Κατά την Ελληνική Επανάσταση η θάλασσα αποτέλεσε κρίσιμο πεδίο πολεμικής αναμέτρησης και πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες.
Το κάψιμο της τουρκικής φρεγάτας
Κωνσταντίνος Βολανάκης
Ο πίνακας απεικονίζει την πυρπόληση της τουρκικής φρεγάτας από το μικρό ελληνικό πυρπολικό. Είναι εμπνευσμένος από την ηρωική πράξη του Δημήτρη Παπανικολή, ο οποίος με το δικό του πυρπολικό, γεμάτο εκρηκτικά και εύφλεκτες ύλες, προσκόλλησε την τουρκική φρεγάτα στο λιμάνι της Ερεσού της Λέσβου, και την ανατίναξε στις 27 Μαΐου 1821. Η επιτυχία αυτή υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική για την τόνωση του ηθικού των Ελλήνων ναυμάχων, ενώ αντίθετα καταρράκωσε το ηθικό των Τούρκων που βρέθηκαν για πρώτη φορά μπροστά σε έναν τέτοιο τρόπο καταδρομής και δολιοφθοράς. Οι επαναστατημένοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν αυτή την επικίνδυνη τακτική στη θάλασσα: ένα μικρό σκάφος φορτωμένο με εκρηκτικά (γνωστό ως πλοίο-μπουρλότο), αγκιστρωνόταν πάνω στα εχθρικά πλοία και κατόπιν το πλήρωμα έβαζε φωτιά με αποτέλεσμα να ακολουθήσει έκρηξη ή μεγάλη πυρκαγιά. Το πλήρωμα του πυρπολικού εγκατέλειπε το πλοίο λίγο πριν εκραγεί. Σε επίσημα έγγραφα και σε άλλα κείμενα της εποχής της Επανάστασης, τα πυρπολικά αναφέρονται και ως «ηφαίστεια».
Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης (Ηράκλειο Κρήτης, 1837 – Πειραιάς, 1907) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους του 19ου αιώνα. Θεωρείται ο «πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας».
Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη
Νικηφόρος Λύτρας
Το έργο αυτό αναφέρεται στην ελληνική επανάσταση, στο έτος 1822, όταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης πυρπόλησε τη ναυαρχίδα του καπουδάν πασά Καρά Αλή, στη Χίο, με 2000 Οθωμανούς ναύτες και τον ίδιο τον Καρά Αλή θύματα. Το γεγονός αυτό είχε εμψυχώσει τους επαναστατημένους Έλληνες και είχε μεγάλη απήχηση στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Πολλοί γλύπτες, ζωγράφοι και ποιητές εμπνεύστηκαν από τον ηρωισμό του Κανάρη, ο οποίος εκδικήθηκε με αυτόν τον τρόπο τις σφαγές που είχαν γίνει στο νησί λίγο νωρίτερα, από τους Τούρκους.
Ο Ν. Λύτρας απεικονίζει με μεγάλη παραστατικότητα τη διαφορά δύναμης των δύο αντιπάλων. Μπροστά στον όγκο της ναυαρχίδας των Οθωμανών χάνεται η βάρκα των Ελλήνων μπουρλοτιέρηδων. Ο Κανάρης απεικονίζεται όρθιος στη βάρκα με τους συντρόφους του να απομακρύνονται από την τουρκική ναυαρχίδα, αφού έχουν πετύχει τον σκοπό τους, να την πυρπολήσουν. Χαρακτηριστική είναι η ελληνική σημαία στη βάρκα, σύμβολο θυσίας για τους Έλληνες αγωνιστές.
Νικηφόρος Λύτρας (Πύργος Τήνου, 1832 – Αθήνα, 1904). Θεωρείται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου και πρωτοπόρος στην διαμόρφωση της διδασκαλίας των Καλών Τεχνών στην Ελλάδα..
Μετά την Καταστροφή των Ψαρών
Νικόλαος Γύζης
Την δραματική αυτή σύνθεση την εμπνεύστηκε ο καλλιτέχνης από την ηρωική αντίσταση και καταστροφή του μικρού νησιού του Αιγαίου από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ Πασά.
Τα Ψαρά αποτελούσαν την τρίτη ισχυρότερη ναυτική δύναμη της Ελλάδας, μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες, αλλά και τη γενέτειρα σπουδαίων πυρπολητών, που προκαλούσαν σοβαρές ζημιές στον τουρκικό στόλο. Ο οθωμανικός στόλος αποβιβάστηκε στα Ψαρά στις 20 Ιουνίου 1824. Η άμυνα των Ψαριανών δεν ήταν καλά οργανωμένη, και έτσι το νησί κατελήφθη. Ακολούθησαν φοβερές καταστροφές και σφαγές. Από τους 30.000 κατοίκους, οι 18.000 σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν.
Νικόλαος Γύζης (Σκλαβοχώρι Τήνου, 1842 – Μόναχο, 1900). Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ακαδημαϊκού ρεαλισμού του ύστερου 19ου αιώνα, του συντηρητικού εικαστικού κινήματος που είναι γνωστό ως «Σχολή του Μονάχου», τόσο σε ελληνικό όσο και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Συμμετείχε και βραβεύτηκε σε πάρα πολλές ελληνικές και ευρωπαϊκές εκθέσεις.
ΠΗΓΕΣ
http://ellas2021.eu/gallery.html
https://www.nationalgallery.gr/
https://www.greece2021.gr/
https://upload.wikimedia.org/
http://photodentro.edu.gr/
https://el.wikipedia.org/
