Το νόημα των Χριστουγέννων (ομάδα 3)
Ποιο είναι το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων; Για κάποιους τα Χριστούγεννα είναι ευκαιρία για οικογενειακή συναναστροφή και παρέα με φίλους. Τα Χριστούγεννα είναι ευκαιρία να περάσουμε τις γιορτές με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Για μερικούς άλλους τα Χριστούγεννα ισοδυναμούν με άδεια από την δουλειά ή διακοπές από το σχολείο ή το πανεπιστήμιο. Ποιο είναι λοιπόν το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων ; Μήπως βρίσκεται στα φωτισμένα λαμπάκια ; Μήπως στις διάφορες Χριστουγεννιάτικες, δήθεν, εκπομπές ; Η μήπως στις στολισμένες βιτρίνες των καταστημάτων ;
Για άλλους Χριστούγεννα είναι η εποχή που πρέπει να δείχνουμε αγάπη όχι μόνο σε όσους αγαπάμε και γνωρίζουμε αλλά και σε όσους είναι μόνοι ή κοινωνικά περιθεριωποιημένοι. Τα Χριστούγεννα είναι η περίοδος μέσα στην οποία καλούμαστε να υπερβούμε τον περισσότερο ή λιγότερο βολεμένο οικογενειακό μας κύκλο και να στρέψουμε τη σκέψη μας σ’ όσους δεν έχουν τη δυνατότητα όχι μόνο στη μικρή πολυτέλεια, αλλά και στα πιο στοιχειώδη, την ώρα που όλοι οι άλλοι τους έχουν ξεχάσει…Πολλές φορές βέβαια το κάνουμε αυτό κάθε Χριστούγεννα και τους ξανασκεφτόμαστε όταν έρθουν τα επόμενα χριστούγεννα .
Κάποιοι άλλοι προσπαθούν αυτές τις μέρες να γίνουν πιο καλοί και ευγενικοί. Για αυτούς δώρα, χαρά, φροντίδα και νοιάξιμο για τους άλλους, είναι το Χριστουγεννιάτικο μήνυμα, το πραγματικό πνεύμα των γιορτών. Πολλοί βρίσκουν την ευκαιρία να κάνουν πολλά ψώνια και να δώσουν δώρα. Για αυτούς το νόημα των Χριστούγεννων έγκειται στην ανταλλαγή δώρων και τις εκπτώσεις των μαγαζιών. Ειδικότερα τα παιδιά περιμένουν πώς και πώς να ανοίξουν τα Χριστουγεννιάτικα δώρα τους.
Για λίγους όμως Χριστούγεννα είναι η υπενθύμιση ότι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού και το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας ήλθε στον κόσμο αυτό και γεννήθηκε ταπεινά σε μια φάτνη.
Θα ήθελα να δούμε μερικούς λόγους για τους οποίους κάποιοι από εμάς χάνουμε το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων.
Πρώτον, χάνουμε το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων επειδή είμαστε πολυάσχολοι.
«Γέννησε λοιπόν το γιο της τον πρωτότοκο και τον σπαργάνωσε και τον ξάπλωσε στη φάτνη, γιατί δεν υπήρχε τόπος γι” αυτούς στο πανδοχείο.» Λουκάς 2:7
Το πρώτο πρόσωπο που έχασε το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων είναι ο πανδοχέας, ο οποίος δεν έδωσε δωμάτιο στον Ιωσήφ και τη Μαρία. Γιατί ο πανδοχέας έχασε το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων; Επειδή ήτανε πολύ απασχολημένος με το να γεμίσει το πανδοχείο του και να εκμεταλλευτεί την απογραφή η οποία γινότανε, στην Βηθλεέμ. Ίσως σκέφτηκε τώρα που γίνεται η απογραφή είναι η ευκαιρία να βγάλω πολλά λεφτά. Αυτή η λογική υιοθετείται κάθε καλοκαιρινή τουριστική περίοδο στην Ελλάδα από όσους παρέχουν τουριστικές υπηρεσίες. Ο πανδοχέας δεν ήτανε εχθρικός, δεν ήτανε άπονος, απλώς ήτανε ιδιαίτερα απασχολημένος, όπως και οι πιο πολλοί από εμάς αυτά τα Χριστούγεννα.
