Το» Ludlow, οι Έλληνες στους Πολέμους του Άνθρακα» του Λεωνίδα Βαρδαρού βραβεύτηκε ως η καλύτερη ταινία καταγραφής μνήμης στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με το βραβείο της Βουλής «Ανθρώπινες Αξίες».
Το ντοκιμαντέρ αφηγείται την – όχι και τόσο γνωστή – ιστορία των Ελλήνων μεταναστών που κατέληξαν στο μακρινό Κολοράντο, στις αρχές του περασμένου αιώνα, να δουλεύουν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες στα ορυχεία του Ροκφέλερ, όπου οι συνθήκες εργασίας ήταν πραγματικά μεσαιωνικές. Μόνο μέσα σε τρία χρόνια από το 1910 ως το 1913 618 άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους.
Πώς βρέθηκαν, όμως, οι Έλληνες στο μακρινό Κολοράντο και τα ανθρακωρυχεία του; Μετά από μια μεγάλη απεργία στο Κολοράντο το 1903, οι εταιρείες άνθρακα αποφάσισαν πως έπρεπε να αλλάξουν τη σύνθεση του αγγλόφωνου εργατικού τους δυναμικού, στρατολογώντας από την Νοτιοανατολική Ευρώπη εργάτες με διαφορετικές μητρικές γλώσσες, ώστε να μην μπορούν να συνεννοηθούν, να οργανωθούν και να απεργήσουν. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι αυτοί ήταν σκλάβοι της εταιρείας με μια επί συμβάσει δουλεία. Ήταν ανασφάλιστοι. Έμεναν με ενοίκιο σε καλύβες της εταιρείας. Ψώνιζαν υποχρεωτικά από τα μαγαζιά της εταιρείας μέχρι και τα εργαλεία τους και τον δυναμίτη για τη διάνοιξη των στοών. Δούλευαν πάνω από 12 ώρες την ημέρα και παρόλα αυτά ήταν πάντα χρεωμένοι στην εταιρεία. Έτσι, ο Ροκφέλερ πλούτιζε και οι εργάτες πέθαιναν. Απηυδυσμένοι από την κατάσταση αυτή δεν είχαν άλλη λύση από το να απεργήσουν. Ανάμεσα στους 11.000 απεργούς και οχτακόσιοι Έλληνες.
Ο Πόλεμος του Άνθρακα του Κολοράντο 1913-14 αναφέρεται σε τρία σημαντικά ιστορικά γεγονότα: την Απεργία του Λάντλοου (Σεπτέμβριος 1913-Δεκέμβριος 1914), τη Σφαγή του Λάντλοου (20 Απριλίου 1914) και τον Πόλεμο των 10 Ημερών (22 Απριλίου – αρχές Μαίου 1914). Οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές ήταν από τη μια, το Συνδικάτο των Ενωμένων Ανθρακωρύχων Αμερικής (UMWA – United Mine Workers of America ) και από την άλλη ο συνασπισμός των Εταιρειών Άνθρακα – υπο την ηγεσία του Ροκφέλερ - με την Πολιτειακή Εθνοφρουρά. Οι εταιρείες, για να εμποδίσουν την οργάνωση των εργατών, είχαν μετατρέψει το εργατικό δυναμικό των ορυχείων σε μια Βαβέλ πολυγλωσσίας, με μετανάστες από 22 διαφορετικές χώρες. Το UMWA βρήκε, όμως, τη λύση. Προσέλαβε δίγλωσσα οργανωτικά στελέχη που αποκατέστησαν την επαφή του συνδικάτου με την κάθε εθνικότητα. Για τους Έλληνες ανθρακωρύχους αυτός ο ρόλος ανατέθηκε στον Λούι Τίκα, τον Ηλία Σπαντιδάκη από την Κρήτη. Ο Τίκας αναδείχτηκε σε ηγετική μορφή ανάμεσα στους συμπατριώτες του: μιλούσε καλύτερα αγγλικά απ” οποιονδήποτε άλλον. Όμως, στις 20 Απριλίου 1913, ο Τίκας έπεσε νεκρός με σπασμένο το κρανίο και με οκτώ σφαίρες στο κορμί του. Ο θρυλικός ηγέτης των απεργών, γνωστός ως Louis the Greek ή Lio the Cretan, είχε καλέσει τον αρχηγό της πολιτοφυλακής λοχαγό Karl Linterfeld, να συναντηθούν στην κορυφή ενός γειτονικού λόφου για να διαπραγματευτούν, όταν διαπίστωσε ότι οι δυνάμεις ασφαλείας ήταν έτοιμες να επιτεθούν κατά των απεργών που κρατούσαν για επτά ολόκληρους μήνες τα ορυχεία κλειστά. Όλοι οι απεργοί είδαν τον λοχαγό να σηκώνει την καραμπίνα του και να τη σπάει στο κεφάλι του Τίκα που κρατούσε λευκή σημαία, ενώ οι πολιτοφύλακες άρχισαν να τον πυροβολούν. Ο ηγέτης των εργατών πέθανε ακαριαία. Στις 27 Απριλίου, στην κηδεία του «Louis the Greek» χιλιάδες εργάτες μαζεύτηκαν για να τον αποχαιρετήσουν. Ήταν ένας ήρωας για όλα τα συνδικάτα.
