Βρίθει πρωτοτυπίας η όποια αναφορά στις συγκυρίες που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Οικονομική κρίση, ύφεση, κατάρρευση, αδιέξοδο, πτώχευση… Προκλητικά έκδηλη η πληθωρικότητα τέτοιων χαρακτηρισμών. Ανάλογο και το κλίμα που επικρατεί στην καθημερινότητα του σύγχρονου Έλληνα. Συζητήσεις και αναλύσεις στα τηλεοπτικά παράθυρα, στους χώρους εργασίας, στα σπίτια, σε οποιαδήποτε κοινωνική συνάθροιση. Τα επιμέρους θέματα των συζητήσεων λίγο-πολύ γνωστά^. την κυρίαρχη θέση πάντως κατέχει το «Τι θα κάνουμε;». Υπάρχει, όμως, ένα ζήτημα-συνέπεια της κρίσης για το οποίο η πλειονότητα των «μεγάλων» ενώ θα έπρεπε να έχει ασχοληθεί διεξοδικά με την επίλυσή του, τηρεί «σιγήν ιχθύος». Σίγουρα, το φαινόμενο της μεγάλης διαγενεακής ανισότητας που προκάλεσε η κρίση αιτιολογεί τη στάση που τηρείται εκ μέρους των.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά: τις τελευταίες δεκαετίες οι Έλληνες πολίτες, πάντα επηρεασμένοι από τις επικρατούσες συνθήκες, αποφάσισαν να υιοθετήσουν μια αρκετά οξύμωρη για τα δεδομένα, αξιοθρήνητη θα λέγαμε συμπεριφορά. Ο τρόπος με τον οποίο αυτή εκδηλώθηκε επιδέχεται πλήθος χυδαίων χαρακτηρισμών, πλην όμως η δεοντολογία του συντάκτη δεν του επιτρέπει να εκφραστεί αναλόγως. Άκριτος δανεισμός χωρίς αντίκρισμα στην πραγματική οικονομία, σωρεία αποκρατικοποιήσεων προσοδοφόρων επιχειρήσεων, μεγάλες σπατάλες στη δημόσια υγεία, υπερχρέωση των ασφαλιστικών ταμείων, αδιάκοπη σύναψη δανείων μεταξύ τραπεζών και ιδιωτών, η μίζα απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη της πλειονότητας των χρηματικών δοσοληψιών, πολλαπλασιασμός μισθών, συντάξεων και επιδομάτων, επιδαψίλευση ανέσεων και τόσα άλλα… «Μπάτε σκύλοι αλέστε και αλεστικά μη δώσετε!».

Μέσα, λοιπόν, σ’ αυτό το λήθαργο της διαφθοράς, της ευδαιμονίας και του συβαριτισμού φτάσαμε στη σημερινή οδυνηρή πραγματικότητα. Οι χρηματικές απολαβές εργαζομένων και συνταξιούχων πήραν την κατιούσα, η αγοραστική δύναμη του μέσου πολίτη εκμηδενίστηκε, η μέχρι πρότινος φαινομενικά εύκολη τακτική της άντλησης ξένου χρήματος φανέρωσε τον πραγματικό της εαυτό και μετατράπηκε αυτομάτως σε μία εξαιρετικά επίπονη διαδικασία, σε εφιάλτη^. η καταπάτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών αμαύρωσε την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό, η ανεργία «τείνει» κυριολεκτικά «στο άπειρο», η εθνική κυριαρχία υπονομεύθηκε … Με άλλα λόγια, οι καταλληλότερες  συνθήκες για να ενεργοποιηθεί η νέα γενιά! Μια γενιά που αναλογιζόμενη το «χρυσό» παρελθόν της χώρας, πίστευε πως θα έχει κάποια ανάλογη τύχη^. μια γενιά -όπως άλλωστε κάθε νέα γενιά – με οράματα και προοπτικές για ένα καλύτερο αύριο^. Μια γενιά, όμως, που στην τελική «έχασε τη γη κάτω από τα πόδια της», αφού αυτή καλείται «να βγάλει το φίδι απ’ την τρύπα», πράγμα για το οποίο δε φέρει την παραμικρή ευθύνη. Εκ πρώτης όψεως, «αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα»…

Ας εξετάσουμε, όμως, τώρα και την άλλη όψη του νομίσματος. Η παρούσα οικονομική κρίση παρά τα πολλά προβλήματα που έχει δημιουργήσει, αποτελεί αφορμή να επανεξετάσουμε την πορεία μας σα λαός, να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας τι πραγματικά επιθυμούμε, να ανακαλύψουμε το χαμένο μας εαυτό… Αποτελεί, όμως, και μία «χρυσή» ευκαιρία για τη θεωρητικά πάντα «αδικημένη» γενιά. Έφτασε η στιγμή που πρέπει να σταθούμε εμείς οι νέοι στο ύψος των περιστάσεων, ώστε να βγάλουμε τη χώρα από τα ερείπια του υλισμού και της ασυδοσίας, έφτασε η στιγμή να δείξουμε στους «μεγάλους» τον πραγματικό μας εαυτό, έφτασε η στιγμή να εγκαινιάσουμε μία νέα περίοδο για τη χώρα, αφού πρώτα κλείσουμε στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας όλους όσους επιχείρησαν να φαλκιδεύσουν τις αξίες και τα ιδανικά που κληροδοτήσαμε από «γένος αθανάτων».