Πολλοί άνθρωποι σήμερα είναι σαν αυτόν τον πανδοχέα. Τα δωμάτια των ψυχών μας είναι απορροφημένα τελείως με πράγματα που αρκετές φορές είναι αχρείαστα, ασήμαντα, ανωφελή, περιττά, άσκοπα και επουσιώδη. Ως αποτέλεσμα χάνουμε το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων.
- Α. Το νόημα του «δίνω» (η προσφορά) Μία από τις πιο βαθιές έννοιες των Χριστουγέννων αποτελεί εκείνη της προσφοράς. Η ανιδιοτελής προσφορά αγάπης, φροντίδας και η παροχή υλικών και συναισθηματικών αγαθών προς τον συνάνθρωπο είναι μια έννοια, την οποία συχνά οι ρυθμοί της καθημερινότητας δεν μας επιτρέπουν να ακολουθούμε. Μέσα όμως από την προσφορά, μπορούμε να βελτιώσουμε πτυχές της προσωπικότητάς μας. Κι αυτό αποτελεί ένα χρήσιμο «μάθημα» και για τα παιδιά μας. Σε αυτά τα πλαίσια έγκειται και η έννοια της φιλανθρωπίας, μέσω της προσφοράς μας σε λιγότερους τυχερούς συνανθρώπους μας. Ένα σκέπασμα, λίγα χρήματα ή ακόμη και μόνο μια καλή κουβέντα, αρκεί πολλές φορές για να απαλύνει τον πόνο τους. Μπορείτε, αν θέλετε, να τους μιλήσετε για το συναίσθημα του να «δίνω, χωρίς να περιμένω αντάλλαγμα», φέρνοντας ως παράδειγμα την φροντίδα και το καταφύγιο που παρείχαν οι απλοί βοσκοί στον Χριστό, κατά τη γέννησή του μέσα στη φάτνη και εξηγώντας τους ότι ακόμη και μέσα από μια μικρή και απλή προσφορά, μπορεί να προκύψει κάτι σπουδαίο.
- Β. Το νόημα του «παίρνω» (το δώρο) Εδώ, εκείνο στο οποίο θα πρέπει να δώσουμε σημασία είναι ο λόγος για τον οποίο το παιδί θα λάβει ένα δώρο. Συνήθως, τα παιδιά συνδυάζουν τα δώρα ως ανταμοιβή για μια καλή πράξη. Ένας καλός βαθμός στο σχολείο ή ένα καθαρό υπνοδωμάτιο, μπορεί να σηματοδοτεί και την αγορά ενός δώρου από τους γονείς. Τα δώρα όμως των Χριστουγέννων δεν αντιστοιχούν σε μια «καλή πράξη», οπότε για ποιόν λόγο τα λαμβάνουν; Τα παιδιά είναι ευκαιρία να κατανοήσουν ότι το δώρο δεν κρίνεται από την ανταλλακτική του αξία, αλλά προσφέρεται από καρδιάς και συμβολίζει την έμπρακτη αγάπη και την έγνοια του ενός για τον άλλον. Αν θέλετε, μπορείτε να συζητήσετε με τα παιδιά σχετικά με τα δώρα που έφεραν οι τρείς μάγοι στον μικρό Χριστό, με αφορμή την γέννησή του. Δεν περίμεναν κάποιο αντάλλαγμα, αντίθετα η πράξη τους ήταν από μόνη της ανιδιοτελής.
- Γ. Το νόημα της ενότητας της οικογένειας Την περίοδο των εορτών, η οικογένεια συνηθίζει να συγκεντρώνεται όλη μαζί για να γιορτάσει τη γέννηση του Χριστού. Μικροί και μεγάλοι παραμερίζουν, για λίγες ημέρες, τις υποχρεώσεις τους και φροντίζουν να ζήσουν στιγμές θαλπωρής με τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Συχνά, οι αντιξοότητες της ζωής, δεν μας αφήνουν να χαρούμε τις στιγμές και αυτό μεταφέρεται και στην ψυχολογία των παιδιών. Αναφέροντας, αν επιθυμείτε, το παράδειγμα της γέννησης και των δυσκολιών που συνάντησαν μέχρι να βρουν καταφύγιο στη φάτνη, μπορείτε να διδάξετε στα παιδιά ότι η ενότητα της οικογένειας παραμένει πάντα μέσα στις καρδιές μας, όσο δύσκολες και αν είναι οι συνθήκες που χρειάζεται να αντιμετωπίζουμε κάθε φορά στη ζωή μας.
