του Στέλιου Παυλίδη
Η γλώσσα αποτελεί τον πυρήνα της ανθρώπινης επικοινωνίας και σκέψης. Ωστόσο, στις μέρες μας, παρατηρείται ένα ανησυχητικό φαινόμενο: η λεξιπενία, δηλαδή η φτωχή χρήση και γνώση του λεξιλογίου. Η λεξιπενία δεν περιορίζεται μόνο σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες, αλλά επηρεάζει ευρύτερα την κοινωνία, έχοντας σοβαρές επιπτώσεις στην επικοινωνία, την εκπαίδευση και τη γενικότερη διανοητική ανάπτυξη.
Μία από τις βασικές συνέπειες της λεξιπενίας είναι η αδυναμία έκφρασης σύνθετων και αφηρημένων ιδεών. Οι άνθρωποι που διαθέτουν περιορισμένο λεξιλόγιο δυσκολεύονται να αποδώσουν με ακρίβεια τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, γεγονός που οδηγεί σε παρερμηνείες και ελλιπή κατανόηση στις διαπροσωπικές σχέσεις. Παράλληλα, η λεξιπενία επηρεάζει αρνητικά την κριτική σκέψη, καθώς η δυνατότητα ανάλυσης και επιχειρηματολογίας περιορίζεται όταν δεν υπάρχουν τα κατάλληλα γλωσσικά εργαλεία.
Η εκπαίδευση αποτελεί έναν ακόμα τομέα που πλήττεται από τη λεξιπενία. Οι μαθητές με φτωχό λεξιλόγιο δυσκολεύονται να κατανοήσουν σχολικά εγχειρίδια και να εκφράσουν τις γνώσεις τους, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την ακαδημαϊκή τους πορεία. Επιπλέον, η λεξιπενία συνδέεται συχνά με την επιφανειακή πληροφόρηση, καθώς οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν περιορισμένο λεξιλόγιο τείνουν να προτιμούν σύντομες και απλοϊκές μορφές επικοινωνίας, όπως τα κοινωνικά δίκτυα, αντί για πιο απαιτητικά κείμενα.
Παρόλο που το πρόβλημα της λεξιπενίας είναι έντονο, υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισής του. Πρώτα απ’ όλα, η ανάγνωση βιβλίων αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο για την ενίσχυση του λεξιλογίου. Η συστηματική επαφή με λογοτεχνικά και επιστημονικά κείμενα διευρύνει τις γλωσσικές ικανότητες και ενισχύει τη γλωσσική ευελιξία. Επίσης, η προσεκτική χρήση της γλώσσας στον καθημερινό λόγο και η αποφυγή υπερβολικής χρήσης συντομογραφιών και ξένων όρων μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση και διεύρυνση του λεξιλογίου. Τέλος, η συμμετοχή σε δημιουργικές δραστηριότητες, όπως η συγγραφή και ο δημόσιος λόγος, μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τη γλωσσική επάρκεια.
Η λεξιπενία είναι ένα σύγχρονο πρόβλημα που επηρεάζει την ποιότητα της επικοινωνίας και της σκέψης. Ωστόσο, με τις κατάλληλες ενέργειες, μπορεί να καταπολεμηθεί, διασφαλίζοντας τη διατήρηση και εξέλιξη της γλώσσας μας προς όφελος όλων.