Οι απεργοί δεν πρόλαβαν να αντιδράσουν. Η πολιτοφυλακή μαζί με μεθυσμένους μπράβους της εταιρείας Colorando Fuel and Iron Company και μισθοφόρους τού περιβόητου πρακτορείου ιδιωτικών αστυνομικών Boldwin Felds που είχε μισθώσει ο Ροκφέλερ, έπεσαν πάνω τους. Πάνω από 69 απεργοί σκοτώθηκαν, 10 απ” αυτούς ήταν γυναίκες και παιδιά των οικογενειών τους, τριπλάσιοι τραυματίστηκαν, 400 συνελήφθησαν και 332 παραπέμφθηκαν για φόνο. Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο των ΗΠΑ γνωμοδότησε ότι η εθνοφρουρά ήταν σε νόμιμη άμυνα καθώς τής επετέθησαν με δολοφονική διάθεση οι απεργοί, χωρίς ποτέ να εξηγήσει πως συνέβη να έχουν τόσα θύματα οι «επιτιθέμενοι», ενώ οι «αμυνόμενοι» να μην έχουν ούτε έναν τραυματία. Μετά τον σάλο για τη σφαγή, σε μια παρωδία δίκης παραπέμφθηκαν 22 πολιτοφύλακες που αθωώθηκαν όλοι, ενώ ο δολοφόνος του Τίκα τιμωρήθηκε με πειθαρχική επίπληξη.
. 
Τα αιτήματα των απεργών ήταν 10% αύξηση στο μεροκάματο που ήταν 2,12 δολάρια, να ψωνίζουν από όποιο κατάστημα ήθελαν και όχι μόνο από τα μαγαζιά της εταιρείας, να έχουν δικό τους γιατρό και να αναγνωριστεί το συνδικάτο τους. Επίσης να μην πληρώνουν αυτοί από την τσέπη τους τα ακονιστικά των εργαλείων τους, να μην αγοράζουν αυτοί τον δυναμίτη που χρησιμοποιούσαν για την εξόρυξη και να μην πληρώνουν υποχρεωτικά τον παπά των ορυχείων, καθώς όλα αυτά τούς κρατούσαν μονίμως χρεωμένους στην εταιρεία κι ας δούλευαν 12 ώρες ημερησίως. Ο Ροκφέλερ προτίμησε να παραμείνουν κλειστά τα ορυχεία του για επτά ολόκληρους μήνες και στη συνέχεια να σκοτώσει τόσους ανθρώπους, παρά να υποχωρήσει έστω και σε ένα από τα αιτήματα. Σε όλη του τη ζωή δεν δέχτηκε να συζητήσει ποτέ με απεργό.
Η παραπάνω αθέατη πλευρά της ιστορίας μας δείχνει ότι η μετανάστευση στην Αμερική δεν ήταν ένας εύκολος δρόμος ούτε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, όπως είδαμε και στην προηγούμενη ταινία που παρακολουθήσαμε, τις «Νύφες» του Παντελή Βούλγαρη, ούτε βέβαια όταν οι Έλληνες έφταναν στον προορισμό τους. Η Αμερική δεν ήταν η γη της Επαγγελίας και το αμερικάνικο όνειρο έκρυβε πολύ πόνο, κόπο και ήταν ένας δρόμος γεμάτος εμπόδια και εκμετάλλευση.
Η ταινία αυτή ήταν καταπληκτική!!!