Του Σπύρου Παππού
Ελλάδα: Χώρα του fotos
Όλοι το έχουμε παρατηρήσει. Η Αθήνα αλλάζει φυσιογνωμία σχεδόν καθημερινά. Έχουμε αναρωτηθεί όμως αν υπάρχει μία σαφής αιτία; Σήμερα, χιλιάδες επισκέπτες πλημμυρίζουν τους δρόμους της πόλης. Από τη μία πλευρά υποστηρίζεται ότι το όφελος ενός τέτοιου φαινομένου είναι τεράστιο. Παράλληλα, πληθαίνουν και οι αντιδράσεις των κατοίκων και των εργαζομένων που αναφέρουν ότι: «Η κατάσταση στο κέντρο της πόλης δεν είναι πια βιώσιμη. Ακόμα και η άδεια αυγουστιάτικη Αθήνα αποτελεί πλέον μακρινό παρελθόν…».
Το φαινόμενο της εκθετικής αύξησης των τουριστικών αφίξεων στην πόλη ορίζεται ως «υπερτουρισμός». Στην πραγματικότητα, απασχολεί εδώ και δεκαετίες την χώρα μας και είναι από τις πλέον δυσεπίλυτες κοινωνικές εξισώσεις. Ο καθένας έχει μία διαφορετική ιστορία να αφηγηθεί, μία διαφορετική άποψη να παραθέσει. Γιατί; Γιατί δεν υπάρχει κάποιος που να μην έχει επηρεαστεί. Είναι γεγονός πως την εκτίναξη του αριθμού των τουριστών που φτάνουν στην Αθήνα συνοδεύει η άνθιση του κλάδου της εστίασης, η αυξημένη ζήτηση για ενοικιαζόμενα δωμάτια και η -ακόμα περισσότερο- εξάρτηση της εθνικής οικονομίας από τον κλάδο. Είναι όπως φαίνεται ένα φαινόμενο «ντόμινο», το οποίο επηρεάζει κάθε πτυχή της καθημερινής αστικής ζωής.
Κάτοικοι σε γειτονιές όπως το Μεταξουργείο, τα Εξάρχεια, του Ψυρρή και η Κυψέλη υποδέχονται θερμά τη νέα τάση, αφού οι γειτονιές τους φωτίζονται, καθαρίζονται, γίνονται ασφαλέστερες και πολυκατοικίες που αποτελούσαν εστίες παραβατικότητας και μόλυνσης ανακαινίζονται. «Κάποτε ήμασταν “No man’s land” -Τώρα πια δεν βρίσκεις στέγη» αναφέρει χαρακτηριστικά κάτοικος του Μεταξουργείου. Παρατηρείται
μάλιστα τεράστια «εισαγωγή» κατοίκων από τουριστικοποιημένες περιοχές, και παραμελημένες γειτονιές «ανασταίνονται» από τη λήθη της οικονομικής κρίσης, με όμορφα εστιατόρια, καφέ, μπαρ, μαγαζιά λιανικού εμπορίου και γκαλερί να ξεπηδούν σε κάθε γωνία, δίνοντας ευκαιρίες ψυχαγωγίας στους κατοίκους.
Ταυτόχρονα, εμβληματικά και πρωτοπόρα για την πόλη έργα όπως το εμπορικό πάρκο του Ελληνικού, το ανακαινισμένο Hilton, η γραμμή 4 του μετρό και άλλες νέες τεράστιες ξενοδοχειακές μονάδες, αλλά και καινοτόμες πολιτικές (όπως αυτή της «Golden Visa») αλλάζουν ριζικά την αστική ανθρωπο-γεωγραφία. Περιοχές όπως το Παγκράτι, το Μετς, το Κουκάκι και τα Πετράλωνα μετατρέπονται σε «τουριστικά πάρκα» με χιλιάδες διαμερίσματα να δεσμεύονται αποκλειστικά για βραχυχρόνια ενοικίαση από τουρίστες. Τα διαθέσιμα διαμερίσματα ελαχιστοποιούνται, οι τιμές των ενοικίων εκτοξεύονται, το παρκάρισμα γίνεται ακατόρθωτο! Φυσικά, οι κάτοικοι εκτοπίζονται μαζικά σε φθηνότερα προάστια της Αθήνας και συγκεκριμένες περιοχές μετατρέπονται σε «tourist-only», ενώ καταστήματα με χαμηλή ποιότητα, εξωφρενικές τιμές και έλλειψη χαρακτήρα, που εξυπηρετούν τις τουριστικές ανάγκες, επισκιάζουν τα παραδοσιακά μαγαζιά προσανατολισμένα στους ντόπιους.
Αυτή η «αιμορραγία» του κέντρου φαίνεται να έχει βραχυπρόθεσμα οικονομικά οφέλη τόσο για την οικονομία της χώρας συνολικά όσο και για περιοχές όπως τα δυτικά προάστια, το Μεταξουργείο, την Ηλιούπολη- ακόμα και την Ελευσίνα, που δέχονται ξαφνική εισροή οικογενειών και εργαζόμενων οι οποίοι εγκαταλείπουν το μη-βιώσιμο κέντρο, και συνεπώς αναπτύσσονται και βελτιώνονται ραγδαία.
Εξίσου σημαντικές είναι βεβαια και οι ανησυχίες που εκφράζονται σχετικά με τη μακροπρόθεσμη εξέλιξη της πόλης. Το επιχείρημα της οικονομικής άνθησης χάνει την αξιοπιστία του, αφού μόνο ένα μικρό ποσοστό των χρημάτων που αφήνουν οι τουρίστες μετατρέπεται σε έσοδα για το ελληνικό κράτος. Παράλληλα, οι κλασικοί ρυθμοί της πόλης λησμονούνται και παραδοσιακές τοπικές επιχειρήσεις- σημεία αναφοράς για τους ντόπιους- «καταβροχθίζονται» από ξένους επενδυτικούς κολοσσούς, οι οποίοι βλέπουν την πόλη μόνο από τη σκοπιά του κέρδους. Με τις αλλαγές αυτές να συντελούνται με ασύλληπτα γρήγορο ρυθμό και τους κατοίκους να εγκαταλείπουν μαζικά ορισμένες γειτονιές, εντείνονται οι φόβοι για αλλοίωση του μοναδικού χαρακτήρα της πόλης.
Το σίγουρο είναι πως δεν προλαβαίνει κανείς μας να επεξεργαστεί τις ριζικές αυτές αλλαγές. Τελικά, ποιο πρόσωπο της πόλης μας θέλουμε; Το πιθανότερο είναι πως η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Εκεί που οι γειτονιές ξυπνούν από τη χειμερία νάρκη της προηγούμενης δεκαετίας, αλλά οι κάτοικοι δεν εκτοπίζονται βίαια μακριά από την περιοχή που αγαπούν είναι η χρυσή τομή. Πώς θα καταφέρουμε να το πετύχουμε αυτό είναι μία άλλη συζήτηση…
