Το έθιμο της χελιδόνας έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Η λαογραφική έρευνα θεωρεί το έθιμο αρχαιοελληνικό που έφτασε στις μέρες μας μέσα από την προφορική παράδοση, διατηρώντας όχι μόνο το ίδιο θέμα αλλά και διασώζοντας σχεδόν αυτολεξεί ορισμένους στίχους με ανάλογο ύφος και ποιητική δομή. Αποτελούν έτσι μια ειδική λαογραφική εκδήλωση της ελληνικής παράδοσης.
Τα Χελιδονίσματα είναι τραγούδια που συνήθιζαν να λένε τα παιδιά για να αναγγήλλουν τον ερχομό των χελιδονιών τον μήνα Μάρτη. Γι αυτό συνηθίζουμε να τα λέμε και κάλαντα του Μάρτη.
Τα παλαιότερα χρόνια τα παιδιά τραγουδούσαν τα χελιδονίσματα όπως και τα κάλαντα:
Περνούσαν από σπίτι σε σπίτι με ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού και καλαθάκια στρωμένα με λουλούδια. Τραγουδούσαν και ζητούσαν αυγά, μιας και ο ερχομός του Μάρτη και των χελιδονιών πέφτει μέσα στην περίοδο της Σαρακοστής. Τα αυγά τα φυλούσαν στο κελάρι για να τα βάψουν κόκκινα το Πάσχα.
Εκτός από αυγά, όμως, οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά και “σχοινιά πεντηκοστά”, βραχιολάκια από κόκκινα και άσπρα νήματα για να “δέσουνε” τον Μάρτη. Το έθιμο αυτό υπάρχει μέχρι τις μέρες μας: Μικροί και μεγάλοι φοράμε τους “Μάρτες” για να μην καούμε από τον ήλιο. Στις 20 ή 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή ισημερία και πλησιάζουμε προς το θερινό ηλιοστάσιο, πράγμα που σημαίνει πως φεύγουμε σιγά-σιγά από τις χειμωνιάτικες μέρες και, πλησιάζοντας το καλοκαίρι, ο ήλιος γίνεται όλο και πιο ζεστός.
Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης προσκαλεί στη φετινή γιορτή των «Χελιδονισμάτων 2025″, μια εκδήλωση αφιερωμένη στον ερχομό της άνοιξης, την αναγέννηση της φύσης και την πολιτιστική μας παράδοση, όλα τα σχολεία της, μετατρέποντάς τα σε επίκεντρα γιορτής, δημιουργίας και πολιτιστικής συνέργειας. Οι δράσεις θα εμπλουτιστούν με μουσικά δρώμενα και εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Είναι μία μοναδική ευκαιρία για τους μαθητές/μαθήτριες πέρα από το να γνωρίσουν τα έθιμα του τόπου μας, να εκφραστούν δημιουργικά, να συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και να αναπτύξουν δεξιότητες του ενεργού και αειφόρου πολίτη, ώστε τα «Χελιδονίσματα» να καθιερωθούν ως ένα ζωντανό έθιμο της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ένα πολιτιστικό γεγονός που θα ακούγεται κάθε χρόνο δυνατά, γεμίζοντας τις πόλεις, τα νησιά και τα χωριά μας με χαρά, μουσική και χρώματα άνοιξης
Την ημέρα της εκδήλωσης, στις 21 Μαρτίου 2025, οι μαθητές θα ακολουθήσουν μια εορταστική διαδρομή, προκειμένου να μεταφέρουν το χαρμόσυνο μήνυμα της άνοιξης στην τοπική κοινότητα. Το Μουσικό Σχολείο Κομοτηνής καταθέτει το τραγούδι «Ήρθι κόρη μ’ η άνοιξη». Αυτό το τραγούδι αποτελεί τα παραδοσιακά χελιδονίσματα της Θράκης και θα το τραγουδήσουν οι μαθητές/τριες, με τη συνοδεία μουσικών οργάνων των Μουσικών Σχολείων κατά τη διάρκεια της διαδρομής την ημέρα της γιορτής.
Το τραγούδι αυτό, με την άδεια του Μουσικού Σχολείου Κομοτηνής, χρησιμοποιείται από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα eTwinning του Πρότυπου ΕΠΑ.Λ. Ξάνθης «Bridging European Cultures Through Senses», ως στοιχείο του πολιτισμού και της κουλτούρας του τόπου μας μέσω της αίσθησης της ακοής. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους μαθητές, τις μαθήτριες και τους εκπαιδευτικούς που εργάστηκαν για τη δημιουργία του τραγουδιού. Καλή άνοιξη!!!
Πηγές:
