Είναι γνωστό σε όλους πως η Αποκριά σήμερα είναι οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή που ταυτίζονται με την περίοδο του Τριωδίου. Η λέξη, ωστόσο, Καρναβάλι δεν έχει αποδεκτή ετυμολογία αλλά η επικρατέστερη από τους περισσότερους λαογράφους μας παραπέμπει στην αγγλική λέξη «carnival» που προέρχεται από το λατινικό «carnem levare» ή «carnis levamen», που σηµαίνει «διακοπή της βρώσης κρέατος». Στα ελληνικά χρησιμοποιείται η λέξη «Αποκριά» και σηµαίνει ακριβώς το ίδιο. Η λατινική φράση σχετίζεται προφανώς με την Χριστιανική νηστεία. Αυτή ακριβώς η Χριστιανική χροιά είναι και ο λόγος που δεν είναι κοινώς αποδεκτή η παραπάνω ερμηνεία.
Η παγκοσμίως γνωστή γιορτή του Καρναβαλιού έχει τις ρίζες της που αλλού, στην αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στις παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων προς τιμήν του Διονύσου, Θεού του κρασιού και των εορτασμών.
Σύμφωνα με πηγές, το καρναβάλι έχει μια ιστορία που πηγάζει από τα αρχαία χρόνια. Οι αρχαίοι, στην Αθήνα, φορούσαν δέρματα ζώων, άλειφαν το πρόσωπό τους με την τρυγία και στεφανώνονταν με κισσό. Αυτή η γιορτή γινόταν προς τιμήν του θεού Διόνυσου και ονομάζονταν διονυσιακές γιορτές. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθούσαν να έχουν την μορφή Σάτυρων, οι οποίοι έμοιαζαν στους τράγους. Στην αρχαία Ελλάδα αυτή η σάτιρα εκφράζονταν με πήλινες μάσκες, προσωπεία ή με δέρματα ζώων ενώ μερικοί σάτυροι έβαφαν το πρόσωπό τους με τρυγία(το κατακάθι του κρασιού)και στεφανώνονταν με κλαδιά κισσού-το ιερό φυτό του Διονύσου- προσπαθώντας να τον τμήσουν . Ακολουθούσαν αγώνες οινοποιίας και μερικά έθιμα όπως ο γάμος του Θεού Διονύσου με την βασίλισσα-γυναίκα του εκάστοτε βασιλέα της Αθήνας-ενώ τα απογεύματα λάμβαναν χώρα τα γνωστά πειράγματα σε περαστικούς και διαβάτες τα λεγόμενα ‘’αι εκ των αμαξών λοιδορίαι’’.
Αυτή η παράδοση τελικά εξαπλώθηκε και σε άλλα µμέρη του κόσμου µέσω της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όμως οι παγανιστικές πρακτικές ήταν τόσο βαθιά ριζωμένες που δεν καταργήθηκαν τελείως . Όταν εμφανίστηκε ο Χριστιανισμός, αν και οι άνθρωποι σταμάτησαν να λατρεύουν τους θεούς του Ολύμπου, οι συνήθειες των Ελλήνων να μεταμφιέζονται και να γιορτάζουν στους δρόμους, παρέμειναν.
Όλα τα έθιμα έχουν καταφέρει να διασωθούν με μικρές παραλλαγές σε κάθε γειτονιά της Ελλάδας μας, το αντίστοιχο τροχοφόρο καράβι είναι τα άρματα που δεν λείπουν από καμία παρέλαση ενώ τις δύο Κυριακές της Αποκριάς ο χορός στους δρόμους και το πείραγμα των περαστικών είναι ακόμα ζωντανό από την νεολαία.