- Δ. Το νόημα της μεταδοτικότητας του πνεύματος των Χριστουγέννων Την παραμονή των Χριστουγέννων, κυρίως παλιότερα, οι δρόμοι γέμιζαν παιδιά, τα οποία επισκέπτονταν τα γειτονικά σπίτια, για να τραγουδήσουν τα κάλαντα, ενημερώνοντας για το γεγονός της γέννησης του Χριστού. Ένα χαρμόσυνο γεγονός, το οποίο σημασιολογικά φέρει μαζί την ελπίδα ενός καλύτερου μέλλοντος. Τα παιδιά υμνώντας τη γέννηση του Χριστού γεμίζουν χαρά, ενέργεια και προσμονή για το αύριο. Όπως το λαμπερό αστέρι της Βηθλεέμ, που με το φως του ανήγγειλε σε όλο τον κόσμο τη γέννηση του Χριστού, θα μπορούσαμε να πούμε πως και τα παιδιά, με τον θόρυβο των τρίγωνων μουσικών οργάνων και τους ψαλμούς, μεταδίδουν μέχρι και σήμερα τη γέννηση της χαράς και ελπίδας. Και το πνεύμα των Χριστουγέννων, επισκέπτεται κάθε σπίτι.
- Ε. Το νόημα της ύπαρξης του Άγιου Βασίλη Τα Χριστούγεννα συνδέονται και με την ύπαρξη του καλού και αγαθού γέροντα Αγίου, ο οποίος επισκέπτεται κάθε χρόνο όλα τα σπίτια μέσα στην ίδια νύχτα, ξέρει ποιό παιδί ήταν «καλό» και ποιό ήταν «κακό» και αναλόγως, του αφήνει ή όχι, δώρα κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Ποιο είναι όμως το νόημα της ύπαρξής του; Πίσω από τη μορφή του Άγιου Βασίλη, κρύβεται ένα φιλάνθρωπο πρόσωπο. Στον δυτικό κόσμο, η φιγούρα του Αγίου είναι βασισμένη στη ζωή του Αγίου Νικολάου, που δώρισε στους φτωχούς την κληρονομιά του, ενώ στη χώρα μας βασίζεται στον Μέγα Βασίλειο από την Καισαρεία, ο οποίος είχε αφήσει πίσω του μεγάλο φιλανθρωπικό έργο. Καταρχήν, δεν θα πρέπει να μεταδίδουμε στο παιδί ότι υπάρχουν «καλά και κακά παιδιά», αλλά «καλές και καλές συμπεριφορές». Αυτό που αναζητάμε, λοιπόν, στο τέλος της χρονιάς και αυτό που μπορούμε να μεταδώσουμε στα παιδιά – και αυτό που, στην ουσία, «θέλει να ξέρει» ο Άγιος Βασίλης – είναι ένας απολογισμός των συμπεριφορών μας, για να μπορέσουμε να αλλάξουμε τις επιλογές και τις αποφάσεις μας τη νέα χρονιά, βελτιώνοντας τον ίδιο μας τον εαυτό. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας απομακρύνει από τις πνευματικές αξίες, οι οποίες όμως είναι βασικές για την ανατροφή των παιδιών μας. Τα Χριστούγεννα είναι μια περίοδος που μπορείτε να αδράξετε την ευκαιρία να μεταφέρετε τις αξίες της κατανόησης και της ανιδιοτέλειας, της συμβολής προς τον συνάνθρωπο και της ενότητας. Διδάξτε τους το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων και της προσφοράς και να θυμάστε ότι κανένα δώρο δεν ικανοποιεί περισσότερο ένα παιδί από την αγάπη και τη ζεστή αγκαλιά των γονιών του.
http://www.paidorama.com/pws-na-didaksoume-sta-paidia-mas-to-pragmatiko-noima-twn-xristougennwn.html
http://www.eeenikaias.gr/lista-mhnymatwn/text/77-to-pragmatiko-nohma-twn-xristougennwn-2.htm
ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ (ομάδες 1,6)
- Χριστόψωμο
Το «ψωμί του Χριστού» το έφτιαχνε, την παραμονή των Χριστουγέννων, η νοικοκυρά με ιδιαίτερη ευλάβεια και με ειδική μαγιά (από ξερό βασιλικό κλπ.).
