Το Ανακτορικό συγκρότημα του Γαλέριου. Πρόκειται για ένα υπαίθριο αρχαιολογικό μουσείο που είναι χτισμένο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης στην περιοχή της πλατείας Ναυαρίνου.
Από τα ευρήματα που διασώζονται ως σήμερα, είναι φανερό στον επισκέπτη, ότι η Θεσσαλονίκη κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο διέθετε επιβλητικότητα, μεγαλείο και βρισκόταν σε μεγάλη ακμή.
Η Θεσσαλονίκη κατά τη Ρωμαιοκρατία αναδείχτηκε ως το σημαντικότερο εμπορικό, στρατιωτικό και πολιτικό κέντρο της περιοχής των Βαλκανίων, όπως μαρτυρούν οι ιστορικές πηγές και τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Η ανέγερση των ανακτόρων πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ από τον Γαλέριο Βαλέριο Μαξιμιανό, έναν από τους τέσσερις αυτοκράτορες που διοικούσαν τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια της Τετραρχίας, και ανήκει στο Γαλεριανό Συγκρότημα .
Ο Γαλέριος ανέλαβε διοικητής του γεωγραφικό τμήματος που περιλάμβανε και την περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ήταν Σερβικής καταγωγής και αναρριχήθηκε στην Ρωμαϊκή ιεραρχία λόγω της πετυχημένης στρατιωτικής καριέρας του, αλλά και του γάμου του με την κόρη του Διοκλητιανού.
Τα ανάκτορα του Γαλερίου, όπως πολλά Ρωμαϊκά κτίσματα, ήταν διώροφο, μεγάλο, πολυσύνθετο, επιβλητικό, με μεγάλη ανοιχτή αυλή και περιστύλιο.
Το Γαλεριανό συγκρότημα αποτελούνταν από το κυρίως Ανάκτορο, το Οκτάγωνο, τον Ιππόδρομο, την Αψίδα του Γαλερίου και τη Ροτόντα.
Στη νότια πλευρά του συγκροτήματος βρισκόταν η είσοδος που οδηγούσε στην «Εκκλησιαστική σκάλα», το αρχαιότερο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Το Οκτάγωνο είναι το καλύτερα σωζόμενο κτίριο του συγκροτήματος. Είναι χτισμένο έτσι ώστε να βλέπει προς τη θάλασσα. Αρχικά προοριζόταν για αίθουσα θρόνου ή αυτοκρατορικό Μαυσωλείο. Εσωτερικά η διάμετρός του (από κόγχη σε κόγχη) είναι 30μ. Ολόκληρη η επιφάνεια του δαπέδου του ήταν στρωμένη με μαρμάρινες πλάκες. Μέρος αυτής της πλακόστρωσης έχει διασωθεί. Το 1957 βρέθηκε ένα μαρμάρινο τόξο με πλούσιο γλυπτικό διάκοσμο έξω από το Οκτάγωνο, στο οποίο παριστάνονται ο Γαλέριος, η πόλη της Θεσσαλονίκης προσωποποιημένη να φοράει στέμμα με απεικονισμένη τη μορφή των κάστρων της, ο Διόνυσος, ο Πάνας, καθώς και μια χορεύτρια. Το εύρημα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Αργότερα το Οκτάγωνο μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό.
Η Αψίδα του Γαλερίου (γνωστή και ως Καμάρα), είναι διακοσμημένη με παραστάσεις πολεμικών νικών του Γαλερίου επί των Περσών και αποτελεί σημείο συνάντησης των κατοίκων και των επισκεπτών της πόλης.
Η Ροτόντα βρίσκεται στη βόρεια πλευρά, είναι κυκλικό κτίσμα και ήταν αρχικά ναός. Σήμερα, είναι ανοιχτή για το κοινό και λειτουργεί ως μουσείο.
Το κυρίως Ανάκτορο αποκαλύφθηκε σε ανασκαφή τη δεκαετία του 1960 και βρίσκεται στην περιοχή της πλατείας Ναυαρίνου. Στη νότια πλευρά του βρισκόταν η κύρια είσοδος. Τα δωμάτια χωρίζονταν από διαδρόμους. Διέθετε τα δωμάτια του Γαλέριου, δωμάτια για την ανακτορική φρουρά, και αίθουσες δικαστηρίου και διοίκησης. Στους τοίχους υπήρχαν ποικίλες τοιχογραφίες και στο δάπεδο ψηφιδωτά με γεωμετρικά και φυτικά σχέδια.
Η νότια και δυτική στοά καταστράφηκαν τον 5ο μ.Χ. αιώνα από έναν δυνατό σεισμό. Τα δάπεδα ανακατασκευάστηκαν με μαρμάρινες πλάκες και χοντρό ψηφιδωτό.
Τον 8ο περίπου αιώνα ένας άλλος σεισμός κατέστρεψε το ανάκτορο. Από αυτό έμειναν μόνο ότι μπορούμε να δούμε περπατώντας στην οδό Δημητρίου Γούναρη, όπου ο χώρος λειτουργεί σαν υπαίθριο μουσείο χωρίς εισιτήριο.
Κωνσταντίνος Καραλιόλιος,
Ραφαήλ Μέτσιος,
Χρήστος Τσακίρης
Πηγές κειμένου:
https://www.thessalonikiguide.gr
Πηγές εικόνων:
