Του Δημήτρη Χροναίου
Στα σχολεία πολλές είναι οι φορές που συναντούμε περιστατικά συγκρούσεων, έντονων αντιπαραθέσεων και δυσκολιών μεταξύ μαθητών και καθηγητών. Χρειάζεται, όμως να κατανοήσουμε ότι και οι δύο πλευρές έχουν προβλήματα στον χώρο του σχολείου και έξω από αυτόν, και για αυτό θα πρέπει να καλλιεργείται από κοινού η ανεκτικότητα και η αλληλοκατανόηση.
Ας έρθουμε, πρώτα, σε επαφή με τα προβλήματα ενός έφηβου μαθητή. Αρχικά, το άγχος ή αλλιώς στρες κυριαρχεί στις ζωές των μαθητών
ηλικιακού πλαισίου 12-17 χρόνων, σε αναλογία ενός στους τρεις μαθητές. Συγκεκριμένα, ένα αίσθημα ανασφάλειας και φόβου τους διακατέχει, για ένα αναπάντεχο διαγώνισμα ή για μια πιο σοβαρή κατάσταση που δε διαχειρίστηκαν σωστά, παραδείγματος χάρη. Επίσης, τα ψυχολογικά προβλήματα είναι άλλη μία δυσάρεστη πλευρά των δυσκολιών τους, την οποία αντιμετωπίζει το 10-20% των εφήβων. Ειδικότερα, πολλοί έφηβοι δε νιώθουν καλά με τον εαυτό τους. Αυτό μπορεί να συμβαίνει κυρίως λόγω εμφάνισης, ενδυμασίας, κακής διατροφής ή σχολικού εκφοβισμού.
Μιλώντας για τον σχολικό εκφοβισμό ένα άλλο δυσάρεστο που αντιμετωπίζουν στο πλαίσιο του σχολείου, είναι το λεγόμενο «bullying», που συναντάται σε ποσοστά 30-32% των μαθητών παγκοσμίως, το οποίο διακρίνεται σε λεκτικό, ψυχολογικό, σωματικό και σεξουαλικό. Κάτι τέτοιο τους «ρίχνει» και πολλές φορές τους καταθλίβει. Για την εμφάνιση και την ενδυμασία τώρα, το τι θα φοράνε, είναι κάτι που τους προβληματίζει συνεχώς, σκεπτόμενοι αν θέλουν να ακολουθήσουν τη μόδα, ή να είναι ξεχωριστοί, ενώ παράλληλα για την κακή διατροφή, ψάχνουν λύσεις για τις δυσκολίες τους στο φαγητό, συνήθως στο ανθυγιεινό και σε μεγάλες ποσότητες. Στατιστικά την παχυσαρκία βιώνει ένας στου πέντε εφήβους.
Επιπλέον, η κατάθλιψη είναι αρκετά συνηθισμένη στους νέους. Γενικά, η κατάθλιψη μπορεί να διαμορφώνεται εξαιτίας των παραπάνω, αλλά 
ειδικά στους μαθητές είναι κάτι που απαντάται σε ποσοστά 3-15%. Κι αυτό, γιατί μπορεί να αντιμετωπίζουν κι άλλα σοβαρά προβλήματα όπως είναι η φτώχεια, η μοναξιά ή η μοναχικότητα, σεξουαλικές ανησυχίες κ.α. Η φτώχεια, λόγου χάρη, είναι πολλή υψηλή τα τελευταία χρόνια, σε ποσοστά 16-18% του μαθητικού πληθυσμού και των οικογενειών τους, περιθωριοποιώντας τα παιδιά στα λίγα και καμιά φορά και στο να καταλήγουν να μη λαμβάνουν ούτε τα απαραίτητα, όπως τροφή, στέγη, ρουχισμός. Παράλληλα, η μοναξιά ή η απόρριψη κάτι που «χτυπάει» έντονα και συνάμα άσχημα το 30-40% των εφήβων, ενώ η μοναχικότητα είναι το αποτέλεσμα όλων αυτών των προαναφερομένων και αποτελεί επιλογή του ατόμου. Όσο για τα σεξουαλικά προβλήματα, οι νέοι σε ποσοστό 60-80% σκέφτονται το σεξ σε εβδομαδιαία, αν όχι σε καθημερινή βάση. Αυτό σε συνδυασμό με άλλα πράγματα, εκ των οποίων πολλά που αναφέρθηκαν και προηγουμένως, τους προξενούν ενόχληση και μερικές φορές έντονη δυσαρέσκεια.
