Παιδιά, λίγες μέρες μας απομένουν μέχρι τα Χριστούγεννα!!!
Πλησιάζουν οι μέρες που ετοιμάζεστε για να πείτε τα κάλαντα. Ελάτε να κάνουμε ένα ταξίδι στο παρελθόν και να μάθουμε πράγματα για αυτή την αγαπημένη συνήθεια των παιδιών .
- Τι είναι τα κάλαντα
Τα κάλαντα είναι παραδοσιακά τραγούδια, δηλαδή τραγούδια που λένε οι άνθρωποι από τα πολύ παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα, με σχεδόν τον ίδιο τρόπο.
Τα μαθαίνουν τα παιδιά από τους μεγαλύτερους (παππούδες, γιαγιάδες, γονείς, δασκάλους), ή και το ένα παιδί από το άλλο, προφορικά, χωρίς να χρειαστεί να δούνε κάπου γραμμένες τις νότες ή να το διδαχθούν σε καμία μουσική σχολή!
Για αυτό το λόγο, τα κάλαντα δεν έχουν δύσκολα λόγια και μουσική, για να μπορούν να τα λένε όλοι εύκολα και να τα συνοδεύουν με κάποιο οργανάκι.
Κι εδώ σας ακούω να απορείτε: «Μα κυρία, αφού έχουν πολλές ακαταλαβίστικες λέξεις, δεν είναι και τόσο απλά».
Ναι, παιδιά μου. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πολύ παλιά τραγούδια και τότε οι άνθρωποι μιλούσανε λίγο διαφορετικά από ότι σήμερα.
Μόλις όμως μας εξηγήσουν αυτές τις άγνωστες λέξεις, τα μαθαίνουμε νεράκι, έτσι δεν είναι;
- Πότε λέμε τα κάλαντα
Τα κάλαντα, αυτά τα χαρούμενα τραγούδια που τραγουδάμε έξω στο δρόμο, ή στην πόρτα των σπιτιών των ανθρώπων, τα λέμε όταν θέλουμε να αναγγείλουμε ένα χαρούμενο νέο.
- «…Χριστού τη θεία γέννηση να πω στ΄ αρχοντικό σας…»
- «…Ήρθε πάλι νέο έτος, εις την πρώτη του μηνός…»
- «Σήμερα τα Φώτα, κι ο Φωτισμός,
η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός….»
Το νέο αυτό μπορεί να είναι η γέννηση του Χριστού (παραμονή Χριστουγέννων, 24 Δεκεμβρίου), ο ερχομός του νέου Χρόνου (παραμονή Πρωτοχρονιάς 31 Δεκεμβρίου), το Άγιο Πνεύμα που κατέβηκε στη γη (παραμονή των Φώτων, 5 Ιανουαρίου).
Βέβαια υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις μέσα στο χρόνο που λέμε κάλαντα, όπως με τον ερχομό της άνοιξης (Χελιδονίσματα), την ανάσταση του νεκρού το Σάββατο του Λαζάρου (Λαζαρικά) κ.α.
- Τα παινέματα
Αφού πούμε τα καλά νέα, μετά
κάνουμε και κάποια παινέματα, δηλαδή λέμε καλά λόγια για το σπιτικό και τους ανθρώπους που επισκεφτήκαμε.
«… Σ΄ αυτό το σπίτι πού “ρθαμε, πέτρα να μην ραγίσει
κι νοικοκύρης του σπιτιού Χρόνια Πολλά να ζήσει…»
«…Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά γαϊτανοφρύδα,
κυρά μου όταν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου,
βάζεις τον ήλιο πρόσωπο, και το φεγγάρι αγκάλη…»
«…Σ” αυτό το σπίτι πού ρθαμε, καράβια είν΄ασημένια,
του χρόνου σαν και σήμερα νά ναι μαλαματένια…»
- Το φιλοδώρημα
Μετά τα παινέματα, αρχίζουμε και ζητάμε ευγενικά κάποιο φιλοδώρημα.
«… Δώστε μας και τον κόκορα, δώστε μας και την κότα
δώστε μας και πεντ-έξι αυγά, να πάμε σ΄ άλλη πόρτα…»
«…Να ζήσει τ΄ αρχοντόπουλο, πού ΄χει καρδιά μεγάλη,
σε μας και στην παρέα μας, ένα φλουρί να βάλει…»
Παλιότερα, που τα λεφτά δεν είχαν την ίδια σημασία που έχουν σήμερα για τους ανθρώπους, το φιλοδώρημα μπορεί να ήταν αβγά, κάστανα, καρύδια, κουλουράκια, κουραμπιέδες, μελομακάρονα και άλλες λιχουδιές αλλά και αγαθά, όπως λάδι, σιτάρι κ.α.
Για αυτό και κάποιος από την παρέα των παιδιών κρατούσε ένα καλαθάκι.
Βεβαίως, δίνονταν και νομίσματα, κάτι που συνηθίζεται πιο πολύ στις μέρες μας.
- Οι απειλές
Μέχρι εδώ όλα καλά.
Τι συνέβαινε όμως όταν κάποιοι νοικοκύρηδες είχαν καβούρια στη τσέπη, δηλ. ήταν λιγάκι τσιγκούνηδες;
Τότε, τα κάλαντα συνεχιζόντουσαν με κάποιες …αθώες απειλές!
«…Αφέντη μου στην κάπα σου, δέκα χιλιάδες ψείρες,
άλλες κλωσούν, άλλες γεννούν, άλλες αυγά μαζώνουν…»
Φυσικά, οι απειλές αυτές είχαν χιουμοριστικό χαρακτήρα.
Τίποτα δεν μπορεί χαλάσει την χαρά και τον ενθουσιασμό αυτών των ημερών, έτσι δεν είναι παιδιά;
- Τα αντικείμενα-σύμβολα
Οι καλαντιστές, δηλ. τα παιδιά που λένε τα κάλαντα, κρατούν στα χέρια τους κάποια αντικείμενα.
Στην Ελλάδα, συνηθίζονταν το στολισμένο καράβι.
Μην ξεχνάμε παιδιά πως ζούμε σε μια χώρα θαλασσινή.
Το καράβι λοιπόν, ήταν σύμβολο για να “χουν καλή τύχη όλοι αυτοί οι άνθρωποι.
Άλλα σύμβολα που κρατούν τα παιδιά, είναι οι φάτνες με τη Γέννηση, φωτισμένα αστέρια από χαρτί και ξύλο, φαναράκια, τσουμάγκες (ματσούκες), δηλ. ξύλα με σφαιρική άκρη, για να χτυπούν τις πόρτες των σπιτιών, κλαδιά κρανιάς, που φημίζονται για την αντοχή τους, για καλοτυχία, κλπ.
(Πηγή: https://giroapotimousiki.blogspot.com)
