Τα τσακάλια ….

Ο τόπος μας έχει πολλά όμορφα χωριά . Ας γνωρίσουμε την ιστορία και τις ομορφιές κάποιων απο αυτά :

Γκιότσαλι

Το Γκιότσαλι κατοικήθηκε τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας γύρω στο έτος 1500μ.Χ. Χτίστηκε στη πλαγιά του βουνού Μπουτσούρη σε υψόμετρο πάνω από 750 περίπου μέτρα, στο μέρος αυτό υπήρχαν επτά πηγές. Αυτός ήταν και ο λόγος που εγκαταστάθηκαν εκεί οι πρώτοι κάτοικοι. Το Γκιότσαλι έχει θέα προς το Λακωνικό κόλπο.

Μετά την κατάληψη της Ηπείρου από τους Τούρκους κάτοικοι από την ενετοκρατούμενη Πάργα,(εξ ου και Πραγαλός) Σαμαρίνα (εξ ου και Καμαρινός} του Σουλίου και άλλα χωριά του νομού Πρεβέζης, κατέβηκαν νότια μαζί με τις οικογένειές τους και εγκαταστάθηκαν στα εδάφη της ενετοκρατούμενης Μονεμβάσιας. Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Μονεμβάσια αρκετοί από τους ανυπότακτους αυτούς Ηπειρώτες σκαρφάλωσαν και έχτισαν το χωριό. Λέγεται ότι προυπήρχαν λίγες ακόμα οικογένειες. Κανένας κάτοικος του Γκιότσαλι δεν είχε αρβανίτικη καταγωγή και ουδέποτε μιλήθηκε στου Γκιότσαλι η αρβανίτικη γλώσσα, όσο μακριά και αν ανατρέξουμε. Λίγο αργότερα κατέληξαν εκεί και εγκαταστάθηκαν μερικές οικογένειες κρητικής καταγωγής, διωγμένοι και αυτοί από τους Τούρκους. Ενώθηκαν με τους Ηπειρώτες και συνυπήρχαν επί αιώνες και συνυπάρχουν ακόμα και σήμερα στο νέο χωριό, τον Αι Δημήτρη.

Το έτος 1700 οι Ενετοί που κατείχαν την περιοχή, το Γκιότσαλι αριθμούσε 58 οικογένειες και 204 κάτοικους, 117 άνδρες, 87 γυναίκες. Αρκετά μεγάλο χωριό για την εποχή του με νεανικό πληθυσμό, όπως αναφέρουν τα στοιχεία των Ενετών.

Την περίοδο της δεύτερης Τουρκοκρατίας 1715-1821 το Γκιότσαλι ήταν λημέρι και ορμητήριο πολλών αρματολών και κλεφτών. Πριν το έτος 1800 είχε λημέρι του το Γκιότσαλι ο οπλαρχηγός Γιάννης Καρακίτσος, φίλος και συνεργάτης του Καπετάν Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη. Ο Γιάννης Καρακίτσος συνελήφθη από τους Τούρκους και απαγχονίστηκε το έτος 1805. Στη συνέχεια το Γκιότσαλι ήταν λημέρι των οπλαρχηγών Γιώργη, Νικόλα και Παναγιώτη Καρακίτσου όπως και του Γρηγόρη Μοίρα. Ο Γρηγόρης Μοίρας έλαβε μέρος στη πολιορκία της Μονεμβασιάς με Τσάκωνες οπλίτες, αλλά και με κατοίκους της περιοχής. Στη πολιορκία της Μονεμβασιάς έλαβε μέρος και ο Γιώργης Καρακίτσος με οπλίτες από το Γκιότσαλι και από άλλα χωριά της περιοχής. Το Σεπτέμβριο του 1825 κυρίως γυναικόπαιδα και γέροντες κατέφυγαν και οχυρώθηκαν στις σπηλιές στο Ψηλό Κοτρόνι, σε ύψος περίπου 1000 μέτρων, για να αποφύγουν τη σφαγή και τη σύλληψη από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Πήραν ο,τι λιανοτούφεκα είχαν και έχτισαν την είσοδο της σπηλιάς με πέτρες, έκαναν δηλαδή ταμπούρια. Προδόθηκαν όμως από έναν τουρκογερακίτη Σμαίλο το όνομα. Περικυκλώθηκαν από το στράτευμα του Ιμπραήμ, αλλά αμύνθηκαν γενναία, με τα λίγα ντουφέκια που διέθεταν. Κυλούσαν πέτρες από τη κορυφή του βουνού και εμπόδισαν τους Τούρκους να τους συλλάβουν. Για το λόγο αυτό μεταξύ των αιχμαλώτων, κυρίως γυναικών, της περιοχής που πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου δεν υπήρχε ούτε ένας κάτοικος του Γκιότσαλι. Υπήρχαν δύο θύματα, μια γυναίκα από την οικογένεια Βλάχου και η κόρη της που ήταν μωρό, κάηκαν μέσα στη σπηλιά από λιωμένο θειάφι που εκτόξευσαν οι Τούρκοι. Μετά την αποτυχία και τις απώλειες που είχαν οι Τούρκοι σκότωσαν τον Σμαίλο. Το μέρος που τον έθαψαν οι κάτοικοι το ονόμασαν στον Τούρκο ή στο Ανάθεμα, γιατί όποιος περνούσε από εκεί πέταγε μια πέτρα και έλεγε «ανάθεμα στον προδότη».