Αναμφίβολα, ένας τέτοιος αγώνας είναι δύσκολος και οι εχθροί που λανθάνουν άκρως επικίνδυνοι, πλην όμως αντιμετωπίσιμοι. Τα τυχόν προσχήματα περί απειρίας και ανωριμότητας μάλλον ουτοπικά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν∙ μας ωριμάζουν ταχύτατα -θέλοντας και μη- οι δοκιμασίες στις οποίες υποβαλλόμαστε το τελευταίο χρονικό διάστημα . Επίσης, σ’ αυτή τη μεγάλη μάχη δε θα είμαστε μόνοι^. θα σπεύσει σε βοήθεια όλο αυτό το «γένος αθανάτων» που αγωνίστηκε με αυταπάρνηση ενάντια στον πολλάκις και ποικιλοτρόπως εμφανιζόμενο εχθρό. «Κάθε νύχτα απ’ το ξερό πηγάδι βγαίνουν τ’ αγάλματα προσεχτικά κι ανεβαίνουν στα δέντρα» (Γ. Ρίτσος). Άγρυπνοι φρουροί οι ένδοξοι πρόγονοι μας επιτηρούν, μας ελέγχουν, μας υποδεικνύουν τις αστοχίες, μας καθοδηγούν… Τα «όπλα» που διαθέτουμε προαναγγέλλουν περίτρανα την έκβαση της μάχης…

Πράγματι, «αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα», αλλά το «παιδεύουσι» όχι με τη ερμηνεία που η οκνηρία και η ραστώνη του εξευρωπαϊσμένου Έλληνα έδωσε, δηλαδή με την έννοια του «ταλαιπωρούν-βασανίζουν», αλλά με την αρχαιοπρεπή σημασία «παιδαγωγούν-εκπαιδεύουν». Έτσι είναι, τα λάθη του παρελθόντος αναδεικνύουν αυτόν που αγωνίζεται με κάθε μέσο για να τα διορθώσει.

Είμαστε, λοιπόν, εμείς οι «προνομιούχοι» της τρισχιλιετούς Ιστορίας μας. Και αυτή είναι η μέγιστη τιμή, αλλά και η κορυφαία ευθύνη! Ας μην ξεχνάμε: «Χρωστάμε σε όσους ήρθαν πέρασαν, θα ‘ρθούνε, θα περάσουν. Κριτές θα μας δικάσουν, οι αγέννητοι, οι νεκροί» (Κ. Παλαμάς)…
 

Γκοτσόπουλος Κωσταντίνος

Δήμητρα Τζουραμάνη Β2

Με αφορμή την αναβίωση στο θέατρο του θρυλικού έργου “ Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας” -ενός έργου που χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως αριστούργημα της νεοελληνικής δραματουργίας- έκρινα επιβεβλημένη τη σύνταξη του προκείμενου άρθρου με σκοπό να καταστεί πασιφανής η τεράστια συγγραφική παρακαταθήκη ενός καλλιτέχνη σταθμού για την εξέλιξη της ελληνικής πεζογραφίας και ειδικότερα του ελληνικού θεάτρου. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος ύστερα από τόσες δεκαετίες καταφέρνει μέσω των κλασικών δημιουργημάτων του να αγγίξει την ψυχή των αναγνωστών καθώς και να εμφυσήσει την έννοια της διαχρονικότητας.

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από Έλληνες γονείς με καταγωγή απο τη Ζάκυνθο. Η μόνιμη εγκατάσταση της οικογένειας του στο νησί , ύστερα από ένα χρόνο , του άσκησε ιδιαίτερη επίδραση , γεγονός που φαίνεται στην πλειονότητα από τα έργα του , τα περισσότερα από τα οποία διαδραματίζονται στην Ζάκυνθο. Το 1883 γράφτηκε στην Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών την οποία όμως εγκατέλειψε γρήγορα εξαιτίας της αγάπης του για την Φιλολογία και τις ξένες γλώσσες. Η εγκατάσταση του στην Αθήνα από το 1892 και μετά σηματοδοτεί την έναρξη της συγγραφικής του πορείας. Ωστόσο η παρουσία στο χώρο των γραμμάτων έχει αρχίσει δεκαπέντε τουλάχιστον χρόνια πριν όπου αρθρογραφεί στο περιοδικό η “Διάπλασις των Παίδων” με το ψευδώνυμο Φαίδων, η παρουσία του εκεί θα συνεχιστεί όπως και η επαφή του με παιδιά και εφήβους και θα κρατήσει 50 ολόκληρα χρόνια.

