Η Θήρα ή Σαντορίνη, είναι ένα ελληνικό νησί το οποίο βρίσκεται στο νότιο Αιγαίο πέλαγος.
Ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων, και βρίσκεται νότια της Ιού και δυτικά της
Ανάφης, αποτελώντας έναν από τους πιο διάσημους ταξιδιωτικούς προσδιορισμούς. Στη σημερινή
εποχή, η Σαντορίνη έχει σχήμα σχεδόν μισοφέγγαρου, με καλδέρα που έχει θέα στο ηφαίστειο,
Νέα Καμένη, το ηφαιστειογενές νησί, Παλαιά Καμένη, καθώς και τα νησιά Θηρασιά και
Ασπρονήσι. Επιπλέον, βορειανατολικά της, σε απόσταση 6,5 χιλιομέτρων βρίσκεται το ενεργό,
υποθαλάσσιο ηφαίστειο, Κολούμπο. Η Σαντορίνη, όμως, δεν είχε πάντα αυτή τη μορφή, ούτε αυτή
την ονομασία.
Το νησί πρωτοεμφανίζεται πριν από περίπου 3.000.000 χρόνια, καταγράφοντας την πρώτη
έκρηξή του πριν από 700.000 χρόνια, από το ηφαίστειο του Ακρωτηρίου. Ύστερα από 500.000.
χρόνια, το ηφαίστειο της Περιστερείας επίσης εξερράγη , χωρίς όμως να δημιουργηθεί καλδέρα. Η
πρώτη που δημιουργήθηκε ήταν πριν από 54.000 χρόνια, όταν εξερράγη το ηφαίστειο του
Σκάρου. Το νησί συνέχισε να αλλάζει μορφές, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα το διπλασιασμό
του μεγέθους του 24.000 χρόνια μετά από την πρώτη δημιουργία καλντέρας. Πριν από 25.000-
23.000 χρόνια στο ηφαίστειο της Ρίβας, στα βόρεια του νησιού, έγινε έκρηξη υποβάλλοντας μια
μεγάλη αλλαγή στη μορφή του, κοντινή με αυτή που βλέπουμε σήμερα. Η μορφή του όμως δεν
παραμένει η ίδια, και 19.200 χρόνια μετά το νησί παίρνει την ονομασία Στρογγυλή, λόγω του
κυκλικού σχήματός του, καθώς προετοιμάζεται για μια μεγάλη έκρηξη.
Ο πρώτος οικισμός στο νησί καταγράφεται το 4.500 π.Χ., ο οποίος ύστερα αναπτύσσεται σε
πόλη. Το 1.700 π.Χ. καταστρέφεται λόγω σεισμού, πριν ξαναχτιστεί, έχοντας πληθυσμό γύρω
στους 30.000 κατοίκους, σχεδόν τους διπλάσιους από σήμερα. Αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι η
Στρογγύλη υποδείκνυε και άλλα φυσικά φαινόμενα που έκανε τους τότε νησιώτες να φοβούνται
για έκρηξη από το ηφαίστειο στο κέντρο του νησιού, οδηγώντας πολλούς στην εγκατάλειψη της.
