Έφηβοι και αυτοεκτίμηση / αυτογνωσία / αυτοπεποίθηση

Η εφηβεία μπορεί να ορισθεί ως μια μεταβατική φάση μεταξύ της παιδικής και της ώριμης ηλικίας. Αρκετοί είναι εκείνοι που χαρακτηρίζουν την εφηβεία σαν την πιο κρίσιμη και την πιο περίπλοκη περίοδο της ζωής του ανθρώπου. Είναι μία ιδιαίτερη περίοδος που χαρακτηρίζεται συνήθως από συγκρούσεις και αλλαγές.

Οι έφηβοι δείχνουν απόμακροι, απότομοι ή σκληροί, ενώ κάποιες φορές οι πράξεις τους αγγίζουν ή ξεπερνούν τα όρια, άλλοτε όμως γίνονται ευάλωτοι και ιδιαίτερα ευαίσθητοι. Η εφηβεία θεωρείται η εποχή της αμφισβήτησης, της σιωπής, των εκρήξεων, των συγκρούσεων, των παρεξηγήσεων, των παράδοξων, των κρίσεων, των επιθυμιών, των αποχωρισμών, των επιβεβαιώσεων και τελικά της ανεξαρτησίας.

H εφηβεία αποτελεί την ηλικία από τα 10 μέχρι και τα 19 χρόνια σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Συνοδεύεται από διάφορες και συχνά έντονες σωματικές, ορμονικές και ψυχοσυναισθηματικές αλλαγές. Χωρίζεται σε τρεις σημαντικές περιόδους, η καθεμιά από τις οποίες παρουσιάζει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Οι έφηβοι παίρνουν πολύ σοβαρά τα συναισθήματα τους και γενικότερα τον εαυτό τους και περιμένουν και από τους άλλους να κάνουν το ίδιο. Μπορούν να χειριστούν καλύτερα τον συναισθηματικό τους κόσμο εάν μπορούν να μοιραστούν τα συναισθήματα τους με τους άλλους και αν μπορούν να πάρουν αποδοχή και κατανόηση από τους γονείς τους.

Η αυτογνωσία, η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση κατά την εφηβική ηλικία συμβάλλουν καθοριστικά στην διαμόρφωση της καλής ψυχικής υγείας. Ωστόσο   αυτά τα χαρακτηριστικά σπανίζουν λόγω των συνεχών ψυχοσωματικών αλλαγών που συντελούνται σε αυτή την ηλικία.

Με τον όρο αυτοεκτίμηση εννοούμε τον βαθμό στον οποίο εκτιμούμε, σεβόμαστε αλλά και αποδεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι. Με λίγα και απλά λόγια, είναι η εσωτερική αντίληψη που έχουμε για αυτό που είμαστε, με τα θετικά και τα αρνητικά μας στοιχεία. Όταν αναφερόμαστε στην αυτοεκτίμηση δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι συμπεριλαμβάνεται και η αυτοπεποίθηση, που είναι η πίστη στις δυνατότητες και ικανότητές μας. Αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση είναι οι δύο κινητήριες δυνάμεις που μας ωθούν στη ζωή. Η αυτοεκτίμηση είναι ένα εσωτερικό συναίσθημα που καλλιεργείται από τη γέννηση και ολοκληρώνεται στην εφηβεία. Οι παράγοντες που την επηρεάζουν είναι οι εξής:

  • DNA
  • Η σχέση με τους γονείς
  • Ο τρόπος διαπαιδαγώγησης
  • Το κοινωνικό και  οικονομικό επίπεδο

Χαρακτηριστικά εφήβων με υψηλή αυτοεκτίμηση:

  • Χαρούμενοι και ικανοποιημένοι με τον εαυτό τους
  • Κοινωνικοί, επιλέγονται για φίλοι
  • Δραστήριοι με πολλά ενδιαφέροντα
  • Δοκιμάζουν νέα πράγματα
  • Έχουν πιο ξεκάθαρους στόχους και όραμα
  • Γνωρίζουν ποιοι είναι και τι θέλουν

Χαρακτηριστικά εφήβων με χαμηλή αυτοεκτίμηση:

  •  Έχουν ευμετάβλητα συναισθήματα
  • Δεν νιώθουν ικανοποιημένοι με αυτά που έχουν
  • Ζηλόφθονες, νιώθουν πάντα αδικημένοι
  • Κοινωνικά αφανείς ή προσκολλώνται σε φιλίες
  • Επικριτικοί, προσβάλλουν τους άλλους και σχολιάζουν αρνητικά
  • Έχουν περιορισμένα ενδιαφέροντα
  • Αποφεύγουν να δοκιμάσουν νέα πράγματα
  • Ανασφαλείς και δεν παίρνουν μόνοι τους αποφάσεις
  • Έχουν κρυμμένα συναισθήματα κατωτερότητας και αναξιότητας
  • Δεν έχουν στόχους και επηρεάζονται εύκολα από τους άλλους
  • Συνήθως χρησιμοποιούν αθέμιτους τρόπους για να κάνουν κάτι
  • Μπλέκονται σε δολοπλοκίες, αντιγράφουν, λένε ψέματα και κατηγορούν τους άλλους
  • Δεν γνωρίζουν ποιοι είναι και τι θέλουν

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση στην εφηβεία οφείλεται κυρίως σε οικογενειακά προβλήματα (π.χ. οι ανασφάλειες και τα άγχη των γονέων, όταν οι ίδιοι οι γονείς έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, όταν οι γονείς γίνονται υπερπροστατευτικοί ή επικριτικοί,  όταν οι γονείς έχουν υπερβολικές απαιτήσεις από τα παιδιά τους κλπ). Τέτοια προβλήματα προκαλούν άγχος, φοβίες και ανασφάλειες στα παιδιά, τα οποία σε αυτή την περίοδο της ζωής τους αναζητούν ταυτότητα.