Το έτος 1827 έγινε νέα απογραφή από επιστημονική επιτροπή που ακολούθησε το εκστρατευτικό σώμα του Γάλλου στρατηγού Maison. Το Γκιότσαλι είχε 30 οικογένειες. Μειώθηκε ο πληθυσμός του. Άλλοι χάθηκαν κατά τη διάρκεια των έξι χρόνων της επανάστασης και άλλοι σκόρπισαν.

Στη νέα απογραφή που έγινε επτά χρόνια αργότερα το Γκιότσαλι αριθμεί 245 κατοίκους. Το έτος 1841 προσαρτάται στο Δήμο Ζάρακα.

Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας λίγα σπίτια ήταν δίπατα με καμάρες. Τα περισσότερα ήταν χαμηλά και απλά. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους χτίστηκαν δίπατα σπίτια από πελεκημένη πέτρα με καμάρες. Τα έχτισαν μακεδόνες χτίστες.

Οι εκκλησίες χτίστηκαν τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του χωριού. Φιλοτεχνήθηκαν τέσσερις μεγάλες εικόνες, βυζαντινής τεχνοτροπίας.

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους οι κάτοικοι κατέβηκαν νοτιότερα και εγκαταστάθηκαν σιγά-σιγά στον Άγιο Δημήτριο όπου και οικοδομούν το νέο χωριό.

Μέχρι το έτος 1920 το Γκιότσαλι κατοικείτο από τον Απρίλη μέχρι τον Οκτώβρη που οι κάτοικοί του κατέβηκαν στον Αι Δημήτρη, ήταν διπλοκάτοικοι. Σιγά-σιγά εγκαταλείφθηκε και ερήμωσε, τελική καταστροφή επήλθε την μετά το 1960 περίοδο.

Οι σκελετοί των αρχοντικών που σώζονται δείχνουν την αρχιτεκτονική των παλιών μαστόρων και την εξαιρετική τεχνική που είχαν να λαξεύουν τη πέτρα και να χτίζουν τις γνωστές καμάρες των σπιτιών.

ΛΙΜΑΝΙ ΓΕΡΑΚΑ

Ζάραξ λεγόταν η αρχαία πόλη που πατάτε. Πήρε το ονομά της από τον ήρωα Ζάρακα   πόλη Ζάραξ έδωσε αργότερα το όνομά της στο υψηλότερο βουνό της (τη σημερινή Κουλοχέρα)

O αρχαιολογικός χώρος του Zάρακα βρίσκεται στις ανατολικές ακτές της Λακωνίας. Στη θέση, όπου έχουν εντοπιστεί ίχνη προϊστορικής κατοίκησης.Ο παρατηρητής διακρίνει εύκολα κάποια ερείπια του βυθισμένου τμήματος της πόλης στα ρηχά του λιμανιού προς τη λιμνοθάλασσα.

Αναφέρεται ως μοναδικό  αξιοθέατο ο ναός του Απόλλωνα στην άκρη του λιμανιού, με άγαλμα του θεού που κρατάει κιθάρα (Δεν βρέθηκε).

