το μαρτάκι

Την πρώτη μέρα του Μάρτη συνηθίζουμε να φτιάχνουμε και να φοράμε το γνωστό «μαρτάκι». Πρόκειται για ένα πολύ παλιό έθιμο με βαλκανική διασπορά. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου οι Μύστες έδεναν μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι. Σύμφωνα με το έθιμο, από την 1η του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους το ασπροκόκκινο με την στριμμένη κλωστή βραχιολάκι, που έχουν ήδη φτιάξει την τελευταία ημέρα του Φλεβάρη. Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει τη χαρά και η λευκή την αγνότητα. Το «μαρτάκι» θεωρούσαν ότι προστάτευε τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο δυνατό ήλιο της άνοιξης. Επίσης, όπως φαίνεται κι από την παροιμία, όμορφες κοπέλες θεωρούνταν αυτές που η επιδερμίδα τους δεν είχε μαυρίσει από τον ήλιο, όπως των κοριτσιών που δούλευαν στα χωράφια και τα περιβόλια κι ασχολούνταν με τις αγροτικές δουλειές… Μια άλλη πιο ρεαλιστική θεωρία λέει πως το ερυθρόλευκο βραχιόλι δεν ήταν παρά ένας τρόπος να προστατευτούν τα μικρά παιδιά από τις ασθένειες που έφερναν μαζί τους τα αποδημητικά πουλιά που επέστρεφαν στο εύκρατο κλίμα των Βαλκανίων. Κι επειδή τα χελιδόνια έφτιαχναν τις φωλιές τους στα σπίτια και οι άνθρωποι δεν ήθελαν να τα διώξουν, επειδή έτρωγαν τα ανεπιθύμητα έντομα (κουνούπια, μύγες, ψύλλους…) και επειδή το χελιδόνι αποφεύγει το κόκκινο χρώμα, έτσι επινόησαν το «μαρτάκι»… Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα, ή το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές για ανθοφορία ή το καίνε με το αναστάσιμο φως του Πάσχα…