Οι πιο διάσημες σατυρικές αναπαραστάσεις είναι:
- Οι “κουδουνάτοι” στην Νάξο
- Η δίκη του Καδή – Λιτόχωρο
- Ο ιερός και ο βλάχικος γάμος σχεδόν σε όλη την Ελλάδα
- Ο γέρος και η κορέλα στην Σκύρο
- Το έθιμο του καλόγερου στο Νομό Σερρών
- Αναπαράσταση του Βλάχικου Γάμου στην Θήβα
- Οι θρύλοι για τα “στοιχειά” στην Άμφισσα
- Τυρναβίτικο Καρναβάλι – Μπουρανί
- Το έθιμο του καλόγερου στο νομό Σερρών
- Μωμόγεροι
Ενδεικτική αναφορά σε παραδοσιακό δρώμενο είναι το έθιμο που γιορτάζεται στη Νάουσα κάθε χρόνο «Γενίτσαροι και Μπούλες». Πρόκειται για ένα παραδοσιακό δρώμενο, όπου οι ντόπιοι με ήχο από νταούλια και συγκεντρωμένοι σε ομάδες χορεύουν ξέφρενα στους δρόμους της Νάουσας. Για το συγκεκριμένο δρώμενο υπάρχουν διχασμένες απόψεις. Άλλοι λένε πως ξεκίνησε τον 18ο αιώνα, ενώ άλλοι ότι έχει ρίζες από τις διονυσιακές γιορτές. Αυτό που κάνει πρωτότυπο αυτό το έθιμο είναι η ενδυμασία των ανδρών και το γεγονός ότι δεν συμμετέχουν οι γυναίκες. Οι άνδρες μεταμφιέζονται σε «Γενίτσαροι», δηλαδή φοράνε μια φουστανέλα και καλύπτουν το πρόσωπό τους με ένα κέρινο προσωπείο. Μερικοί σε «Μπούλες», δηλαδή νύφες με φαρδιά γυναικεία ρούχα και φοράνε κέρινες μάσκες. Τις «Μπούλες» μαζεύουν οι «Γενίτσαροι» από τα σπίτια τους. Όπως και να ‘χει, αυτό το εκπληκτικό και πρωτότυπο έθιμο κάνει την Νάουσα μια ξεχωριστή πόλη στις Απόκριες.
Οι πόλεις με τις μεγαλύτερες και πιο γνωστές καρναβαλικές εκδηλώσεις της χώρας είναι κυρίως της Πάτρας, της Ξάνθης, του Μοσχάτου, του Τύρναβου, της Κοζάνης και της Νάουσα μα και φυσικά τα νησιώτικα καρναβάλια, όπως της Κέρκυρας, της Κεφαλλονιάς, της Νάξου και της Σκύρου. Οι Αποκριάτικες εκδηλώσεις δε σταματούν φυσικά σε αυτά τα μέρη…απλώνονται σε όλη την Ελλάδα. Σε κάθε γωνιά της, σε κάθε πόλη, χωριό και συνοικία.
Τέλος δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί λόγω ημέρας και η σημασία της λέξης Τσικνοπέμπτη.
Η Τσικνοπέμπτη είναι μια ετήσια τελετή, της οποίας η αρχή χάνεται µμέσα στους αιώνες. Είναι η μέρα που απέχει από την Καθαρά Δευτέρα ακριβώς 11 μέρες. Σήμερα λοιπόν, «τσικνίζεται» και τρώγεται άφθονο κρέας. Είναι μία μέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους Χριστιανούς, καθώς η 40-ήµερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Σε κάποια µμέρη στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην επαρχεία της Πελοποννήσου, την εβδομάδα της Τσικνοπέμπτης, οι άνθρωποι σφάζουν τα γουρούνια τους και ετοιμάζουν νόστιμους µμεζέδες που πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε μία φορά στη ζωή σας!
Ραφαέλα Μπατζιάβαλη B2, Μαριάννα Ράνιο A3, Χατούπη Φ. Β3
Πηγές: https://24grammata.com/%CE%BF%CE%B9-%CF%81%CE%AF%CE%B6%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%BD%CE%B1%CE%B2%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%8D-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1-%CE%B5/
https://www.freeminds.gr/%CE%BF%CE%B9-%CF%81%CE%AF%CE%B6%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B9%CE%AC%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC/
https://www.anthomeli.com/2019/02/10-poleis-gia-na-giortasoume-tis-apokries-stin-ellada.html
https://www.anthomeli.com/2019/02/10-poleis-gia-na-giortasoume-tis-apokries-stin-ellada.html
