Από την Κατερίνα Δερετζή
Στις μέρες μας, η βιομηχανία της μόδας έχει καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στην πραγματικότητα, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαίνων στον κόσμο, αμέσως μετά τη βιομηχανία πετρελαίου. Και η περιβαλλοντική ζημιά αυξάνεται, καθώς η βιομηχανία μεγαλώνει με ταχύτατους ρυθμούς. Συγκεκριμένα, ο κλάδος της βιομηχανίας της μόδας που έχει το μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον είναι αυτός της “γρήγορης μόδας”, γνωστή και ως fast fashion. Ως Fast Fashion ορίζεται η μαζική παραγωγή ιδιαίτερα οικονομικών ρούχων περιορισμένης χρήσης σε βάθος χρόνου από χαμηλής ποιότητας υλικά (κατά κύριο λόγο συνθετικά). Οι επιπτώσεις της βιομηχανίας της μόδας στο περιβάλλον είναι καταστροφικές, επηρεάζοντας τα υδάτινα οικοσυστήματα, τα χερσαία οικοσυστήματα και συνεπώς την ποιότητα ζωής των σύγχρονων αλλά και των μελλοντικών ανθρώπων.
Υδάτινα οικοσυστήματα:
Αρχικά, η βιομηχανία της μόδας συμβάλλει σημαντικά στη ρύπανση του νερού, καθώς στις περισσότερες χώρες όπου παράγονται ενδύματα, τα μη επεξεργασμένα τοξικά απόβλητα από εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας απορρίπτονται απευθείας στους ποταμούς. Τα λύματα αυτά περιέχουν μεταξύ άλλων, τοξικές ουσίες όπως μόλυβδο, υδράργυρο και αρσενικό. Αυτά είναι εξαιρετικά επιβλαβή για την υδρόβια ζωή και την υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν από αυτές τις όχθες ποταμών. Η μόλυνση φτάνει επίσης στη θάλασσα και τελικά εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο.
Μια άλλη σημαντική πηγή ρύπανσης των υδάτων είναι η χρήση λιπασμάτων για την παραγωγή βαμβακιού, η οποία μολύνει σημαντικά τα ύδατα απορροής και τα ύδατα εξάτμισης.
Επιπλέον, η βιομηχανία μόδας μπορεί να ειπωθεί πως καταναλώνει νερό σε μεγάλο βαθμό. Συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί πως τεράστια είναι η ποσότητα γλυκού νερού που χρησιμοποιείται για τη διαδικασία βαφής και φινιρίσματος (τελικής επεξεργασίας) για τη κατασκευή όλων αυτών των ενδυμάτων. Ειδικότερα, για την παραγωγή μόνο ενός κιλού βαμβακιού, απαιτούνται έως και 20.000 λίτρα νερού. Αυτό δημιουργεί με τη σειρά του τεράστια πίεση σε αυτόν τον πολύτιμο πόρο, που είναι ήδη σπάνιος, με αποτέλεσμα να έχει δραματικές οικολογικές συνέπειες.
Παράλληλα, έχει γίνει πλέον γνωστό πως κάθε φορά που πλένουμε ένα συνθετικό ένδυμα (πολυεστέρας, νάιλον κ.λπ.), περίπου 1.900 μεμονωμένες μικροΐνες απελευθερώνονται στο νερό και κατ’ επέκταση στους ωκεανούς μας. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μικροί υδρόβιοι οργανισμοί καταναλώνουν αυτές τις μικροΐνες, οι οποίες στη συνέχεια τρώγονται από μικρά ψάρια, τα οποία αργότερα τρώγονται από μεγαλύτερα ψάρια, εισάγοντας έτσι με αυτό τον τρόπο το πλαστικό στην τροφική αλυσίδα του ανθρώπου.
Χερσαία οικοσυστήματα:
Η μαζική, παγκόσμια υποβάθμιση του εδάφους είναι ένα από τα κύρια περιβαλλοντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο πλανήτης μας, καθώς αποτελεί σημαντική απειλή για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια και συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Η βιομηχανία μόδας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υποβάθμιση του εδάφους, λόγω της μαζικής χρήσης χημικών ουσιών για την καλλιέργεια βαμβακιού.
Επιπλέον, όπως έχει οριστεί και από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, η βιομηχανία ένδυσης θεωρείται η δεύτερη πιο ρυπογόνος στον κόσμο, η οποία αντιπροσωπεύει το 10% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα. Ειδικότερα, η παγκόσμια βιομηχανία μόδας παράγει πολλά αέρια θερμοκηπίου, ξεπερνώντας σε μεγάλο βαθμό τις εκπομπές που προέρχονται από τις διεθνείς πτήσεις και τη θαλάσσια ναυτιλία μαζί, λόγω της ενέργειας που χρησιμοποιείται κατά την παραγωγή, την κατασκευή και τη μεταφορά των εκατομμυρίων ενδυμάτων που αγοράζονται κάθε χρόνο.
