«Το ΄21 αλλιώς»

• Ξέρουμε ότι το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο έχει ως αντικείμενο την ιστορία του νεότερου Ελληνισμού, τους αγώνες των Ελλήνων από την εποχή της Τουρκοκρατίας έως σήμερα. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για τη λειτουργία του και τα εκθέματά του;

Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1884 από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος. Στεγάζεται μόνιμα στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής στην οδό Σταδίου (πλατεία Κολοκοτρώνη) από το 1962. Αντικείμενό του, η ιστορία του νεότερου Ελληνισμού: η περίοδος της τουρκοκρατίας και φραγκοκρατίας, η Επανάσταση του 1821, οι απελευθερωτικοί αγώνες, η δημιουργία του ανεξάρτητου κράτους, η πολιτική, κοινωνική και πνευματική εξέλιξη του Ελληνισμού μέχρι σήμερα. Η έναρξη της λειτουργίας του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πρώτη επίσημη δημόσια παρουσία της Εταιρείας, την Έκθεσιν Μνημείων του Ιερού Αγώνος. Στην έκθεση αυτή παραχώρησαν αντικείμενα όλοι όσοι είχαν στην κατοχή τους ιστορικά κειμήλια, κυρίως οι οικογένειες των αγωνιστών του 1821 αλλά και κρατικοί φορείς, όπως τα Υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών. Tα περισσότερα από τα αντικείμενα αυτά μετά το πέρας της έκθεσης δωρήθηκαν στο Μουσείο αποτελώντας τον κεντρικό πυρήνα του.

• Το 2020, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, παρουσιάστηκε στο Μουσείο η έκθεση «Το ΄21 αλλιώς». Στην έκθεση η Ελληνική Επανάσταση απεικονίστηκε με φιγούρες Playmobil. Πώς σκεφτήκατε να χρησιμοποιήσετε Playmobil, για να παρουσιάσετε την Επανάσταση των Ελλήνων;

Ψάχναμε τρόπους να «ανοίξουμε» το Μουσείο στο ευρύ κοινό, στις μικρότερες ηλικίες. Πολλοί περνάν καθημερινά έξω από το κτήριο της Παλαιάς Βουλής αλλά λίγοι ξέρουν ότι εκεί στεγάζεται το μεγαλύτερο μουσείο νεότερης ιστορίας της χώρας. Όταν καταλάβαμε τις δυνατότητες δημιουργίας διοραμάτων με τα playmobil, βλέποντας διάφορες κατασκευές στο διαδίκτυο, ενθουσιαστήκαμε και αρχίσαμε τις επαφές με συλλέκτες. Η ιδέα ήταν να γίνει αρχικά ένα διόραμα αλλά γρήγορα πιστέψαμε ότι μπορούσε να γίνει ολόκληρη έκθεση.

• Ποια γεγονότα της Επανάστασης επιλέξατε να απεικονίσετε στην παρουσίαση αυτή και με ποιο κριτήριο;

Παρουσιάστηκαν πάνω από 20 μικρά και μεγάλα διοράματα, κατασκευασμένα από φιγούρες και εξαρτήματα PLAYMOBIL, τα οποία απεικονίζουν σκηνές από την καθημερινή ζωή στην Ελλάδα των αρχών του 19ου αιώνα και γεγονότα της Επανάστασης του 1821: Οι πρόσφυγες της Πάργας, ο όρκος των Φιλικών, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης να διαβαίνει τον Προύθο ποταμό, η Πολιορκία της Τριπολιτσάς, η έξοδος του Μεσολογγίου είναι μερικά μόνο από τα προς έκθεση διοράματα. Επιπλέον, πάνω από 80 πρωταγωνιστές της Επανάστασης, Έλληνες, φιλέλληνες και Οθωμανοί, άνδρες και γυναίκες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων, αποδόθηκαν σε φιγούρες PLAYMOBIL.

Για τη απεικόνιση της κάθε σκηνής ανατρέξαμε σε έργα τέχνης της εποχής και προσωπογραφίες. Κριτήριο της επιλογής τους ήταν η αναγνωσιμότητα των γεγονότων αλλά και οι δυνατότητες να απεικονιστούν σε παρόμοια διοράματα επίσης επιλέξαμε αντιπροσωπευτικά γεγονότα από όλο τον Αγώνα.

• Ποιες ειδικότητες επιστημόνων και επαγγελματιών συνεργάστηκαν για την υλοποίηση της έκθεσης;

Εμείς οι τρεις που αναλάβαμε τον σχεδιασμό και την επιμέλεια της έκθεσης καλύπταμε τους τομείς της Ιστορίας της Αρχαιολογίας και της Ιστορίας της Τέχνης.  Συνεργαστήκαμε με τους συντηρητές μας για το στήσιμο και το τεχνικό προσωπικό του Μουσείου. Από τους εξωτερικούς συνεργάτες χρειάστηκε ένας μεταφραστής και ένας γραφίστας για το εικαστικό κομμάτι. 

• Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να ετοιμαστεί η παρουσίαση ;

Περίπου 2 χρόνια, από τη στιγμή που έγινε η πρώτη προσέγγιση των συλλεκτών και της εταιρείας Playmobil. Οι ρυθμοί όμως εντάθηκαν τους τελευταίους 6 μήνες.