Ως συγγραφέας θα ασχοληθεί με όλα τα είδη του πεζού λόγου και θα ξεχωρίσει ως κύριος εκπρόσωπος της ηθογραφίας , εξελίσσοντας το αστικό μυθιστόρημα. Συνδετικό κρίκο όλων των έργων του αποτελεί η ανάδειξη των κοινωνικών προκαταλήψεων και κοινωνικών διακρίσεων που κυριαρχούν μεταξύ των κοινωνικών τάξεων. Οι ήρωες του, προσωπικότητες ολοκληρωμένες ,γεμάτοι πάθη, οδηγούν τον αναγνώστη σε ηθικά διλήμματα , τα οποια,τα οποία μέχρι και σήμερα προβληματίζουν και αναζητούν στέρεες απαντήσεις. Παράλληλα η γλώσσα του είναι απλή δημοτική καθώς όπως ο ίδιος παραδέχεται ότι τα έργα του απευθύνονται σε κάθε Έλληνα από τον Παλαμά μέχρι τον μαθητή του γυμνασίου.

Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, ο Ξενόπουλος είναι ο δημιουργός πολυαγαπημένων έργων , τα οποία τοποθετούν συνήθως στο κέντρο του προβληματισμού τους τη γυναικεία μορφή. Χαρακτηριστικά η νουβέλα του “Στέλλα Βιολάντη” αποτελεί ένα από τα πρώτα δημιουργήματα του που διεισδύουν στον ψυχισμό των ανθρώπων προβάλλοντας με κάθε τρόπο την προσπάθεια μιας νεαρής γυναίκας να ξεφύγει από το πατριαρχικό πρότυπο και να ζήσει τη ζωή της με τρόπο που η ίδια επιθυμεί. Η προσπάθεια της να αντισταθεί στην επιβολή  των σχεδίων της οικογένειας της έχει καταστροφικά αποτελέσματα και την οδηγεί στο θάνατο. Πρόκειται για έναν αγώνα απόκτησης ελευθερίας σε μία εποχή όπου η πατριαρχία στερούσε κάθε δικαίωμα από τη γυναίκα. Η επέκταση της νουβέλας “Στέλλας Βιολάντη”, το μυθιστόρημα “Κόκκινος Βράχος” έχει πάλι την ίδια τραγική κατάληξη. Και σε αυτό το έργο παρουσιάζεται ο απαγορευμένος έρωτας του Άγγελου και της Φωτεινής με την ηρωίδα να αυτοκτονεί όταν πληροφορείται ότι ο αγαπημένος της παντρεύεται άλλη γυναίκα. Οι απρόσμενες μεταβολές των συναισθημάτων της ηρωίδας οδηγούν στην αιφνίδια ενηλικίωση της, γεγονός που αποτελεί και ένα από τα βαθύτερα νοήματα του μυθιστορήματος. Επίσης από τα κορυφαία έργα όχι μόνο του Ξενόπουλου αλλά και συνολικά της ελληνικής πεζογραφίας είναι ο Κατήφορος . Ο κατήφορος της ζωής της Ρόζας, μίας νεαρής κοπέλας με κακή ανατροφή η οποία σταδιακά οδηγείται σε διεφθαρμένη και έκφυλη ζωή. Οι πιέσεις που της ασκεί ένας άνδρας την οδηγούν στον εξευτελισμό και την απόγνωση και τελικά αλλοτριώνεται από τον ίδιο της τον εαυτό.Ανήμπορη να αντέξει την κατάσταση, τελικά αυτοκτονεί βρίσκοντας το ως καταφύγιο και τρόπο να αρχίσει μιαν άλλη ζωή όπως αναφέρει και η ίδια πριν προβεί σε αυτή την πράξη της έσχατης απόγνωσης.

Τα παραπάνω έργα αποτελούν μονάχα τρία δείγματα του συγγραφικού πλούτυου του Γρηγορίου Ξενόπουλου. Θα ήταν παράλειψη τέλος να μην επισημανθεί και η κοινωνική τριλογία του: «Πλούσιοι και Φτωχοί», «Τίμιοι και άτιμοι», «Τυχεροί και άτυχοι».

Κλίνοντας το παρόν άρθρο θα ήθελα να αναφερθώ στα λόγια του σκηνοθέτη της παράστασης του έργου “ Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας” :

Σημείωμα Σκηνοθέτη Πέτρου Ζούλια: 

