Η ιστορία του Κρυονερίου
Αφηγήσεις από τον π.Παύλο Καρατζίδη
Δρ. Θεολογίας, Φιλολόγου, τέως Λυκειάρχη Σοχού
Από τον Βαγγέλη Καλπaκίδη
Ο π. Παύλος Καρατζίδης γεννήθηκε στο Κρυονέρι του Δήμου Λαγκαδά το 1937 από γονείς πρόσφυγες, ο πατέρας του από τον Πόντο και η μητέρα του από την Ανατολική Θράκη. Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Σοχού και συνέχισε τις σπουδές του στην Εκκλησιαστική Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης. Χειροτονήθηκε ιερέας σε ηλικία 24 ετών. Είναι πτυχιούχος Φιλολογίας και Διδάκτορας της Θεολογικής Σχολής με συγγραφικό έργο. Έχει εργαστεί ως εκπαιδευτικός στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Διετέλεσε Λυκειάρχης Σοχού από το 1985 ως το 1990.
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟ ΚΡΥΟΝΕΡΙ 1914-1922 Αρχικά, ο οικισμός του Κρυονερίου ονομαζόταν Κίρμιτς και ζούσαν σε αυτό μουσουλμάνοι, οι οποίοι εξισλαμίστηκαν με τα χρόνια, και οι ομογενείς χριστιανοί, οι οποίοι μετά την ανταλλαγή πληθυσμών και λόγω φόβου σφαγιασμών από τους μουσουλμάνους εγκαταστάθηκαν στο γειτονικό Σοχό και δημιούργησαν τον οικισμό των Κιρμιτσιωτών. Το 1914 με το πρώτο διωγμό των Θρακιωτών έρχονται στο Κρυονέρι 60 οικογένειες Θρακιωτών από το Ιτζεκιόϊ της ανατολικής Θράκης, από την Κασταμπόλη της επαρχίας Γάνου της Αν. Θράκης και από το Καρατζακιόϊ. Εγκαθίστανται στο Κίρμιτς και μετά από 7 χρόνια επιστρέφουν στην πατρίδα τους, ώσπου να ξαναγυρίσουν με τον οριστικό διωγμό του 1922 μαζί με τους Θρακιώτες τη δεύτερη φορά. Εγκαθίστανται και 70 οικογένειες της επαρχίας Όρκου του Πόντου και 7 οικογένειες Βλάχων, οι οποίοι μετακινούνταν συχνά για τα βοσκοτόπια. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ Σε ένα ύψωμα του χωριού δυτικά αυτού, στη θέση που βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου, εκεί κάποτε υπήρχε ο αρχαίος οικισμός της Όσσας και βασιλικής καθέδρας. Αυτό το μαρτυρούν οι κατά καιρούς ευρέσεις αντικειμένων της εποχής, όπως πήλινα αγγεία, μαχαιροπήρουνα και άλλα, όπως επίσης τα αρχαία νεκροταφεία.
Αρχαίο νόμισμα Αμφίπολης που βρέθηκε στο Κρυονέρι
(Πηγή: Λαογραφικός Σύλλογος Κρυονερίου) ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟ ΚΡΥΟΝΕΡΙ Ο Ιερός Ναός του Οικισμού Κρυονερίου θεμελιώθηκε το 1955 όταν εφημέριος ήταν ο π. Κυριάκος Λαμπαδαρίδης. Αποπερατώθηκε πλήρως το 2007. Έχει την αρχιτεκτονική μορφή βασιλική με τρούλο της Βυζαντινής περιόδου. Έως το 1970 ο π. Κυριάκος λειτουργούσε στον παλαιό ναό, ο οποίος ήταν τζαμί και μετατράπηκε σε εκκλησία με την ανταλλαγή πληθυσμών το 1922 επί των Θρακιωτών και Ποντίων προσφύγων.
Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΠΑΝΑΓΙΑ «ΚΡΥΟΝΕΡΙΤΙΣΣΑ» ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ Κατά τη διάρκεια της κατοχής υπήρχε πολλή και αβάσταχτη πείνα. Μια μέρα πήραν και μας πήγαν στο πάρκο του χωριού οι Γερμανοί για να μας εκτελέσουν. Οι μανάδες έκλαιγαν, ούρλιαζαν… Κάποια στιγμή έρχεται η Παναγία σας, είπε κάτι (στα γερμανικά), ο δημοδιδάσκαλος του χωριού Ανέστης Μωραΐτης που ήξερε γερμανικά, τα μετέφρασε και έτσι μας άφησαν να φύγουμε. Αυτήν είναι η εικόνα της Παναγίας μας, της Παναγίας της Κρυονερίτισσας.
(Πηγή: Παναγία η «Κρυονερίτισσα» π.Παύλος Καρατζίδης)
