Πρότυπο Περιοδικό Παραγωγή

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια όλοι μας έχουμε ακουστά αυτή την λέξη. Ή μάλλον σίγουρα κάτι έχει πάρει το αυτί μας τις τελευταίες μέρες. Με την έννοια «Bullying» – στα ελληνικά εκφοβισμός- ορίζουμε την πράξη της επαναλαμβανόμενης επιθετικής συμπεριφοράς κάποιου προκειμένου να πληγώσει ένα άλλο πρόσωπο, σωματικά ή συναισθηματικά, και να κυριαρχήσει εκφοβιστικά πάνω στο πρόσωπο αυτό. Ο εκφοβισμός ασκείται στο γενικότερο κοινωνικό περιβάλλον αλλά τα περισσότερα κρούσματα αφορούν περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού. Κύρια χαρακτηριστικά αυτού του είδους αποτελούν: α) η πρόθεση απο το παιδί – δράστη να βλάψει, να κάνει ζημιά στο παιδί – στόχο – θύματος, β) η έλλειψη συχνά δικαιολογίας για την πράξη, γ) η επανάληψη της συμπεριφοράς και δ) η  ικανοποίηση που αντλεί ο δράστης από τη βλάβη του θύματος.

Σίγουρα όλοι μας έχουμε υπάρξει παρόντες σε τέτοιες περιστάσεις. Ποια ήταν η στάση μας όμως; Οι μάρτυρες αυτών των γεγονότων συνηθίζουν να μένουν ανέπαφοι και να παρατηρούν τι γίνεται απο απόσταση. Μήπως όμως με αυτόν τον τρόπο συμπράττουν στο «έγκλημα» ; Τις περισσότερες φορές οι συμμαθητές τον δραστών ή των θυμάτων δεν παίρνουν θέση. Γεγονός που πρέπει αναμφισβήτητα να αλλάξει. Κύριες αιτίες είναι ο φόβος να μην μετατραπούν κι εκείνοι σε θύματα ή «του/της άξιζε», φράση που λένε για το πρόσωπο που υπέστη βία. Επιπλέον, οι μαθητές συνήθως δεν έχουν απέναντι σε αυτά τα φαινόμενα την ηθική στάση ενός ενήλικα: δεν αξιολογεί πάντα ως αρνητική και ως μη αποδεκτή την εκδήλωση σχολικής βίας, και κάποιες φορές μάλιστα του προκαλούν ευχαρίστηση τέτοια συμβάντα. Είναι πάρα πολύ δυσάρεστο να μην βρίσκονται αυτοβούλως και χωρίς δεύτερη σκέψη πλάι στον αδικούμενο σαν πραγματικοί του φίλοι οι υπόλοιποι που παρατηρούν αμέτοχοι.

Ο ειδικός σε θέματα anti-bullying Dr Michael Carr-Gregg, τονίζει συχνά στις διαλέξεις του ότι ο βίαιος μαθητής διογκώνει, «παραφουσκώνει» θα λέγαμε, το εγώ του επειδή βρίσκει στήριξη γύρω του. O παιδοψυχολόγος αυτός στρέφει την προσοχή του στα παιδιά που είναι θεατές και τα παροτρύνει να επεμβαίνουν και να προσπαθούν να βοηθήσουν λεκτικώς.

Δεν είναι τυχαίο που για το φαινόμενο του «Bullying» έχουν εντοπισθεί μόνο αρνητικά και καθόλου θετικά. Απο την πλευρά του δράστη είναι πιθανό να αρνείται ή να μην είναι ικανός να συνεργασθεί, να ξεσπάει με βίαιους τρόπους και οι πιθανότητες εμπλοκής σε εγκληματικές συμπεριφορές στο παρόν ή το μέλλον είναι εξαιρετικά αυξημένες. Ο μαθητής που υφίσταται εκφοβισμό είναι πολύ πιθανό να εμφανίσει τα παρακάτω: ψυχολογική κατάπτωση και κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση αφού από διάφορα σχόλια το ηθικό μειώνεται, άγχος και πιθανά συμπτώματα μετατραυματικού στρές, κοινωνική απομόνωση και κλείσιμο στον εαυτό, αυτοκτονικές τάσεις ή ακόμα και αυτοκτονία. Όπως είναι αντιληπτό δεν είναι πράγματα που μπορείς να παίξεις.

Τις περισσότερες φορές τα παιδιά αυτά δεν το λένε σε κανέναν. Κύριοι λόγοι είναι η ντροπή, ο φόβος, το αίσθημα πως φταίνε και η σκέψη πως θα στενοχωρήσουν τους γονείς τους. Δηλαδή νιώθουν πως όλοι γελάνε μαζί τους, φοβούνται πως τα πράγματα μπορεί να χειροτερέψουν γιατί οι δράστες θα νευριάσουν, θεωρούν πως εκείνα προκάλεσαν αυτήν την κατάσταση και τέλος όλα τα παιδιά αποζητούν την αγάπη και τον θαυμασμό επομένως πιστεύουν πως οι γονείς θα απογοητευτούν. Οι γονείς θα πρέπει να παρατηρούν την συμπεριφορά και την διάθεση του παιδιού τους για τυχόν αλλαγές. Σε περίπτωση που αντιληφθούν πως βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει να συζητήσουν μαζί του. Να εξηγήσουν ότι κανείς δεν αξίζει τέτοια μεταχείριση και να αποενοχοποιήσουν το παιδί. Ακόμα να διαχωρίσουν στο παιδί τους όρους «καρφί» και «ζητάω βοήθεια», να τους ωθήσουν στην επικοινωνία με τον δάσκαλο και γενικότερα στον διάλογο, και να μην τους παροτρύνουν στην αντεκδίκηση.

Πέρα όμως από τους γονείς οι φιλίες, η βοήθεια των συμμαθητών, η επιτήρηση του σχολικού χώρου, η ενημέρωση, ο διάλογος, η προβολή υγιών προτύπων, η καταπολέμηση του χάσματος γενεών κλπ. παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην εξολόθρευση του θλιβερού αυτού φαινομένου.

Οι παρακάτω πηγές μπορούν να βοηθήσουν σε αντίστοιχα περιστατικά:

• Γραμμή αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς: 11130.
  
• Ευρωπαϊκή Γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων 116 111. Είναι μια συμβουλευτική τηλεφωνική γραμμή αποκλειστικά για παιδιά και εφήβους μέχρι 18 ετών.Μπορεί να τηλεφωνήσει ανώνυμα οποιοδήποτε παιδί νιώθει την ανάγκη βοήθειας, υποστήριξης ή συμβουλής σε θέματα ψυχικής υγείας, για οτιδήποτε μπορεί να το απασχολεί, χωρίς κόστος, από κινητό ή σταθερό τηλέφωνο.
  
• «Γραμμή-Σύνδεσμος 801 801 1177» για την ψυχοκοινωνική υγεία παιδιών και εφήβων.
  
• Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Β” Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»): Γραμμή χωρίς χρέωση: 8001180015.

Το άρθρο επιμελήθηκε η μαθήτρια του Β3 Γκολφινοπούλου Ειρήνη.