«Όσο δούλευα το «Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας» ανακάλυπτα την τεράστια αξία του. Τη διαχρονική, την παγκόσμια. Γιατί με αυτό το έργο, ο σπουδαίος συγγραφέας εισβάλλει στο θέατρο των ιδεών. Στο θέατρο δηλαδή που έχει στο επίκεντρο τον άνθρωπο, απέναντι στην κοινωνία και τα μεγάλα της θέματα. Όπως ο Τσέχωφ και ο Ίψεν έτσι και εδώ ο Ξενόπουλος αναδεικνύει κάτω από τις λέξεις και τις συμπεριφορές των ηρώων του, μια μεγάλη ιδεολογική σύγκρουση. Από τη μία πλευρά στέκει ο παλιός ρομαντικός κόσμος των αξιών και της παράδοσης και από την άλλη το ορθολογικό υλιστικό πνεύμα του μέλλοντος. Το ένδοξο παρελθόν θα πεθάνει μπροστά στην αναγκαία γέννηση ενός σύγχρονου κόσμου, που έχει στο κέντρο του το χρήμα. Οι αρχές και οι αξίες δοκιμάζονται και από τις δύο πλευρές. Οι άνθρωποι λυγίζουν. Άλλοι κάτω από το βάρος της δύσκολης επιβίωσης και η άλλη, η μοναχική Βαλέραινα, από το βάρος του ιερού καθήκοντος. Της τιμής και της υπόληψής της. Ο θεσμός της οικογένειας γίνεται η άγρια αρένα για το ποιος θα νικήσει, σε αυτή τη σπαρακτική σύγκρουση. Ο ίδιος ο Ξενόπουλος θεωρεί το συγκεκριμένο έργο ως το καλύτερό του. Το συνέλαβε νέος, το έγραψε μεσόκοπος και το ολοκλήρωσε ηλικιωμένος. Το χαρακτηρίζει έργο πατριωτικό και διδακτικό. Σε μια εποχή κρίσης παντός είδους, όπως η δικιά μας, που το ηθικό και αξιακό σύστημα δοκιμάζεται καθημερινά, το έργο στέκει ολοζώντανο, σαν να αναφέρεται στον σημερινό κόσμο. Γιατί το κλασικό είναι και σύγχρονο.»

Κατά την διάρκεια της επίσκεψης μας στην Κωνσταντινούπολη ένα από τα μέρη τα οποία θα μας μείνει αξέχαστα είναι το Μπλε Τζαμί. Ο ναός αυτός στέκει μεγαλοπρεπής λίγα μόνο μέτρα δυτικά της Αγίας Σοφίας και δεν μπορεί παρά να σου τραβήξει την προσοχή, αφού το Αχμέτ Τζαμί, όπως αλλιώς ονομάζεται, είναι το ωραιότερο και μεγαλύτερο τζαμί της Πόλης, ενώ θεωρείται ένα από τα κυριότερα αριστουργήματα της Ισλαμικής Αρχιτεκτονικής παγκοσμίως.

Χτισμένο από τον Σουλτάνο Αχμέτ Α’, ο οποίος ήθελε να χτίσει ένα τέμενος που θα ξεπερνούσε σε μέγεθος και κύρος την Αγία Σοφία, η όψη του σου κόβει την ανάσα. Οι έξι μιναρέδες του σε συνδυασμό με τον τρούλο ύψους 43 μέτρων και διαμέτρου 23.5 μέτρων, αλλά και πολλοί άλλοι μικρότεροι θόλοι δημιουργούν μια αρμονική και επιβλητική εικόνα. Έτσι οι δύο αυτοί μεγαλοπρεπείς ναοί συναποτελούν ένα μεγαλειώδες και επιβλητικό ιστορικό αρχιτεκτονικό σύνολο, με τους τρούλους και τους μιναρέδες τους να είναι ορατοί από την θάλασσα και τα πλοία τα οποία προσεγγίζουν την Κωνσταντινούπολη.

Μπαίνοντας μέσα, αφού έχουμε αφαιρέσει τα υποδήματα μας και έχοντας τηρήσει την ενδυμασία που απαιτείται, μακρύ παντελόνι για τους άνδρες και καλυμμένο κεφάλι για τις γυναίκες, αντικρίσαμε μια εικόνα μοναδικής ομορφιάς. Μια πανδαισία χρωμάτων, από τα βιτρό των παραθύρων, στα φώτα, στον μεγαλοπρεπή τρούλο και στις χιλιάδες ψηφίδες που κοσμούν τους τοίχους, με το μπλε τους χρώμα να είναι αυτό που δίνει το χαρακτηριστικό όνομα του τζαμιού.

Τα πλακάκια είναι κατασκευασμένα στην πόλη του Iznik, ένα μέρος με φήμη για την κεραμική του τέχνη, προκαλούν μια εντυπωσιακή οπτική εμπειρία όταν ο ήλιος διαπερνά τα παράθυρα.

Ένα άλλο ξεχωριστό χαρακτηριστικό του Μπλε Τζαμιού είναι το μιχράμπ, μια κόγχη που είναι ενσωματωμένη στον τοίχο και δείχνει την κατεύθυνση προς τη Μέκκα.

Κάποιος ο οποίος θα επισκεφθεί το Μπλε Τζαμί δεν πρέπει να χάσει την ευκαιρία να επισκεφθεί επίσης την Αγία Σοφία, τον ιππόδρομο και την Αιγυπτιακή αγορά, μοναδικά αξιοθέατα σε μικρή ακτίνα στην περιοχή Sultanahmet, με εύκολη πρόσβαση μεταξύ τους με τα πόδια και με μέσα μαζικής μεταφοράς.