Απαραίτητος επάνω, χαραγμένος ο σταυρός. Γύρω – γύρω διάφορα διακοσμητικά σκαλιστά στο ζυμάρι ή πρόσθετα στολίδια. Αυτά τόνιζαν το σκοπό του χριστόψωμου και εξέφραζαν τις διάφορες πεποιθήσεις των πιστών. Την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης έπαιρνε το χριστόψωμο, το σταύρωνε, το έκοβε και το μοίραζε σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονταν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. (Μερικοί εδώ βλέπουν ένα συμβολισμό της Θείας κοινωνίας. Όπως ο Χριστός έδωσε τον άρτον της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του…).Γύρω από το χριστόψωμο υπάρχουν και άλλες παραδόσεις. Αναφέρονται στην ενότητα της Εκκλησίας και των λαών, με συμβολικό πρότυπο την ένωση των κόκκων του σίτου σ ‘ένα ψωμί. Οι λαοί κάποτε θα ενωθούν μ’ ένα ποιμένα, το Χριστό.
- Το Χριστόξυλο, έθιμο της Μακεδονίας
Στα χωριά της βορείου Ελλάδας, ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια τις παραμονές των γιορτών και διαλέγει το Χριστόξυλο, δηλαδή το πιο όμορφο, γερό και χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά, που θα το πάει σπίτι του, με σκοπό να καίει συνέχεια στο τζάκι από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα. Ο λαός πιστεύει ότι καθώς καίγεται το Χριστόξυλο, ζεσταίνεται ο Χριστός στην κρύα σπηλιά της Βηθλεέμ. Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει καλά το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια. Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι, ο νοικοκύρης του σπιτιού θα ανάψει την καινούρια φωτιά και θα μπει στην πυροστιά το Χριστόξυλο, με ευχή όλων να αντέξει για όλο το δωδεκαήμερο των γιορτών.
- Χριστουγεννιάτικο στεφάνιΣτα χωριά συνηθίζουν να κρεμάνε στους τοίχους και τις εξώπορτες πλεξούδες από σκόρδα, πάνω στις οποίες καρφώνουν γαριφαλάκια για να διώξουν την κακογλωσσιά που «καρφώνει» την ευτυχία του σπιτιού τους.
Την εξώπορτα των σπιτιών κοσμεί, επίσης, ένα στεφάνι από έλατο, διακοσμημένο με χριστουγεννιάτικα στολίδια. Σύμφωνα με την παράδοση, το στεφάνι φέρνει τύχη στους ενοίκους του σπιτιού.
- Το τάισμα της βρύσης
Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων πραγματοποιείται το «τάισμα της βρύσης» σε χωριά της κεντρικής Ελλάδας.
Οι κοπέλες πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση για να κλέψουν το άκραντο, δηλαδή το αμίλητο, νερό.
Σε όλη τη διαδρομή παραμένουν σιωπηλές. Όταν πάρουν το νερό, αλείφουν τη βρύση με βούτυρο και μέλι με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι, και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους. Για να έχουν καλή σοδειά, την ταΐζουν με διάφορα προϊόντα, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς. Μάλιστα, όποια κοπέλα φτάνει πρώτη στη βρύση θα είναι η πιο τυχερή όλο τον χρόνο. Έπειτα, ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, κλέβουν το νερό από τη βρύση και γυρίζουν στο σπίτι τους πάλι αμίλητες, μέχρι να πιούνε όλοι από το άκραντο νερό. Με το ίδιο νερό ραντίζουν τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού και σκορπίζουν τα τρία χαλίκια στο σπίτι. Στη λαϊκή παράδοση ο βάτος φέρνει αισιοδοξία και καλά μαντάτα, και διώχνει τα ξόρκια.
