβίαστο τρόπο συνύπαρξής τους. Η διδασκαλία και η εξάσκηση νέων και εναλλακτικών κινητικών και αθλητικών δραστηριοτήτων εμπλουτίζουν, από τη μια μεριά, το ρεπερτόριο του ασκούμενου, ενώ, από την άλλη, του επιτρέπουν να εξερευνήσει νέες δυνατότητες και προσωπικές ικανότητες και ενδιαφέροντα που του παρέχουν νέες προκλήσεις και ευκαιρίες επιτυχίας, συνεπώς του παρέχουν κίνητρα για συμμετοχή και βελτίωση. Ολες οι μορφές φυσικής δραστηριότητας δίνουν τη δυνατότητα αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου, της ψυχαγωγίας και επιτρέπουν στο άτομο να αναπτύσσει κοινωνικές σχέσεις με τους συν-ασκούμενους, τους εκπαιδευτές και άλλους.
Η πραγματοποίηση ομαδικών και αθλητικών δραστηριοτήτων, που να μπορούν να συμμετέχουν και τα άλλα μέλη της οικογένειας, είναι ένα βήμα για την κοινωνική ενσωμάτωση του ατόμου σε μια πρώτη φάση. Ενα επόμενο βήμα αποτελεί η θεσμοθέτηση και η πραγματοποίηση προγραμμάτων άθλησης ατόμων με και χωρίς ειδικές ανάγκες. Δηλαδή, όπου είναι δυνατό να μπορούν να γίνονται κοινά προγράμματα άσκησης για άτομα χωρίς ειδικές ανάγκες και για άτομα με ειδικές ανάγκες (π.χ. κολύμβηση, μπάσκετ, βόλεϊ, αναρρίχηση, ιππασία κ.λπ.).
Τα οφέλη από ένα τέτοιο πρόγραμμα ένταξης είναι αμφίδρομης κατεύθυνσης, καθώς δεν ωφελούνται μόνο τα άτομα με ειδικές ανάγκες, αλλά και τα άτομα του γενικού πληθυσμού. Η ένταξη ατόμων με ειδικές ανάγκες στα γενικά προγράμματα φυσικής δραστηριότητας μπορεί να προωθήσει την κοινωνικότητα των ατόμων χωρίς ειδικές ανάγκες, να αλλάξει τη στάση τους απέναντι στο διαφορετικό και να αυξήσει την ικανότητά τους για συνεργασία. Ακόμα και σοβαρής μορφής αναπηρίες δεν παρεμποδίζουν τη διεξαγωγή του προγράμματος, ούτε και μειώνεται η ποιότητά του.
Τέλος, η θεσμοθέτηση και η τακτική διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων (τουρνουά, ημερίδες, φιλικές αθλητικές συναντήσεις) μεταξύ αθλητικών συλλόγων ατόμων με και χωρίς ειδικές ανάγκες είναι ένα ακόμα βήμα που συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση όλων των εμπλεκομένων. Πολύ περισσότερο δε η συμμετοχή των ΑΜΕΑ σε μικτά προγράμματα φυσικής δραστηριότητας συμβάλλει στην ένταξη και ενσωμάτωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην κοινωνία, την άρση των προκαταλήψεων απέναντι στη διαφορετικότητα, αποκλείοντας έτσι τη δημιουργία γκέτο, δηλαδή συγχρόνων Καιάδων όπως είναι ο ρατσισμός και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Γενικότερα, η υλοποίηση ανάλογων προγραμμάτων βοηθά στην ωρίμανση και ενδυνάμωση στάσεων αποδοχής του «άλλου» με ισότιμα κριτήρια και τη δημιουργία θεσμών που να προωθούν τη συμμετοχή των πολιτών με ίσους όρους σε όλα τα επίπεδα κοινωνικής δράσης, δηλαδή ενισχύοντας ουσιαστικά την ίδια τη δημοκρατία.
Ζητούμενο: Μια κοινωνία αξιών
Ο αθλητισμός ιστορικά αλλά ιδιαίτερα στον 21ο αιώνα είναι άμεσα συνδεδεμένος με την ανάγκη του ανθρώπου να αγωνίζεται να ξεπεράσει τον εαυτό του και τις δυσκολίες του και να καταξιώνεται μέσα από την ίδια τη συμμετοχή του. Οσο, λοιπόν αναπτύσσεται η συμμετοχή σε φυσικές και αθλητικές δραστηριότητες τόσο περισσότερο η κοινωνία βιώνει την αξία της συμμετοχής στον αγώνα και την ευγενή άμιλλα. Η φυσική δραστηριότητα και κατ” επέκταση ο αθλητισμός είναι έκφραση πολιτισμού αλλά και δείκτης της ποιότητας ζωής μιας κοινωνίας. Είναι, επομένως, κυρίαρχος ο ρόλος της φυσικής δραστηριότητας στη διαδικασία κοινωνικοποίησης όλων των πολιτών και τη βελτίωση της ποιότητας της φυσικής και κοινωνικής ζωής.
http://www.haroumenapaidia.gr/dikaiomata-amea