Kτήρια όμως των ρωμαϊκών χρόνων είναι σήμερα ορατά στον ελεύθερο χώρο ανάμεσα στο εσωτερικό και το εξωτερικό τείχος, ενώ τρίκλιτος χριστιανικός ναός κατασκευάστηκε στο εσωτερικό της ακρόπολης κατά την ύστερη αρχαιότητα.

Η Ιστορία του πατέρα και του γιου

Πλέοντας προς τη Μονεμβασιά, θα περάσουμε από μπροστά του, αλλά μπορεί να μη το δούμε. Τόσο καλά βρίσκεται κρυμμένο πίσω τα βράχια  ωστε αν ο ταξιδιωτης δεν  γνωριζει οτι υπαρχει  ούτε υποψιάζεται η ύπαρξη του. Ας το αντικρύσουμε μέσα από τα μάτια του πρώτου ναυτικού που το ανακάλυψε σύμφωνα με την παράδοση όπως τη διαφύλαξε ο Ανδρέας Καρκαβίτσας στα «Λόγια της Πλώρης»:

…Το τρεχαντήρι του καπετάν-Βαλμά θαλασσοδέρνεται στ’ ανοιχτά του Γέρακα. Η ακτή προβάλλει κοφτή και άγρια, χωρίς να φαίνεται ούτε σχισμάδα, ούτε λάκκωμα στις πλαγιές. Ξαφνικά, ο νεαρός γιός του καπετάνιου ο Γιώργης αρπάζει το τιμόνι και το στρέφει προς ένα σημείο στα βράχια… «Εκεί είναι το πόρτο!» φώναξε στον πατέρα του. Ο καπετάνιος, μη βλέποντας παρά τη στεριά να ψηλώνει κι άλλο, πέτρα μονοκόμματη, και τυφλός από θυμό γιατί νομίζει πως ο γιός του τρελάθηκε και θα τους τσακίσει στα βράχια, πιάνει ένα μαχαίρι και τον σφάζει επιτόπου. Τότε όμως»το τρεχαντήρι, μ’ ένα τρέμουλο, σαν να ήταν το ίδιο το σφαχτάρι, στάθηκε ακίνητο. Ούτε κύμα το δέρνει ,ούτε άνεμος πια. Λιμανάκι ολοστρόγγυλο, με καταπράσινες πλαγιές, με σπίτια πασίχαρα, με κάστρου χαλάσματα ζερβόδεξα, ανοίγει εμπρός στο θαλασσόδαρτο ξύλο».

Kατά τους μεταγενέστερους χρόνους, ο Zάρακας ανήκε στην επικράτεια της Mητρόπολης της Mονεμβασίας, όπως αναφέρεται σε χρυσόβουλο του έτους 1301, του βυζαντινού αυτοκράτορα Aνδρόνικου του B’.

Εδώ έκρυψε το δικό του στόλο ο φράγκος αρχιπειρατής Ρογήρος ντε Λαούρια της Αραγωνίας όταν αποφάσισε να κουρσέψει με δόλο τη Μονεμβασία, όπου εμφανίστηκε αρχικά σαν φιλήσυχος έμπορος μ΄ ένα μόνο πλοίο! Εδώ λιμένιζαν τα καράβια τους οι ενετοί όταν είχαν καταλάβει την περιοχή και μάλιστα έκλειναν τη μπούκα του λιμανιού με τεράστια αλυσίδα.

Σύμφωνα με περιηγητές η περιοχή ονομάστηκε αργότερα «Porto Bottas», ενώ ο Pouqueville αναφέρει το όνομα «Porto des tonneaux» και ο Leake το όνομα «Porto Cadena».

 Το 1821, στην πολιορκία και το θαλάσσιο αποκλεισμό της Μονεμβασίας από τους  Έλληνες, το Γέρακα χρησιμοποιούσαν ως αγκυροβόλιο τα σπετσιώτικα και υδραίικα πλοία σε περίπτωση  κακοκαιρίας. Με λίγα λόγια, το λιμάνι αυτό ήταν το σιγουρότερο μέρος για να περιμένουν, να κρυφτούν, ν’ απαγκιάσουν ή ακόμη και να επισκευαστούν όσα καράβια είχαν στόχο να επιτεθούν στο φρούριο της Μονεμβασίας.