Η έλλειψη αυτοπεποίθησης αφορά συχνά συγκεκριμένες περιπτώσεις εφήβων, όπως:

  • Τα παιδιά με κάποια μορφή διαφορετικότητας, όπως είναι τα παχύσαρκα, κοντά σε ανάστημα, με έντονα χαρακτηριστικά, ομοφυλόφιλα.
  • Παιδιά που έχουν μαθησιακές δυσκολίες ή δυσλεξία από τη χρόνια πίεση να ανταποκριθούν στο σχολικό περιβάλλον σε συνδυασμό με τη χαμηλή επίδοση. Δημιουργεί ένα χρόνιο αίσθημα μειονεξίας.
  • Τα παιδιά χωρισμένων οικογενειών. Ένα μεγάλο ποσοστό από αυτά τα παιδιά στην Ελλάδα είναι ανάμεσα στη σύγκρουση του χωρισμού των γονέων με αποτέλεσμα τα παιδιά να νιώθουν ένοχα και υπεύθυνα και να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Ένας επιπρόσθετος παράγοντας στη διαμόρφωση προσωπικότητάς τους είναι οι φίλοι, καθώς θα λέγαμε ότι στην εφηβεία καταλαμβάνουν τη θέση των γονιών και των καθηγητών. Αυτοί είναι «οι σημαντικοί άλλοι», όπως λέγονται στην ψυχολογία, και η γνώμη τους είναι καθοριστική για τον έφηβο. Έχουν ιδιαίτερη ανάγκη να νιώθουν ότι γίνονται αποδεκτοί από αυτούς. Επομένως η στάση των φίλων τους απέναντί τους παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο για την άποψη που θα διαμορφώσουν και οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Ένα αρνητικό σχόλιο ή ένα υποτιμητικό πείραγμα είναι αρκετό για να πληγώσουν την εικόνα τους.

Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζουν στις μέρες μας τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τα οποία αποτελούν προσφιλή χώρο άντλησης – συνήθως αρνητικών -  προτύπων και ειδώλων για τους εφήβους. Οι έφηβοι καθημερινά βομβαρδίζονται από τις διαφημίσεις, οι οποίες προωθούν το υλιστικό μοντέλο ζωής και την θεοποίηση των υλικών αγαθών. Έτσι επηρεάζουν την κρίση τους και τους εμποδίζουν να ανακαλύψουν τι έχει πραγματική αξία στη ζωή.

Γονείς και εκπαιδευτικοί είναι υπεύθυνοι για την υποστήριξη και την καθοδήγηση των εφήβων, ώστε να υπερβούν αισθήματα μειονεξίας, κατωτερότητας και κοινωνικού αποκλεισμού. Αρχικά, θα πρέπει να αναπτύξουν σχέσεις εμπιστοσύνης και να καλλιεργήσουν επικοινωνία μαζί τους. Είναι σημαντικό να σέβονται τις απόψεις τους και την προσωπικότητά τους, κατανοώντας παράλληλα όσο γίνεται τη συμπεριφορά τους. Ο ουσιαστικός διάλογος για την επίλυση των μεταξύ τους διαφορών κρίνεται απαραίτητος, ώστε να αποφευχθούν συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις, οι οποίες φθείρουν την μεταξύ τους σχέση. Ακόμη, οι μεγαλύτεροι πρέπει να τους δίνουν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν και να μάθουν μέσα από εμπειρίες που θα βιώσουν οι ίδιοι, παραχωρώντας τους ορισμένες ελευθερίες. Πολλές φορές θα πρέπει να στηρίξουν τις προσπάθειες των εφήβων, ακόμα και αν δεν συμφωνούν απόλυτα με αυτές. Τέλος, οι γονείς οφείλουν μέσω πολλαπλών συζητήσεων να βοηθήσουν το παιδί τους να κατανοήσει ποιος είναι και ποιες είναι οι ανάγκες του, κατευθύνοντας το ορθά στην προσέγγιση της αυτογνωσίας.

Συμπερασματικά, η περίοδος της εφηβείας είναι πολύ σημαντική για τη ζωή του ανθρώπου, είναι η περίοδος εξερεύνησης και πειραματισμού. Ο συναισθηματικός  κόσμος είναι πολύπλοκος και συχνά οι έφηβοι νιώθουν ευάλωτοι ή κοινωνικά ανασφαλείς. Γι’ αυτό χρειάζονται διαρκή στήριξη από τον περίγυρό τους, ώστε να αντιμετωπίσουν με θάρρος τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που εμφανίζονται στη ζωή.

 

ΟΜΑΔΑ 4

Αποστόλου Κωνσταντίνα

Κάκου Βηθλεέμ

Κουλουμπαρίτσης  Ανδρέας

Μαστραγγελή Αθανασία

visitingmuseum

Σχολιάστε

Top