ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΑΣ ΣΚΕΨΗ;

Στις μέρες μας, είναι γεγονός (δυστυχώς ή ευτυχώς) πως η τεχνολογία έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Το τηλεχειριστήριο της τηλεόρασης, ο υπολογιστής (φορητός ή όχι), το κινητό, το τάμπλετ κτλ αποτελούν προεκτάσεις του χεριού μας σε έναν κόσμο που ξεχειλίζει από οθόνες. Συνήθως αυτές οι συσκευές αποτελούν, κατά κύριο λόγο, και τις πηγές ενημέρωσής μας. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε το πώς το πιο διάσημο μέσο μαζικής ενημέρωσης- τηλεόραση- επηρεάζει την κριτική μας σκέψη, καθώς και την επιρροή της στα παιδιά.

 

Ποια είναι η επιρροή της τηλεόρασης στους ανηλίκους;

 

Σε αμέτρητες περιπτώσεις, όταν τα παιδιά δεν έχουν με κάτι να ασχοληθούν ή κάτι να κάνουν, καταφεύγουν στην εύκολη λύση. Ποια είναι αυτή; Η τηλεόραση. Μη έχοντας ή βρίσκοντας τρόπους ενασχόλησης, τα παιδιά οδηγούνται στο να βλέπουν τη μία εκπομπή μετά την άλλη μπροστά από το γυαλί και δε σταματάνε μέχρι να έρθει ο γονιός και να τα διακόψει. Ποιες είναι, όμως οι αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης στα παιδιά;

• Οι διαφημίσεις παιχνιδιών ή γλυκισμάτων μπορεί να τους δημιουργήσουν μια ακλόνητη επιθυμία να αποκτήσουν ότι βλέπουν στην τηλεόραση, αφού (ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά) δεν έχουν αναπτύξει πλήρως και εκτενώς την κριτική τους ικανότητα και, ως αποτέλεσμα, εντυπωσιάζονται με ότι μπορεί να δουν και να τους αρέσει.
• Η πολύωρη τηλεθέαση μειώνει την κοινωνικότητα των παιδιών για ευνόητους λόγους.
• Οι ενδοοικογενειακές σχέσεις επηρεάζονται, καθώς υπάρχουν πολύ συχνά διενέξεις ανάμεσα σε γονείς και παιδιά για το πρόγραμμα ύπνου ή φαγητού, αλλά και για το πρόγραμμα μελέτης για το σχολείο ή για το φροντιστήριο.
• Η πολύωρη τηλεθέαση συμβάλλει στην παιδική παχυσαρκία. Αφενός, ο χρόνος άθλησης αυτομάτως μειώνεται και αφετέρου, τα παιδιά, χωρίς να το καταλαβαίνουν καταναλώνουν περισσότερες τροφές.
• Τέλος, η έκθεση παιδιών στην τηλεοπτική βία τα κάνει να έχουν πιο επιθετικές συμπεριφορές και στο μέλλον υπάρχει πιθανότητα να αναπτύξουν βίαιες συμπεριφορές, αφού η τηλεόραση μπορεί να τα ωθήσει στον τρόπο της μίμησης.

 

Υπάρχουν θετικές επιδράσεις της τηλεόρασης στα παιδιά;

 

Ναι, μεν, μετρημένες αλλά υπάρχουν. Χωρίς ίχνος αμφιβολίας, η τηλεόραση αποτελεί κύρια πηγή ψυχαγωγίας, που μπορεί να κρατήσει συντροφιά όταν δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις. Επιπροσθέτως, μπορεί να αποτελέσει και εκπαιδευτικό μέσον όταν προβάλλονται συγκεκριμένες εκπομπές με εκπαιδευτικό σκοπό, καθώς το παιδί μπορεί να αποκτήσει καινούριες γνώσεις και να ανακαλύψει διάφορες και ενδιαφέρουσες πτυχές του εαυτού του.