Καστρο

Στο Γέρακα,πάνω από το λιμάνι, σώζονται σε μεγάλο ύψος τα τείχη της αρχαίας πόλης και της ακρόπολης του

Οι οικισμοί του γέρακα

Οι τρείς Οικισμοί που αποτελούν το Γέρακα είναι το Λιμάνι, το χωριό του Γέρακα και ο Αη–Γιάννης.

Ο κεντρικός οικισμός του Γέρακα είναι ο μεγαλύτερος από τους  τρεις και αποτελεί την έδρα της κοινότητας. Θα τον δείτε πανοραμικά αν σταθείτε στον περίβολο της εκκλησίας της Κοίμησης. Από εκεί θα αντικρίσετε όλο το χωρίο τακτοποιημένο κατά γειτονίες.

Ανηφορίζοντας συνέχεια το δημόσιο δρόμο, θα περάσετε μέσα από το τρίτο χωριό του Γέρακα, τον Αη–Γιάννη με το υγιεινότερο κλίμα της περιοχής καθώς λένε. Θα σας εντυπωσιάσουν η χαρακτηριστική τοπική βλάστηση και τα παραδοσιακά σπίτια.

Πρέπει να αναφέρουμε και της μυστηριώδεις και ενδιαφέρουσες σπηλιές της περιοχής, όπως τις δύο τεράστιες τρύπες «Αρκουδάκι» ανάμεσα Γέρακα και Λιμανιού, το θαλάσσιο άντρο με τους σπασμένους σταλακτίτες και σταλαγμίτες απέναντι από το μώλο του Λιμανιού και την περίφημη «Τρύπα του Πανιπά» σε πιο δυσπρόσιτο μέρος λίγο νοτιότερα, αφιερωμένη κατά την αρχαιότητα στο θεό Απόλλωνα και τις Νυμφες. Στην περιοχή της Αριάννας η «Σπηλιά του Κύκλωπα» λέγεται έτσι επειδή απέδωσε ένα  υπερφυσικού μεγέθους ανθρώπινο κρανίο, που έχει καταλήξει σε μουσείο της Νέας Υόρκης. Η ευρύχωρη «σπηλιά του Βρη» εκεί κοντά οφείλει το όνομά της στο έκπληκτο επιφώνημα «Βρεεε!» του βοσκού που την ανακάλυψε.

Ο μικρός οικισμός της Αριάννας ανήκει στο Γέρακα, μολονότι βρίσκεται 5χλμ. Μακριά του, στο δρόμο προς Μονεμβάσια. Μια συστάδα από σπίτια χτισμένα με τοπική αρχιτεκτονική και περικυκλωμένα από φραγκοσυκιές, χαρουπιές, ελιές. Ένα δρόμος απέναντι περνάει μέσα από κτήματα και καταλήγει στον κατακάθαρο όρμο Κόχυλα, από όπου αναδύεται το απόκρημνο νησάκι Δασκαλιό (da scoglio στα ιταλικά σημαίνει Σκόπελος). Οι Ενετοί το είχαν οχυρώσει, ενώ διακρίνονται και ερείπια κτηρίων, ίσως μοναστηριού. Πολύ κοντά στην Αριάννα, το ξωκκλήσι του Ταξιάρχη, με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα.

Αγγελώνα

Βορειοδυτικά  της  ιστορικής  καστροπολιτείας  της Μονεμβασιάς ένας παραδοσιακός οικισμός περιμένει να σας εντυπωσιάσει με την ηρεμία και την απλότητά του. Είναι χτισμένη σε  υψόμετρο  214  μέτρων  και  απέχει  από  την Σπάρτη περίπου  80  χιλιόμετρα.Η Αγγελώνα είναι ένα μικρό χωριό αλλά οι άνθρωποι είναι πολύ αγαπητοί σε όλους που έχουν την τιμή  να τους γνωρίσουν!

Δείτε μια παρουσίαση για το χωριό Αγγελώνα Εδώ :

Πηγές:

Σύλλογος Αγγελώνας « Η Ευαγγελίστρια »

http://www.gianniskofinas.com/showsection.php?sectionID=119

Αρχισυντάκτης :  Μαρουλίτσα  Λεκάκη

Συντακτική ομάδα: 

Λαύκα Ιωάννα

Λιαράκου Σπυριδούλα

Τσιμπίδη Παναγιώτα

Ψυχογυιού Αριάννα