ΜΥΡΤΩ ΚΑΪΑΦΑ

Τέμπη Τρίτη… 28 Φεβρουαρίου 2023. Το τρένο ξεκίνησε για το ταξίδι του… Ένα ταξίδι χωρίς τέλος για πολλούς… 57 ψυχές δεν κατάφεραν να απαντήσουν στο πιο απλό μήνυμα· «πάρε με όταν φτάσεις» σκορπώντας την δυστυχία στους δικούς τους ανθρώπους. Πόνος, θρήνος και ένα μεγάλο γιατί. Γιατί η 57 ψυχές να χαθούν τόσο άδικα ενώ μόλις είχαν ανοίξει τα φτερά τους; Γιατί να υποφέρουν και να βασανιστούν; Που έφταιξαν και δεκάδες οικογένειες αποδεκατίστηκαν; Ο κόσμος βλέπει μόνο τα τραγικά αποτελέσματα της μοιραίας σύγκρουσης . Κανένας όμως δεν ένιωσε τον φρικτό πόνο, δεν άκουσε τα ουρλιαχτά τους και δεν είδε το θάνατο μπροστά στα μάτια του. Γι’ αυτό όχι μόνο για τους διασωθέντες επιβάτες αλλά και για τις οικογένειες, ο χρόνος πάγωσε εκείνη τη μέρα στις 11:30 το βράδυ. Οι εφιάλτες τους διαλύουν καθώς οι άνθρωποι αυτοί δε θα γυρίσουν ποτέ πίσω.

ΖΩΗ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

Η προέλευση του Καρναβαλιού στην Ελλάδα

Η λέξη Καρναβάλι προέρχεται από την φράση “carnern levare”, η οποία σημαίνει απομακρύνω – εξαφανίζω το κρέας και ταυτίζεται νοηματικά με τις δικές μας Απόκριες (από + κρέω = απέχω από το κρέας), ενώ το ίδιο το έθιμο του Καρναβαλιού, συμπέφτει χρονικά με αυτές.

Σύμφωνα με την ορθόδοξη χριστιανική πίστη, οι απόκριες αποτελούν μία περίοδο εκτόνωσης για τους πιστούς, πριν την νηστεία της Σαρακοστής. Τις Απόκριες συνοδεύουν συχνά το γλέντι, η ψυχαγωγία και οι μεταμφιέσεις, που αποτελούν το έθιμο του καρναβαλιού και έχουν τις ρίζες τους σε αρχαίες ελληνικές Διονυσιακές και ρωμαϊκές Κρόνιες γιορτές, ή ακόμα αρχαιότερες τελετές εορτασμού της έναρξης του νέου χρόνου και της αναγέννησης της φύσης.

Κατά την διάρκεια των γιορτών αυτών, στην αρχαία Αθήνα, γινόταν παρέλαση άρματος που ξεκινούσε από την θάλασσα και συμβόλιζε τον ερχομό της Άνοιξης…

Οι επιβαίνοντες στο άρμα περιφέρονταν στους δρόμους χυδαιολογώντας έναντι στο πλήθος (εξ’ ου και η έκφραση: “Άκουσε τα εξ αμάξης”), ενώ το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες, που τραγουδούσαν σατυρικά τραγούδια.

Περνώντας από γενιά σε γενιά, από πολιτισμό σε πολιτισμό, οι εορτασμοί αυτοί διαμορφώθηκαν, φέρνοντας μέχρι σήμερα το έθιμο του Καρναβαλιού στην αρχή της άνοιξης, όπου παρελαύνουν άρματα με κύριο αυτό του Βασιλιά Καρνάβαλου, ο οποίος θα καεί την τελευταία Κυριακή των Απόκρεων, για να σηματοδοτήσει την λήξη του Καρναβαλιού. Επίσης κατά κάποια αντιστοιχία με τους χορευτές που συνόδευαν το αρχαίο έθιμο, παλιότερα, παρέες μεταμφιεσμένων κυκλοφορούσαν στους δρόμους και γύριζαν τα βράδια στις γειτονιές, τραγουδώντας υβριστικά και πρόστυχα τραγούδια.

Ακόμα, παλιότερα, το καρναβάλι γιορταζόταν σε όλη την Ελλάδα με γλέντι, μασκαρέματα, χορούς και τα περίφημα πειράγματα, εκτός οργανωμένων εκδηλώσεων, ως γιορτή της κοινότητας. Το καρναβάλι όμως, έχασε τον αυθόρμητο τύπο του και αντικαταστάθηκε σταδιακά από τυποποιημένες εορταστικές εκδηλώσεις, οργανωμένες από τοπικές κοινωνίες, όπως το δικό μας Καρναβάλι της Πάτρας, συνοδευόμενες από αποκριάτικες στολές και άρματα.

Σύγχρονη εκδοχή

Στις μέρες μας, υπάρχουν πολλά έθιμα, με αποτέλεσμα το καρναβάλι να αποτελεί πόλο έλξης για μικρούς και μεγάλους. Κάποια από αυτά είναι:

1. Τσικνοπέμπτη (7 Μαρτίου)

Η Τσικνοπέμπτη είναι γιορτή της ορθόδοξης παράδοσης στην οποία καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες κρέατος. Λαμβάνει χώρα την Πέμπτη, επειδή οι ημέρες Τετάρτη και Παρασκευή είναι «νήστιμοι ημέραι». Κάθε πόλη την Ελλάδας πραγματοποιεί διαφορετική τελετή έναρξης της τσικνοπέμπτης, όμως σε όλη την χώρα κυριαρχεί η υπερκατανάλωση του κρέατος. Την επόμενη Δευτέρα λαμβάνει χώρα η καθαρά Δευτέρα που αποτελεί την μέρα έναρξης της νηστείας.