Η βιομηχανία του Fast Fashion ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό και για τον αμέτρητο όγκο σκουπιδιών που συσσωρεύονται. Πιο συγκεκριμένα, τα Fast Fashion ρούχα έχουν γίνει μίας χρήσης. Ως αποτέλεσμα, παράγονται όλο και περισσότερα απορρίμματα υφασμάτων. Υπολογίζεται ότι μια οικογένεια στον δυτικό κόσμο απορρίπτει κατά μέσο όρο 30 κιλά ρούχα κάθε χρόνο, ενώ μόνο το 15% αυτών ανακυκλώνεται ή δωρίζεται και το υπόλοιπο πηγαίνει απευθείας στον χώρο υγειονομικής ταφής ή αποτεφρώνεται.
Επιπρόσθετα, οι συνθετικές ίνες, όπως ο πολυεστέρας, είναι πλαστικές ίνες, επομένως δεν βιοδιασπώνται και μπορεί να χρειαστούν έως και 200 χρόνια για να αποσυντεθούν. Οι συνθετικές ίνες χρησιμοποιούνται στο 72% των ρούχων αυτών.
Ακόμη, έχει παρατηρηθεί πως η βαριά χρήση χημικών ουσιών στη βαμβακοκαλλιέργεια προκαλεί ασθένειες και πρόωρο θάνατο μεταξύ των βαμβακοπαραγωγών, καθώς και μαζική ρύπανση των γλυκών υδάτων και των ωκεανών, αλλά και υποβάθμιση του εδάφους. Κατ’ επέκταση, ορισμένες από αυτές τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται μπορεί να είναι επίσης επιβλαβείς και για την υγεία του καταναλωτή.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:
Ο πλανήτης μας βρίσκεται σε δυσμενή κατάσταση, η οποία επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα. Ωστόσο, είμαστε ικανοί και είναι χρέος μας να ανατρέψουμε την επικρατούσα κατάσταση υιοθετώντας ορισμένες απλές και ιδιαίτερα φιλικές προς το περιβάλλον συνήθειες.
Αρχικά, πρέπει να αποφεύγεται ο υπερκαταναλωτισμός. Οι άνθρωποι πρέπει να εξοικειωθούν με την ιδέα της επένδυσης σε έναν περιορισμένο αριθμό ποιοτικών ρούχων. Σήμερα, οι βιώσιμες επιχειρήσεις πολλαπλασιάζονται συνεχώς με χαμηλούς αλλά σταθερούς ρυθμούς. Οι βιώσιμες μάρκες δεν θα κοστίζουν απαραίτητα περισσότερο από τα επώνυμα ρούχα, για τα οποία μερικές φορές πληρώνουμε υψηλές τιμές για την εικόνα τους, αλλά σπάνια για την ποιότητα ή τη βιωσιμότητα που προσφέρουν. Η αλήθεια είναι πως εάν σταματήσουμε να αγοράζουμε κακή ποιότητα, ίσως αυτό γίνει μια ώθηση, ώστε οι μάρκες να βελτιώσουν την ποιότητα των ενδυμάτων τους. Θα μας επιτρέψει επίσης να κρατήσουμε τα ρούχα μας για περισσότερο καιρό, κάτι που είναι πολύ θετικό από περιβαλλοντικής και οικονομικής άποψης.
Η ανακύκλωση των ρούχων είναι μια πολύ απλή και συνετή επιλογή για όλους μας. Συγκεκριμένα, δεν πρέπει να απορρίπτουμε τα ρούχα που δεν χρειαζόμαστε πια στους κανονικούς κάδους, αλλά στους κόκκινους κάδους που είναι ειδικά διαμορφωμένοι και τα ρούχα αυτά μπορούν να δωριστούν, ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν. Κάποια από αυτά με λίγη φαντασία μπορούν να επισκευαστούν, επανασχεδιάζοντας τα μόνο, άλλα μπορούν να δωριστούν κι άλλα να δοθούν προς ανακύκλωση σε ορισμένα καταστήματα ρούχων που δέχονται πίσω χρησιμοποιημένα ρούχα.
Ακόμα, εναλλακτικές επιλογές σχετικά με την αποφυγή αγοράς νέων ρούχων είναι η αγορά μεταχειρισμένων, αφού πλέον βρίσκεις εύκολα πολλά καταστήματα μεταχειρισμένων ειδών ρουχισμού. Πολλοί διαδικτυακοί ιστότοποι και εφαρμογές προσφέρουν επίσης όλα τα είδη μεταχειρισμένων επιλογών (π.χ. depop, thred up), από τα φθηνότερα έως και τα πιο επώνυμα ρούχα. Σε τέτοιου είδους εφαρμογές ο κάθε άνθρωπος έχει και τη δυνατότητα πώλησης των δικών του ρούχων εξασφαλίζοντας ικανοποιητικά ποσά χρημάτων από ενδύματα που σε άλλη περίπτωση θα κατέληγαν σε κάποιον κάδο. Η αγορά μεταχειρισμένων ρούχων γίνεται όλο και πιο ευρέως διαδεδομένη λόγω της επίτευξης ενός ικανοποιητικού συνδυασμού τιμής και ποιότητας και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2028 θα ξεπεράσει την κατανάλωση από fast fashion καταστήματα.
Τέλος, η ανταλλαγή ρούχων είναι ένας οικονομικός και φιλικός προς το περιβάλλον τρόπος για να ξαναγεμίσει η ντουλάπα μας, καθώς αυτό μπορεί να οργανωθεί και μεταξύ φίλων.