Πολλά παιδιά, επιπροσθέτως, βιώνουν άσχημες καταστάσεις και στο οικογενειακό τους περιβάλλον σε ποσοστά 20-30%, με τους γονείς τους να μην τους δίνουν τη δέουσα κατανόηση και ανοχή. Τέλος το πλήθος της δουλειάς που έχουν λόγω του σχολείου σε συνδυασμό με εξωσχολικές δραστηριότητες τους κουράζει υπερβολικά και τους εξαντλεί.
Το αποκορύφωμα όλων αυτών των επιδράσεων πάνω σε γυμνασιόπαιδα και λυκειόπαιδα είναι ακόμα και η χρήση ναρκωτικών ουσιών, το οποίο συναντάται σε ποσοστά 13-15% και θεωρείται κάτι «ελαφρύ» μπροστά στο επόμενο, το οποίο δεν είναι άλλο απ’ τις τάσεις αυτοκτονίας σε ποσοστό 10-15% στη σκέψη και 4-5% στην πράξη. Κλείνοντας, τα παραπάνω ποσοστά επιβεβαιώνουν οργανισμοί τόσο στις Η.Π.Α. όσο και στην Ευρώπη, όπως ο Οργανισμός Παγκόσμιας Υγείας, η UNICEF, η UNESCO η CDC, η APA… Άρα αυτό που είναι πρέπον από μεριά των διδασκόντων, είναι η καλλιέργεια της ανεκτικότητας στο πρόσωπο των διδασκόμενών τους.
Στον αντίποδα, για να είμαστε αντικειμενικοί πρέπει να διεισδύσουμε για λίγο στον κόσμο και των καθηγητών. Πρώτον, ένας εκπαιδευτικός οφείλει να επιβάλει στην τάξη την ησυχία, για να μπορέσει να διεξαχθεί το μάθημά του με επιτυχία. Εμβαθύνοντας, δεδομένου του υπερβολικού αριθμού των ατόμων μιας τάξης, χρειάζεται, για να μην υπάρχει ηχορύπανση, η πλήρης ησυχία από κοινού, όλων των μελών της. Τι συμβαίνει όμως όταν δεν τηρείται αυτός ο βασικός κανόνας; Εδώ υπάρχουν δύο εκδοχές: η μία είναι εκείνη που καλείται να μπει στον ρόλο του «κακού καθηγητή», επιβάλλοντας την τάξη με φωνές και αυστηρό τόνο και η άλλη είναι η αποσιώπησή του και η υπομονή του, την οποία πολλές φορές κάνουν κατάχρησή της και εκμεταλλεύονται οι μαθητές, ως ένδειξη αδυναμίας.
Και έτσι, περνάμε στο δεύτερο, το οποίο είναι ο «κακός καθηγητής». Δηλαδή, ο καθηγητής που είναι πάντα εντός κανόνων, τον οποίο πολλές φορές τα παιδία μισούν, όμως θα πρέπει να καταλάβουν ότι είναι η δουλειά του, να σου απαγορέψει να χρησιμοποιείς το κινητό σου, λόγου
χάρη. Αυτός ο τύπος καθηγητή είναι ο οργανωμένος, ο σοβαρός και ο υπεύθυνος, ο οποίος δεν αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα εντός τάξεως και σχολικού χώρου. Η δεύτερη κατηγορία είναι αυτός που συνήθως αγαπάει πάρα πολύ τη δουλειά του, χτίζει πολύ καλές σχέσεις με τα παιδία, ίσως να κάνει και κανένα παραστράτημα για χάρη τους και γι’ αυτό τον αγαπάνε πάρα πολύ και αυτά με τη σειρά τους. Αυτός αντιμετωπίζει τα λιγότερα προβλήματα εντός σχολικού περιβάλλοντος. Αντίθετα απ’ τους δύο πρώτους ο τρίτος είναι εκείνος με τα περισσότερα ενδοσχολικά προβλήματα. Κι’ αυτό γιατί, μάλλον δεν του είναι εύκολο να επιβάλει την τάξη, με τους μαθητές παρατηρώντας το αυτό και κάνοντας του μερικές φορές μεταφορικά τη ζωή του κόλαση. Πάντως σε όλες αυτές τις περιπτώσεις εκπαιδευτικών δε γίνεται να απουσιάζουν εντελώς τα προβλήματα.
