Το μνημείο βρίσκεται επί της οδού Πατριάρχου Διονυσίου μπροστά από τον κινηματογράφο Αλέξανδρο. Συμβολίζει τα 100 χρόνια μνήμης από την γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Είναι αφιερωμένο στους 353,000 Έλληνες κατοίκους του Πόντου που εκτελέστηκαν, απαγχονίστηκαν, κρεουργήθηκαν, κάηκαν στην πυρά και πέθαναν στις πορείες θανάτου και στα θανατηφόρα τάγματα εργασίας (ΑΜΕΛΕ ΤΑΜΠΟΥΡΟΥ).
Το μνημείο εγκαινιάστηκε στης 19 Μαΐου 2019, η μέρα της γενοκτονίας των Πόντιων. Ο Ποντιακής καταγωγής γλύπτης δημιουργός του μνημείου Γιώργος Κικώτης πρόσφερε στους απογόνους του ένα έργο λαμπρής αισθητικής και υψηλού συμβολισμού.
Στο αριστερό μέρος της σύνθεσης προβάλλονται τα δασωμένα βουνά στα οποία κατέφυγε ο κόσμος για να σωθεί από το μαχαίρι του ανθρωπόμορφου τέρατος του Τοπάλ Οσμάν και παριστάνονται τραγικές σκηνές του ξεριζωμού με την υποσημείωση της παράκλησης από το έργο του οραματιστή της Παναγίας Σουμελά στην Καστανιά, γιατρού, συγγραφέα και ποιητή Φίλωνα Κτενίδη
(Θεέ μου, κάνε με ότι θέλεις μόνο στον τόπο μου άφησε με)
Στο μεσαίο μέρος μία έντρομη μάνα βλέπει την συμφορά και προσπαθεί να σώσει το παιδί της. Επάνω μέσα στον οβάλ χώρο του μαρμάρου καίει το άσβεστο καντήλι της μνήμης και στο κάτω μέρος γράφει:
(353,000 ΨΥΧΕΣ ΖΗΤΟΥΝ ΔΙΚΑΙΩΣΗ).
Και στο δεξιό μέρος της σύνθεσης παριστάνονται ένοπλοι αντάρτες και άλλες σκηνές μαρτυρίου. Με την έμπνευσή του ο καλλιτέχνης έβαλε πάνω στο μάρμαρο ανθρώπινες μορφές που νικήθηκαν από τη βία, τη βαρβαρότητα και την κτηνωδία, αλλά φωτίζουν τη μνήμη, ζωντανεύουν τη λήθη και υμνούν το δίκιο και την αλήθεια.
Το μαχαίρι, το σκοινί, η φωτιά, τα μαρτύρια, η πείνα, η δίψα, το κρύο και οι ατελείωτες εξοντωτικές πορείες θανάτου του τότε, έγιναν από τον καλλιτέχνη ανεξίτηλες μνήμες του τώρα, του αύριο, του πάντα.
Είναι εδώ, για να καλούν στο εδώλιο της ιστορίας, τους ενόχους της γενοκτονίας, ώσπου να παραδεχτούν την αλήθεια, να ομολογήσουν της πράξεις τους και να ζητήσουν συγνώμη από την πολιτισμένη ανθρωπότητα.
Το μνημείο παραμένει σημείο αναφοράς ΣΤΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ
- Στάθης Κρατερός Κουζούλης, Α2