 

Πώς μπορούν να δράσουν οι γονείς πάνω σε αυτό το θέμα;

 

v Εξηγώντας στα παιδιά τη διαφορά και το υπαρκτό χάσμα ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, ώστε να μην επηρεάζονται εύκολα από τα όσα βλέπουν.

v Μέσω της ενθάρρυνσης αυτών με στόχο την ενασχόλησή τους με άλλες ποικιλόμορφες δραστηριότητες. Ο αθλητισμός και η μουσική αποτελούν το κλειδί για την πολύωρη και δημιουργική ενασχόλησή τους.

 

Γενικότερα, τι επιπτώσεις έχει η τηλεόραση στην κριτική σκέψη μας;

 

Σε μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε περίπου πριν από έναν χρόνο, ερωτήθηκαν 322 άτομα σχετικά με το πόση ώρα βλέπουν τηλεόραση, τις συνήθειές τους και με αφορμή μια σειρά της τηλεόρασης ερωτήθηκαν αν πίστευαν ότι η θανατική ποινή εξακολουθούσε να ισχύει στην Αυστρία (Η θανατική ποινή στην Αυστρία έχει καταργηθεί πλήρως από τον Φλεβάρη του 1968-εδώ και 53 χρόνια. Παρ’ όλ’ αυτά, το 11,6% των ερωτηθέντων (περίπου 37-38 άτομα) πίστευαν, λανθασμένα, ότι η θανατική ποινή στην Αυστρία εξακολουθούσε να υφίσταται.

Συνεπώς, όπως διαπιστώθηκε και στην παραπάνω έρευνα, όσο περισσότερο αφιερώνουμε χρόνο στο να παρακολουθούμε τηλεόραση, τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες να πιστεύουμε σε παρόμοιους μύθους. Διαπιστώνεται, λοιπόν, πως από ένα σημείο και έπειτα η κριτική σκέψη του ανθρώπου αρχίζει να δέχεται επιρροές από την οθόνη της τηλεόρασης και από τα όσα ακούει και βλέπει.

Η κοινωνία της μάζας είναι μία κατάσταση όπου υπάρχει υπερβολικός έλεγχος των ολίγων επί των πολλών. Η μάζα είναι ένα σύνολο ανθρώπων οι οποίοι είτε βρίσκονται στον ίδιο χώρο, είτε σε μία κοινή κατάσταση δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, δεν συνεργάζονται, δεν έχουν σημαντικά περιθώρια ατομικής αυτονομίας, πρωτοβουλίας και δράσης, κάτι που τελικά οδηγεί στον εκμηδενισμό της ανθρώπινης πράξης με αποτέλεσμα να μη δρα αλλά να δρουν άλλοι επάνω σε αυτήν. Η τηλεόραση εξυπηρετεί κάτι παρόμοιο με την κοινωνία της μάζας σε έναν επικίνδυνα τεράστιο βαθμό, όπως εξυπηρετεί και άλλες τέτοιες ιδεολογίες. Φανταστείτε τη δύναμη που έχει η τηλεόραση στη μεταφορά και διάδοση ιδεών. Καθιστά δυνατό να επηρεαστεί μια ολόκληρη κοινωνία, ιδίως εάν ένας μύθος αναφέρεται ως πραγματικότητα.

 

            Εν κατακλείδι, η τηλεόραση είναι αδιαμφισβήτητα ένα εργαλείο χρήσιμο για τον άνθρωπο. Αποτελεί πηγή ψυχαγωγίας, ενημέρωσης (όχι αντικειμενικής βέβαια, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση), ενασχόλησης και είναι ένα αντικείμενο που το 90% των νοικοκυριών διαθέτουν. Πάραυτα, υπάρχουν και οι αρνητικές της επιδράσεις, με κυριότερη επίπτωση να έχει στην κριτική ικανότητα των ανθρώπων. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να διατηρηθούμε σε μία μικρή απόσταση από την πολύωρη έκθεσή μας στα ατελείωτα pixels μιας οθόνης και να μην επηρεαζόμαστε εύκολα από τα όσα βλέπουμε ή ακούμε, καθώς μετά μιλάμε για αφέλεια. Όπως έλεγαν και οἱ ἀρχαῖοι ἡμῶν πρόγονοι: «Πάν μέτρον ἄριστον».

 Δεπούντης Κωνσταντίνος  Γ1

 

 

 

 

 

Κωνσταντίνος Δεπούντης    Γ1