• Τι σας δυσκόλεψε περισσότερο στο έργο σας ;

Τίποτα ιδιαίτερα γιατί παρά το γεγονός ότι δεν γνωρίζαμε από πριν του συλλέκτες ή κάποιον στην εταιρεία Playmobil και δεν είχαμε κάνει κάτι παρόμοιο όλα κύλησαν ομαλά και η συνεργασία ήταν εξαιρετική.

• Δεδομένου ότι η έκθεση παρουσίασε με έναν ιδιαίτερα πρωτότυπο τρόπο την Ελληνική Επανάσταση, ποια απήχηση είχε στο κοινό; Θεωρείτε ότι ενδιέφερε περισσότερο τις μικρές ηλικίες;

Ενδιέφερε τις μικρές ηλικίες περισσότερο απ’ ότι όλες οι άλλες μας εκθέσεις. Αλλά ουδέποτε προβλήθηκε ως μια έκθεση παιδική. Ήταν η πρώτη φορά που το κοινό μας ξεκινούσε από 3 χρονών και έφτανε στα … 83. Πολλοί παππούδες έφερναν τα εγγόνια τους και ήταν και οι ίδιοι ενθουσιασμένοι. Επίσης και από τα ΜΜΕ προβλήθηκε ως μια έκθεση για όλη τη οικογένεια ως μια πρωτότυπη ιδέα και αναζήτησαν πληροφορίες για δημοσίευση από οικονομικά έως ταξιδιωτικά περιοδικά.

• Νομίζετε ότι αυτός ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο παρουσιάστηκε η Ελληνική Επανάσταση βοήθησε τους νεότερους να μάθουν καλύτερα και πιο ουσιαστικά την ιστορία της Επανάστασης;

Σίγουρα τους έφερε στο Μουσείο με χαρά και όταν έφευγαν ήταν ενθουσιασμένοι. Πολλά παιδιά έρχονταν με τα δικά του παιχνίδια, έχοντας φτιάξει τους δικούς τους ήρωες με τα playmobil τους. Σίγουρα τους κίνησε το ενδιαφέρον. Έφερε την ιστορία κοντά τους. Είχα πει στα εγκαίνια ότι αυτή η έκθεση θα είναι επιτυχημένη όταν τα παιδιά γυρίσουν σπίτι τους και παίξουν το 21 όπως θα έπαιζαν με τους ιππότες τους και τους πειρατές τους. Και αυτό το πέτυχαμε.

• Το Μουσείο σχεδιάζει άλλες εκθέσεις ή αφιερώματα για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 1821;

Ναι υπάρχει ένα μεγάλο και φιλόδοξο πρόγραμμα η ΕΠΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ21 που περιλαμβάνει μια κεντρική και 9 περιφερειακές εκθέσεις και μια πλωτή έκθεση. Είμαστε πλέον στην τελική ευθεία, αλλά με τις αναβολές της πανδημίας δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε θα ξεκινήσουμε.

• Λόγω της πανδημίας, τα Μουσεία έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους. Πόσο αυτό σας δυσκολεύει στο έργο σας για την ανάδειξη της σημασίας της Ελληνικής Επανάστασης;

Η αλήθεια είναι ότι αλλιώς την περιμέναμε την επέτειο και αλλιώς τη βιώνουμε. Για εμάς βέβαια η επέτειος είναι απλώς ένας εορτασμός. Η Ελληνική Επανάσταση είναι το αντικείμενο μας και θα συνεχίσει να μας απασχολεί και μετά την πανδημία. Ωστόσο όλο αυτό δίνει ευκαιρίες να μετρήσουμε τις δυνάμεις μας σε άλλα επίπεδα, στη διαδικτυακή επικοινωνία, στα social media, αλλά και να εκτιμήσουμε πόσο σημαντική και αναντικατάστατη είναι η φυσική παρουσία του κοινού εντός του Μουσείου, η διαπροσωπική επαφή, η πραγματική διάδραση. Μουσεία και εκπαίδευση χωρίς προσωπική επαφή δεν μπορούν να υπάρξουν.

• Υπάρχει η δυνατότητα επανάληψης της έκθεσης «Το ΄21 αλλιώς» ή η παράταση άλλων σχετικών πρωτοβουλιών, για να μπορέσει το κοινό να τις παρακολουθήσει από κοντά, όταν ανοίξουν τα Μουσεία;

Αυτή τη στιγμή η έκθεση βρίσκεται στη Σπάρτη, μετά θα πάει στη Μυτιλήνη και στο Βόλο σε συνεργασία με το δίκτυο Μουσείων του ΠΙΟΠ. Επίσης έχουν αρχίσει συζητήσεις για μεταφορά της στην Κύπρο τον Φεβρουάριο του 2022 προκειμένου να εορταστεί η επέτειος της 25 Μαρτίου εκεί με το 21 αλλιώς. Θα δούμε. Ας είμαστε καλά και όλα θα γίνουν.

Ευχαριστούμε θερμά την κυρία Καστρίτη, για την παραχώρηση της συνέντευξης, και την κυρία Ιφιγένεια Βογιατζή, που μας διευκόλυνε στην επικοινωνία μας με το Μουσείο.