Η μάθηση είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που έχει μελετηθεί από διάφορους κλάδους της επιστήμης, όπως η ψυχολογία, η παιδαγωγική, η βιολογία κλπ. Έρευνες έχουν δείξει ότι όλοι οι άνθρωποι μαθαίνουν με διαφορετικό τρόπο, εστιάζουν σε διαφορετικού τύπου πληροφορίες και εμφανίζουν την τάση να αντιδρούν με διαφορετικούς τρόπους σε ερεθίσματα που δέχονται από τις πληροφορίες αυτές. Τα είδη των μαθησιακών στυλ έχουν αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένης έρευνας, αφού η κατανόηση των διαφορετικών στυλ που εφαρμόζουν οι άνθρωποι όταν μαθαίνουν μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Βασικοί τρόποι μάθησης: Κάθε τύπος μας δίνει πληροφορίες για το πώς ένας άνθρωπος προτιμά να μαθαίνει:
‣ Ο οπτικός (visual) μαθησιακός τύπος:
Μαθαίνει πιο αποτελεσματικά μέσα από χάρτες, διαγράµµατα, ταµπέλες καθώς και βέλη, κύκλους, ιεραρχίες και άλλες διατάξεις που χρησιµοποιούν οι άνθρωποι για να παρουσιαστεί ό,τι θα µπορούσε να είχε εκφραστεί µε λέξεις. Για τον οπτικό τύπο είναι χρήσιµο ένα οργανόγραµµα µε σύµβολα, που να παρουσιάζει με οπτικό τρόπο τη σχέση µεταξύ των εννοιών. Απολαμβάνει, επίσης, τη ζωγραφική και το σχέδιο, δείχνει ενδιαφέρον για μηχανές και εφευρέσεις, μοντελισμό και προτιμά παιχνίδια κατασκευών. Η συγκέντρωση είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους οπτικούς τύπους και αποδίδουν καλύτερα σε ένα καθαρό, ήσυχο και αρμονικό περιβάλλον μελέτης.
‣ Ο ακουστικός (auditory) μαθησιακός τύπος:
Μαθαίνει κυρίως μέσω της ακοής. Θυμάται με ακρίβεια πληροφορίες που έχει ακούσει ή συζητήσει. Ακολουθεί εύκολα οδηγίες που του δίνονται λεκτικά και μαθαίνει καλύτερα όταν ακούει τις πληροφορίες δυνατά. Σκέφτεται και εκφράζεται με λέξεις, είναι δηλαδή λεκτικός τύπος. Οι περισσότεροι ακουστικοί τύποι απολαμβάνουν την ενασχόληση με τη μουσική, είναι καλοί αναγνώστες, καλοί στα παιχνίδια λέξεων και θυμούνται εύκολα ημερομηνίες και ονόματα. Τα καταφέρνουν καλύτερα σε προφορικές εξετάσεις και μπορεί να χρησιμοποιούν λέξεις-κλειδιά που τους έχουν κάνει εντύπωση κατά τη διάρκεια της μελέτης τους, προκειμένου να επαναφέρουν στο μυαλό τους κάποιες πληροφορίες. Ο διάλογος και οι ερωτήσεις βοηθούν επίσης σημαντικά.
‣ Ο κιναισθητικός (kinesthetic) μαθησιακός τύπος:
Μαθαίνει κυρίως μέσω της αφής, της κίνησης και της βιωματικής δράσης. Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του όταν τα ερεθίσματα είναι μόνο ακουστικά ή οπτικά. Απολαμβάνει τις δραστηριότητες που απαιτούν την ενεργό συμμετοχή του με κίνηση. Κωδικοποιεί και ανακαλεί στη μνήμη πιο εύκολα πράγματα και γεγονότα που περιλαμβάνουν το άγγιγμα, το βίωμα και τη αισθητηριακή του διέγερση γενικότερα. Αξιοποιεί πολλά παραδείγματα, προσομοιώσεις και πρακτική εξάσκηση. Ο τύπος αυτός απολαμβάνει τα αθλήματα ή άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με κίνηση και η πρακτική εμπειρία τού επιτρέπει να συμμετέχει ενεργά στην ανακάλυψη του κόσμου και έτσι μαθαίνει καλύτερα. Επίσης, έχει μια έφεση προς τις θετικές επιστήμες και του αρέσει να μαθαίνει λύνοντας κουίζ, σπαζοκεφαλιές και φυσικά προβλήματα της καθημερινότητας. Στις εξετάσεις αποδίδει καλύτερα σε ασκήσεις πολλαπλών επιλογών και δεν του αρέσουν καθόλου οι ερωτήσεις ανάπτυξης.