2. Η καύση του βασιλιά Καρνάβαλου (17 Μαρτίου)

Το κάψιμο του καρνάβαλου πραγματοποιείται την Κυριακή της Τυρινής, το τελευταίο βράδυ της Αποκριάς. Ο λόγος της καύσης του βασιλιά Καρνάβαλου είναι ο εξορκισμός των «δαιμόνων» του εσωτερικού μας κόσμο. Αποσκοπούμε, δηλαδή, καίγοντας την κυρίαρχη φιγούρα του Καρναβαλιού, να διώξουμε τα κακά πνεύματα μέσα μας, τα πάθη, τη ζήλεια, το μίσος και τη μοχθηρία μεταξύ μας και να μεταβούμε «καθαροί» στην περίοδο της Άνοιξης. Πηδώντας, λοιπόν, πάνω από τη φωτιά, μεταβαίνουμε από τον χειμώνα στην ανοιξιάτικη εποχή, με χαρά, αισιοδοξία και καλή διάθεση, ενώ η φωτιά «καίει» και «αφανίζει» τα αρνητικά μας συναισθήματα, με σκοπό αυτή μας την «κάθαρση».

3. Η Καθαρά Δευτέρα (18 Μαρτίου)

Η Καθαρά Δευτέρα είναι κινητή γιορτή, η οποία εξαρτάται από την ημερομηνία του Πάσχα. Μέσα από αυτή την μέρα ξεκινάει η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημαίνει το τέλος των Αποκριών. Ένα έθιμο είναι ο σχεδιασμός της κυρά Σαρακοστής, όπου είναι μια κυρία όπου έχει μέσα στη ποδιά της μόνο νηστίσιμα φαγητά και 7 πόδια. Με τα 7 πόδια χαρακτηρίζονται οι 7 εβδομάδες νηστείας.

Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονται» πνευματικά και σωματικά. Η νηστεία διαρκεί 40 μέρες. Η εορτή της Καθαράς Δευτέρας, κάθε χρόνο, συνοδεύεται από το πέταγμα των χαρταετών, οι οποίοι κατασκευάστηκαν, για πρώτη φορά, στην Κίνα και τη Μαλαισία το 200 π.Χ. Κατά τις γεωγραφικές ανακαλύψεις, γύρω στο 1400 μ.Χ. οι Ευρωπαίοι εξερευνητές μετέφεραν το έθιμο στην Ευρώπη. Για την Αρχαία Κίνα, οι χαρταετοί συνιστούσαν επικοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό, ενώ, σύμφωνα με τη χριστιανική θρησκεία, το έθιμο αυτό συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς το Θείο, υποδηλώνοντας πως ο προορισμός του πνεύματος ενός ατόμου είναι δίπλα στον Θεό, τον δημιουργό του. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο που η αιώρησή του πραγματοποιούνται, την Καθαρά Δευτέρα, την αφετηρία της Σαρακοστής, μέρα κατά την οποία ο άνθρωπος «καθαρίζεται» σωματικά και πνευματικά, μέσω της νηστείας.

Ωστόσο, πέρα από τις θρησκευτικές διαστάσεις, ο χαρταετός έχει αποτελέσει σημαντικό εργαλείο, στο πλαίσιο μετεωρολογικών ανακαλύψεων, όπως στην ανακάλυψη του αλεξικέραυνου, από τον Βενιαμίν Φραγκλίνο. Το πέταγμα του χαρταετού σηματοδοτεί τα έθιμα πολλών χωρών. Εδώ, στην Ελλάδα, οι χαρταετοί κατασκευάζονται από μικρά παιδιά, από χαρτί, καλάμι, εφημερίδες και περισσεύματα από τις αποκριάτικες κορδέλες και η εκτόξευσή του συνιστά χαρακτηριστικό έθιμο που πραγματοποιείται τη Δευτέρα, μετά την Αποκριά, την αρχή της μέτρησης των 40 ημερών πριν το Πάσχα.

Συνταγές

Πολλα νόστιμα φαγητά σερβίρονται εκείνες τις μέρες στα οικογενειακά τραπέζια… το γαλακτομπούρεκο και η λαγάνα αποτελούν δύο από αυτά.

Γαλακτομπούρεκο

Το γαλακτομπούρεκο είναι παραδοσιακό σιροπιαστό γλυκό ταψιού, που αποτελείται κυρίως από φύλλο και κρέμα.

