ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΖΩΣΤΗΚΑΝ ΤΑ ΑΡΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ
του Μάριου Κιόκου
Γνωρίζουμε πολλούς άντρες που πολέμησαν στην Ελληνική Επανάσταση. Όμως, τι ξέρουμε για τις γυναίκες; Είναι πολλές και το ίδιο γενναίες με τους άνδρεςκαι πολλές από αυτές υμνήθηκαν σε δημοτικά τραγούδια.
Η Λένω Μπότσαρη πολεμούσε γενναία κατά των Τούρκων, δεν υποτάχθηκε ποτέ, όπως αναφέρει και το δημοτικό τραγούδι, και υπερήφανα αρνήθηκε όλες τις προσφορές τους.
ΤΗΣ ΛΕΝΩΣ ΤΟΥ ΜΠΟΤΣΑΡΗ
(1804)
Όλες οι καπετάνισσες από το Κακοσούλι
όλες την Άρτα πέρασαν, τα Γιάννινα* τις πάνε,
σκλαβώθηκαν οι αρφανές*, οι μαύρες*,
κι η Λένω δεν επέρασε, δεν την σκλαβώθηκαν επήραν σκλάβα.
Μόν* πήρε δίπλα τα βουνά*, δίπλα τα κορφοβούνια,
σέρνει τουφέκι σισανέ* κι εγγλέζικα κουμπούρια,
έχει και στη μεσούλα της σπαθί μαλαματένιο.
Πέντε Τούρκοι την κυνηγούν, πέντε τζοχανταραίοι*.
«Τούρκοι, για μην παιδεύεστε, μην έρχεστε σιμά μου*,
σέρνω φουσέκια στην ποδιά και βόλια στις μπαλάσκες*.
— Κόρη, για ρίξε τ” άρματα, γλίτωσε τη ζωή σου.
— Τι λέτε, μωρ” παλιότουρκοι και σεις παλιοζαγάρια*;
Εγώ είμαι η Λένω Μπότσαρη, η αδερφή του Γιάννη,
και ζωντανή δεν πιάνουμαι εις των Τουρκών τα χέρια».
Η Σουλιώτισσα Δέσπω Μπότση έμεινε στην ιστορία για την αντίστασή της στα στρατεύματα του Αλή Πασά και τον ηρωικό της θάνατο. Ανατινάχθηκε βάζοντας φωτιά σε πιτυρίδα για να μην πέσει στα χέρια του Αλή Πασά. Το παρακάτω ποίημα είναι αφιερωμένο σε εκείνη.
ΤΗΣ ΔΕΣΠΩΣ
(25 Δεκεμβρίου 1803)
Αχός βαρύς ακούεται, πολλά τουφέκια πέφτουν.
Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;
Ουδέ σε γάμο ρίχνονται, ουδέ σε χαροκόπι,
η Δέσπω κάνει πόλεμο με νύφες και μ” αγγόνια.
Αρβανιτιά την πλάκωσε στου Δημουλά τον πύργο.
«Γιώργαινα, ρίξε τ” άρματα, δεν είν” εδώ το Σούλι.
Εδώ είσαι σκλάβα του πασά, σκλάβα των Αρβανίτων.
- Το Σούλι κι αν προσκύνησε, κι αν τούρκεψεν η Κιάφα,
η Δέσπω αφέντες Λιάπηδες δεν έκανε, δεν κάνει».
Δαυλί στο χέρι νάρπαξε, κόρες και νύφες κράζει:
«Σκλάβες Τούρκων μη ζήσομε, παιδιά μ’, μαζί μου ελάτε».
Και τα φυσέκια ανάψανε κι όλοι φωτιά γενήκαν.
Πηγή: Πολίτης Γ. Ν., Δημοτικά τραγούδια, Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού
Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα
Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες γυναίκες που έλαβε μέρος στην Επανάσταση. Μετά τον θάνατό της, της απονεμήθηκε ο τίτλος της Ναυάρχου από τον Τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο Ι.
Το 2018 το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της απένειμε τον τίτλο του Υποναυάρχου επί τιμή, τον πολεμικό Σταυρό Α΄ Τάξεως και το Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων.
Στην Ελληνική Επανάσταση σχημάτισε δικό της εκστρατευτικό σώμα από Σπετσιώτες. Ανέλαβε να αρματώνει, να συντηρεί και να πληρώνει τον στρατό και τα πληρώματα των πλοίων της. Συμμετείχε στην πολιορκία της Τριπολιτσάς και του Ναυπλίου.
Το αρχοντικό της οικογένειας Μπούμπουλη στις Σπέτσες μετατράπηκε το 1991 από τον ιδιοκτήτη και απόγονο της ηρωίδας, Φίλιππο Δεμερτζή-Μπούμπουλη σε μουσείο, το Μουσείο Μπουμπουλίνας. Η οικία χτίστηκε τον 17ο αιώνα και πέρασε στην κατοχή της Λασκαρίνας μετά τον θάνατο του δεύτερου συζύγου της Δημήτριου Μπούμπουλη, όπου κατοίκησε μαζί με την οικογένειά της μέχρι τον θάνατό της το 1825. Στο μουσείο εκτίθεται συλλογή όπλων της εποχής του 1821 και μεταξύ αυτών και η πιστόλα της Μπουμπουλίνας.
Πηγή: Μουσείο Μπουμπουλίνας, https://bouboulinamuseum.com/