Μήπως είσαι τελικά Μεικτός Τύπος Μελέτης;
Ωστόσο, κάθε άνθρωπος δεν είναι απαραίτητο να έχει ένα μόνο μαθησιακό στυλ, αλλά μπορεί να έχει στοιχεία από όλα, που συνθέτουν ουσιαστικά και τη μοναδική προσωπικότητά του.Αν εντοπίζετε στοιχεία σας σε κάθε τύπο, είναι απολύτως φυσιολογικό. Οι περισσότεροι είμαστε μεικτοί τύποι και χρησιμοποιούμε πολλές από τις παρακάτωω μεθόδους προκειμένου να μάθουμε κάτι. Αυτό είναι και το καλύτερο για τη μελέτη, καθώς έτσι συμμετέχουν πολλά όργανα του σώματός μας, ο εγκέφαλος λειτουργεί με πληρέστερο τρόπο και αποθηκεύει πιο γρήγορα και ολοκληρωμένα τη γνώση. Αν πάλι, έχετε εντοπίσει ότι ανήκετε σε έναν τύπο μόνο, τότε αυτό θα σας βοηθήσει να καταλάβετε καλύτερα το πώς μαθαίνετε και να τελειοποιήσετε τη μελέτη σας με τους τρόπους που υποδεικνύονται παραπάνω… αλλά και με τρόπους που θα βρείτε εσείς οι ίδιοι.
Παρακάτω παρουσιάζονται προτάσεις , οι οποίες μπορεί να βοηθήσουν το παιδί με συγκεκριμένο τύπο μάθησης:
Παρακινήστε τον οπτικό τύπο:
● Να διαβάζει εικονογραφημένα βιβλία με πολλές εικόνες και φωτογραφίες
● Να σχεδιάζει εικόνες για να κατανοήσει μια λέξη ή ένα κείμενο
● Να χρησιμοποιεί κάρτες, διαφορετικές γραμματοσειρές και φωτεινά χρώματα στα κείμενα
● Να δημιουργεί σχεδιαγράμματα, νοητικούς και μνημονικούς χάρτες, διαγράμματα για την οργάνωση των ιδεών
● Να τονίζει τις λέξεις-κλειδιά και τις κύριες ιδέες με έναν υπογραμμιστή
● Να κοιτάζει πάντοτε τον ομιλητή για να μπορεί να διατηρεί την προσοχή του
● Να διαβάζει μόνος του, παρά με παρέα
● Να παρακολουθεί εποπτικά μέσα για τη διδασκαλία ενός νέου διδακτικού αντικειμένου
● Να δημιουργεί νοητικές αναπαραστάσεις
Ενθαρρύνετε τον ακουστικό τύπο:
● Να διαβάσει δυνατά όταν αυτό είναι δυνατόν
● Να συζητάει για τις νέες πληροφορίες
● Να του δίνετε προφορικές οδηγίες, έναντι των γραπτών
● Να χρησιμοποιεί ηχητικά βιβλία για τη μελέτη των μαθημάτων
● Να ηχογραφεί το μάθημα, ώστε να κατακτήσει τη γνώση από τη μετέπειτα αναπαραγωγή της
● Να χρησιμοποιεί ήχους και μουσική στη μαθησιακή διαδικασία. ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι δυνατοί ήχοι είναι πολύ πιθανό να τους αποσπάσουν
● Να επαναλαμβάνει λεκτικά λέξεις που θέλετε να θυμάται, όπως ημερομηνίες, λέξεις-κλειδιά, σημαντικά γεγονότα
● Να μελετά με παρέα, ώστε να επωφελείται από την λεκτική επανάληψη των νέων πληροφοριών
Προτρέψτε τον κιναισθητικό τύπο:
● Να κινείται την ώρα της μελέτης, εφόσον δεν ενοχλεί τους γύρω του
● Να επαναλαμβάνει λέξεις ή γεγονότα με χειρονομίες
● Να σχεδιάζει νοητικούς χάρτες και διαγράμματα
● Να υπογραμμίζει τις κύριες ιδέες και τα σημαντικά γεγονότα στα κείμενα
● Να μελετά σε διάφορες στάσεις και σε διάφορα σημεία του σπιτιού
● Να κάνει συχνά διαλείμματα, που περιλαμβάνουν κίνηση
● Να γράφει τις σημαντικές λέξεις-κλειδιά
Όταν ανακαλύπτουμε τον τρόπο μάθησης του κάθε μαθητή, τον βοηθάμε ώστε να έχει την μέγιστη απόδοση που μπορεί. Βρίσκουμε τα “αδύναμα” σημεία του και τα μετατρέπουμε σε “δυνατά”. Από τη στιγμή που ένα παιδί βρίσκει τον κατάλληλο γι’ αυτό τρόπο να κατανοεί και να επεξεργάζεται πληροφορίες μπορεί στη συνέχεια να διαμορφώσει αυτόνομα τις δικές του τεχνικές μάθησης και να τις υιοθετήσει κατά την ενασχόλησή του με τα μαθησιακά αντικείμενα. Αυτό με τη σειρά του θα βοηθήσει να προοδεύσει και να εξελιχθεί στο σχολικό πλαίσιο, ενθαρρύνοντας την αυτενέργεια και προτρέποντάς το να εκμεταλλευτεί τα δυνατά του σημεία στο έπακρον.
Ουρανία Τσούτση, Middle Mountain College News, 02-07-2023