Υλικά
★  Για το σιρόπι

• 800 γρ.  κρυσταλλική ζάχαρη
• 450 γρ. νερό
• 1 στικ κανέλα
• φλούδα, από 1 λεμόνι
• 75 γρ. μέλι

★  Για την κρέμα

• 4 αυγά, μεσαία
• 200 γρ. κρυσταλλική ζάχαρη
• 500 γρ. κρέμα γάλακτος
• 500 γρ. γάλα πλήρες
• 1 πρέζα αλάτι
• 1 κ.γ. εκχύλισμα βανίλιας
• 170 γρ. σιμιγδάλι
• 100 γρ. βούτυρο
• 220 γρ. βούτυρο, λιωμένο για το άλειμμα των φύλλων
• 450 γρ. φύλλα κρούστας για γλυκά

Εκτέλεση
★  Για το σιρόπι

• Σε μια κατσαρόλα ρίχνουμε τη ζάχαρη, το νερό, 1 στικ κανέλας, τη φλούδα από το λεμόνι (όχι το λευκό μέρος), ανάβουμε τη φωτιά και περιμένουμε 1-2 λεπτά ίσα ίσα να διαλυθεί η ζάχαρη.
• Με το που πάρει μια βράση, κουνάμε με το κουτάλι να ελέγξουμε αν έχει διαλυθεί η ζάχαρη. Το μείγμα πρέπει να είναι διαφανές.
• Τότε ρίχνουμε το μέλι, αφαιρούμε από τη φωτιά, ανακατεύουμε ελαφρώς και αφήνουμε στην άκρη να κρυώσει το σιρόπι.

★  Για την κρέμα

• Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 160ο C στον αέρα.
• Στον κάδο του μίξερ, βάζουμε τα αβγά και τη μισή ζάχαρη.
• Πρέπει το μείγμα μας να αφρατέψει καλά. Χτυπάμε για 3-4 λεπτά. Στο τέλος το μείγμα που θα έχουμε θα μοιάζει με μια ελαφριά μαρέγκα.
• Σε μία κατσαρόλα προσθέτουμε την κρέμα, το γάλα και την άλλη μισή ζάχαρη, 1 πρέζα αλάτι, 1 κ.γ. σιρόπι βανίλιας και βάζουμε σε μέτρια προς δυνατή φωτιά να πάρει μία βράση.
• Με το που δούμε μπουρμπουλήθρες, ρίχνουμε το σιμιγδάλι και ανακατεύουμε με ένα σύρμα μέχρι που να πήξει καλά το μείγμα μας για 3-4 λεπτά.
• Όταν το σύρμα αφήνει σημάδια στο μείγμα τότε σημαίνει ότι έχει πήξει και είναι έτοιμο.
• Αφαιρούμε από τη φωτιά, ρίχνουμε το βούτυρο και συνεχίζουμε το ανακάτεμα με το σύρμα μέχρι να διαλυθεί τελείως το βούτυρο.
• Με μία κουτάλα ή μαρίζ, αφαιρούμε όλο το μείγμα των αβγών και το τοποθετούμε σε ένα μπολ.
• Στον ίδιο κάδο του μίξερ, τοποθετούμε το μείγμα της κατσαρόλας (την κρέμα μας) και χτυπάμε για 4-5 λεπτά για να κρυώσει καλά το μείγμα.
• Σταματάμε και ελέγχουμε. Το μείγμα μας πρέπει να είναι χλιαρό.
• Ρίχνουμε το μείγμα με τα αβγά στον κάδο του μίξερ και πολύ απαλά ομογενοποιούμε, ανακατεύοντας σιγά σιγά με μία κουτάλα. Το μείγμα είναι έτοιμο.
• Λιώνουμε το βούτυρο στα μικροκύματα ή σε μία κατσαρόλα.
• Ανοίγουμε το φύλλο μας και με το πινέλο μας βουτυρώνουμε καλά ένα ταψί 28×36 εκ., ώστε να πάει παντού το βούτυρο.
• Ρίχνουμε το 1ο φύλλο μέσα και ραντίζουμε με μπόλικο βούτυρο από πάνω, δεν το ακουμπάμε στα φύλλα. Επαναλαμβάνουμε τη ίδια διαδικασία για τα υπόλοιπα 5 φύλλα. Πιέζουμε ελαφρώς τα φύλλα μας – όχι πολύ.
• Στη συνέχεια ρίχνουμε μέσα τη γέμιση, την απλώνουμε και γυρνάμε τα φύλλα μας από μέσα. Ραντίζουμε με βούτυρο και συνεχίζουμε με τα υπόλοιπα φύλλα την ίδια διαδικασία με πριν. Δεν ξεχνάμε να ραντίζουμε με βούτυρο τα φύλλα μας.
• Τοποθετούμε το τελευταίο φύλλο προσεχτικά από πάνω, κλείνουμε τις άκρες, πιέζουμε με το πινέλο μας τις άκρες προς τα μέσα και το αλείφουμε με βούτυρο καλά. Σφραγίζουμε ουσιαστικά το γαλακτομπούρεκο.
• Χαράζουμε το γαλακτομπούρεκο σε 10-12 κομμάτια, στη συνέχεια κόβουμε ελαφρώς και ρίχνουμε μέσα όλο το βούτυρο.
• Ψήνουμε για 1-1,5 ώρα.
• Βγάζουμε το γαλακτομπούρεκο και ρίχνουμε από πάνω το κρύο σιρόπι που ετοιμάσαμε στην αρχή.
• Αφήνουμε να κρυώσει και να απορροφήσει όλο το σιροπι κα σερβίρουμε.