Τρίτον, όπως οι έφηβοι έχουν υποχρεώσεις, αντίστοιχα έχουν και οι δάσκαλοι τους. Συγκεκριμένα οι περισσότεροι έχουν οικογένειες και παιδιά να αναθρέψουν. Παράλληλα, εργάζονται όλο και περισσότερο για την καλύτερη απόδοση στη δουλειά τους και για να κάνουν το μάθημά τους όλο και πιο ωραίο στους μαθητές τους. Οι τελευταίοι πρέπει να καταλάβουν, ακόμα, πως όλοι έχουν ανάγκες. Έτσι κι οι καθηγητές θέλουν να πάνε έναν περίπατο, να μιλήσουν μ’ έναν φίλο τους ή να περάσουν διασκεδαστικά με τις οικογένειές τους. Δυστυχώς αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, εξαιτίας του εξαιρετικά μεγάλου φόρτου εργασίας που συχνά έχουν.
Τέταρτον, ο μισθός είναι χαμηλός. Ειδικότερα, τα χρήματα, τα οποία λαμβάνουν δεν είναι αντάξια της εργασίας και του κόπου τους, καθώς έχουν πολλές υποχρεώσεις και πολλές ευθύνες. Με καλύτερες χρηματικές απολαβές θα είχαν ένα επιπλέον κίνητρο, ώστε να καταφέρνουν να φέρουν την κάθε σχολική χρονιά ευκολότερα σε πέρας. Πέμπτον, η φτώχεια παρατηρείται και στους εκπαιδευτικούς και αποτελεί άμεση συνέπεια του προηγούμενου. Πολλοί τρέχουν και εξαθλιώνουν τον εαυτό τους με τα φροντιστήρια και με τα ιδιαίτερα, προκειμένου να κερδίσουν τα προς το ζην ή να καλύψουν τις απαραίτητες ανάγκες των παιδιών τους.
Έκτον, πριν δεν αναφέρθηκε το «bullying» από καθηγητές σε μαθητές, το οποίο είναι υπαρκτό σε αρκετές περιπτώσεις, αλλά σχετικά λίγο με αυτό που πράττουν πολύ περισσότερες φορές οι μαθητές σε καθηγητές. Σ’ αυτό βέβαια παίζει ρόλο και το σχολείο, ο τύπος του σχολείου, η περιοχή, τα παιδιά… Φυσικά, υπάρχει και εκφοβισμός καθηγητή σε καθηγητή ή ακόμη και διευθυντή σε καθηγητή. Αυτό γίνεται συχνά, κυρίως, όταν ο εκάστοτε εκπαιδευτικός δεν έχει τόλμη, θάρρος και πυγμή, το οποίο το βλέπουν οι άλλοι και το χρησιμοποιούν για να τον «ποδοπατήσουν». Έβδομον, η ηλικιακή κρίση. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί εξάλλου είναι σε μεγάλη ηλικία, κάτι που τους ενοχλεί ιδιαιτέρως, γιατί μεγαλώνουν, χωρίς να το συνειδητοποιούν. Όγδοον και τελευταίον, άλλοι παράγοντες όπως η απαράδεκτη συμπεριφορά του κράτους προς αυτούς, οι επιμορφωτικές υποχρεώσεις, τα νομοσχέδια που δυσκολεύουν την εργασιακή τους καθημερινότητα, η εκμετάλλευση και η καταπίεση συμβάλλουν στο γενικό πρόβλημα των καθηγητών. Συνεπώς οι διδασκόμενοι πρέπει να καλλιεργούν κι αυτοί από πλευράς τους την ανεκτικότητα στο πρόσωπο των διδασκόντων τους.
Συμπεραίνοντας για όλα υπάρχει μια χρυσή τομή. Αρετές όπως η κατανόηση, η αλληλεγγύη, η ανεκτικότητα, η συμπαράσταση και η ενσυναίσθηση δεν πρέπει να απουσιάζουν απ’ τον χώρο του σχολείου. Έτσι τα μέλη της σχολικής κοινότητας θα προοδεύουν και θα ευημερούν, χωρίς ιδιαίτερα έντονες συγκρούσεις!