Την άνοιξη του 1.613 π.Χ., συμβαίνει η δεύτερη μεγαλύτερη έκρηξη που έχει ζήσει η
ανθρωπότητα τα τελευταία 10.000 χρόνια. Η Στρογγύλη καταστρέφεται ολοκληρωτικά, μαζί με
όλα τα νησιά σε ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων από εκείνη. Τσουνάμι χτύπησαν πολλά κοντινά νησιά,
φτάνοντας έως και 30 μέτρα σε ύψος, καθώς λέγεται ότι ένα τέτοιο κύμα κατέστρεψε τον Μινωικό
πολιτισμό. Η έκρηξη διήρκησε 48-64 ώρες, βυθίζοντας το 1/4 του νησιού- μαζί και το ηφαίστειο,
Νέα Καμένη- και χώρισε το νησί σε τρία κομμάτια, τη Θηρασιά, το Ασπρονήσι και τη Σαντορίνη. 60
κυβικά χιλιόμετρα στάχτης και ελαφρόπετρας εκτοξεύτηκαν, σκεπάζοντας το νησί και μολύνοντας
την ατμόσφαιρα, βυθίζοντάς το σε σκοτάδι για δύο εβδομάδες. Η Μινωική έκρηξη είχε παγκόσμιο
αντίκτυπο, με στοιχεία να υποδεικνύονται παντού στο βόρειο ημισφαίριο, και κατεβάζοντας τη
θερμοκρασία εώς και 4°C για δύο χρόνια. Η στάχτη που κάλυψε το νησί έφτασε εώς και 60 μέτρα,
καθώς και επέκτεινε το νησί 2-3 χιλιόμετρα κατά μήκος της ανατολικής ακτής. Η έκρηξη
δημιούργησε αυτό που ονομάζουμε εμείς σήμερα καλδέρα, και το θαλάσσιο χάσμα που
σχηματίστηκε ανάμεσα στη Θήρα και τη Θηρασιά έφτασε το βάθος των 1.500 μέτρων. Ύστερα
από αυτή την έκρηξη το νησί έμεινε ακατοίκητο για μεγάλη χρονική περίοδο.
Ανάμεσα στις χρονικές περιόδους 46 π.Χ.- 1940 μ.Χ., το ηφαίστειο άρχισε σταδιακά να ξανά-
αναδεικνύεται, μαζί του μικρότερα ηφαιστειακά νησιά. Δύο από τα νησιά που ξανασχηματίστηκαν
λόγω των ηφαιστειακών κώνων ήταν η Μικρή και η Νέα Καμένη, που ύστερα ενώθηκαν, καθώς και
η Παλαιά που έμεινε ξεχωριστή. Τα τελευταία 150 χρόνια αυτής της περιόδου η έκταση της Νέας
Καμένης τριπλασιάστηκε, μέχρι που έγινε η τελική της έκρηξη το 1950, κρατώντας 22 μέρες.
Με βάση έρευνα που διεξάχθηκε στο πανεπιστήμιο του Cambridge το 2006, άμα γινόταν εκείνη
τη χρονιά μια έκρηξη στα νησιά της Παλαιάς και Νέας Καμένης, τότε το ηφαίστειο θα είχε τόση
μαζεμένη ενέργεια που η διάρκεια της έκρηξης θα ξεπερνούσε τα τρία χρόνια. Επίσης
υποστηρίζεται ότι ο θόλος λάβας που θα είχε δημιουργηθεί θα είχε ύψος μεγαλύτερο των 115
μέτρων. Σήμερα, βέβαια, υπάρχει ολοκληρωτικό σύστημα παρακολούθησης σεισμικής
δραστηριότητας, καθώς και θερμοκρασίας, που μας προσφέρει ασφαλείς προβλέψεις σχετικά με
την ηφαιστειακή.
H Σαντορίνη έχει υποστεί πολλές γεωμορφολογικές αλλαγές ανά τα χρόνια, και η
καθεμία από αυτές συνέβαλλε στο να πάρει τη μορφή που έχει σήμερα. Η ιδιαίτερη μορφολογία
της κεντρίζει το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών, αλλά και επιστημόνων από όλο τον κόσμο, οι
οποίοι θέλουν να δούνε από κοντά τις στρώσεις της καλντέρας της αλλά και τις μαύρες παραλίες και
την αρχιτεκτονική της.Κανείς δεν είναι σίγουρος πως θα μοιάζει η Σαντορίνη στους αιώνες που
θα έρθουν, το μόνο σίγουρο είναι ότι η Σαντορίνη μας θα είναι πάντα μαγική και μοναδική !
Τσιαγκούρη Φραντζεσκά , Γ4