Λαγάνα

Είναι το ψωμί της Καθαράς Δευτέρας και αποτελεί ένα από τα παραδοσιακά και νηστίσιμα φαγητά που καταναλώνονται εκείνη την μέρα.

Υλικά

• 500 γρ. σκληρό αλεύρι
• 350 ml νερό, σε θερμοκρασία δωματίου
• 10 γρ. ξηρή μαγιά
• 1 πρέζα κρυσταλλική ζάχαρη
• 12 γρ. αλάτι
• 2 κ.σ. Ελαιόλαδο

★  Για το αλειμμα

• 2 κ.σ. νερό, σε θερμοκρασία δωματίου
• 1 κ.γ. κρυσταλλική ζάχαρη σουσάμι

Εκτέλεση

• Ρίχνουμε στον κάδο του μίξερ το νερό, τη μαγιά και τη ζάχαρη, και ανακατεύουμε με ένα σύρμα χειρός.
• Αφήνουμε στην άκρη για 15-20 λεπτά μέχρι να ενεργοποιηθεί η μαγιά.
• Ρίχνουμε μέσα το αλεύρι, το αλάτι και το λάδι, και χτυπάμε με τον γάντζο για 5-7 λεπτά. στην αρχή σε χαμηλή ταχύτητα και μετά σε δυνατή. Το αλάτι δεν το βάζουμε από την αρχή για να μην κάψει τη μαγιά μας.
• Ρίχνουμε λάδι σε ένα μπολ και στα χέρια μας αλεύρι.
• Βάζουμε το ζυμάρι στο μπολ και καλύπτουμε με διάφανη μεμβράνη.
• Αφήνουμε στην άκρη μέχρι να διπλασιαστεί η ζύμη (περίπου για 1 ½ ώρα).
• Αφαιρούμε τη ζύμη από το μπολ και με ένα ίσιο μαχαίρι κόβουμε σε 2 ίσα κομμάτια τη ζύμη.
• Απλώνουμε το κάθε κομμάτι πάνω σε μία λαδόκολλα.
• Ανοίγουμε με τη βοήθεια του πλάστη και λίγο αλευριού σε λαγάνες τόσο μεγάλες ώστε να χωράνε σε 2 ταψιά φούρνου.
• Μεταφέρουμε τις λαγάνες μας σε 2 ταψιά με λαδόκολλα ανοίγοντας τες λίγο πάνω στο ταψί για να κρατήσουν το σχήμα τους κατά το ψήσιμο.
• Ρίχνουμε σε ένα μπολ το νερό με τη ζάχαρη, και ανακατεύουμε με ένα κουτάλι για να φτιάξουμε το ζαχαρόνερο.
• Αλείφουμε με ένα πινέλο τις λαγάνες με το ζαχαρόνερο και πασπαλίζουμε με το σουσάμι.
• Περιμένουμε για 20 λεπτά να φουσκώσουν οι λαγάνες μας.
• Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 220°C στον αέρα.
• Πιέζουμε τις λαγάνες με το δάχτυλο μας κάνοντας τους δαχτυλιές για να πάρουν το σχήμα της λαγάνας.
• Τις πασπαλίζουμε με ελαιόλαδο και ψήνουμε για 10-15 λεπτά.

Γρίφοι

1) Τα μαύρα να παίξουν και να κάνουν ματ σε 3

 2) Τα λευκά να παίξουν και να κάνουν ματ σε 3

3) Τα μαύρα να παίξουν και να κάνουν ματ σε 2

ΕΥΚΟΛΟ 

ΔΥΣΚΟΛΟ

Μαγικός λαβύρινθος

(Οδηγίες)
Είσαι αιχμάλωτος του μαγικού λαβύρινθου. Ο λαβύρινθος αυτός δεν έχει κανονική έξοδο: για να δραπετεύσεις πρέπει να επισκεφθείς όλα τα κελιά του λαβυρίνθου τουλάχιστον μια φορά. Οι τοίχοι του ωστόσο είναι αόρατοι και αν ακουμπήσεις έστω και έναν παγιδεύεσαι για πάντα στον λαβύρινθο. Η μόνη σου ελπίδα είναι ο παραπάνω χάρτης. Στο κάθε  κελί αναγράφεται με πόσα από τα διπλανά του κελία επικοινωνεί. Γνωρίζοντας πως υπάρχει μία διαδρομή από κάθε κελί σε κάθε άλλο, μπορείς να βρεις όλους τους τοίχους και να δραπετεύσεις από τον μαγικό λαβύρινθό;

Λύσεις

Σκάκι:

Πρώτος γρίφος

1. . . .       Ne2+

2. Kh1      Qxh2+

3. Kxh2     Rh5#

Δεύτερος γρίφος:

1. g7+        Ke7

2. Qe5+     Kf7

3. gxh8=N!#

Τρίτος γρίφος:

1. Qg8+    Rxg8

2. Nf7#

Σουντόκου:ΕΥΚΟΛΟ

ΔΥΣΚΟΛΟ

Μαγικός λαβύρινθος:

ΝΙΚΟΣ ΓΚΙΝΗΣ