- Οι καλικάντζαροι
Στη Σκιάθο οι πιο παλιοί λένε ότι από την 1η Δεκεμβρίου οι καλικάντζαροι ετοιμάζουν το καράβι τους για να πάνε στο νησί. Την παραμονή των Χριστουγέννων το ρίχνουν στο γιαλό και φθάνουν ανήμερα. Από τότε μέχρι τα Φώτα κανείς δεν τολμάει να βγει νύχτα από το σπίτι του, γιατί θα τον βουβάνουν. Την παραμονή των Φώτων, όμως, οι καλικάντζαροι τα μαζεύουν γρήγορα και φεύγουν τρέχοντας μην τους προφτάσει ο παπάς με τον αγιασμό και τους ζεματίσει. Η λαϊκή φαντασία οργιάζει με τις σκανταλιές των καλικάντζαρων, που βρίσκουν την ευκαιρία να αλωνίσουν στον επάνω κόσμο τότε που τα νερά είναι «αβάφτιστα». Η όψη τους είναι τρομακτική, ενώ οι σκανταλιές τους απερίγραπτες. Το μόνο που τους τρομάζει είναι η φωτιά.
- Tο αναμμένο πουρνάριΌταν γεννήθηκε ο Χριστός και πήγαν οι βοσκοί να προσκυνήσουν ήταν νύχτα σκοτεινή. Βρήκαν κάπου ένα ξερό πουρνάρι κι έκοψαν τα κλαδιά του. Πήρε ο καθένας από ένα κλαδί στο χέρι και του έβαλε φωτιά. Το σκοτεινό βουνό γέμισε χαρούμενες φωτιές, τριξίματα και κρότους. Από τότε λοιπόν στα χωριά της Άρτας όποιος πάει στο σπίτι του γείτονα για να ευχηθεί κρατά ένα κλαδί από πουρνάρι ή από όποιο άλλο δέντρο βρει. Στον δρόμο το ανάβει. Το ίδιο συμβαίνει και στα Γιάννενα, με τη διαφορά ότι δεν κρατούν κλαδί, αλλά μια χούφτα δαφνόφυλλα και πουρναρόφυλλα, που τα πετούν στο τζάκι μόλις μπούνε, και καλημερίζουν. Κι όταν τα φύλλα τα ξερά πιάσουν φωτιά κι αρχίσουν να τρίζουν και να πετάνε σπίθες, εύχονται «Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς!». Αυτή είναι η καλύτερη ευχή για κάθε νοικοκύρη.
- Τα Κάλαντα
Τα Κάλαντα αποτελούν δημοτικά ευχητικά και εγκωμιαστικά τραγούδια που ψάλλονται εθιμικά κατ΄ έτος κυρίως την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών όπως των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς (Αγ. Βασιλείου), των Θεοφανίων, ακόμη και των Βαΐων (ή Λαζάρου), με εξαίρεση εκείνων της Μεγάλης Παρασκευής που είναι κατανυκτικά. Κύρια παραδοσιακά μουσικά όργανα που συνοδεύουν τα κάλαντα είναι το τρίγωνο, το λαούτο, το νταούλι η τσαμπούνα, η φλογέρα κ.ά. Οι τραγουδιστές – οργανοπαίκτες των καλάντων ονομάζονται «καλαντιστές».
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ
Η προέλευση του εθίμου είναι μάλλον διονυσιακή, καθώς στις αρχαίες διονυσιακές γιορτές τα παιδιά συνήθιζαν να τραγουδούν για την καλή χρονιά, κρατώντας ένα κλαδί ελιάς τυλιγμένο με μαλλί προβάτου, το οποίο συμβόλιζε την ευφορία και τη γονιμότητα. Ετυμολογικά, η λέξη κάλαντα προέρχεται από τις Ρωμαϊκές καλένδες (δηλαδή τις πρώτες μέρες) του Ιανουαρίου, του πρώτου μήνα του χρόνου. Μάλιστα πριν τον 2ο αιώνα π.Χ. ο πρώτος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου ήταν ο Μάρτιος κι έτσι η πρωτοχρονιά γιορταζόταν τότε. Αν και αρχικά η Εκκλησία απέρριψε τα κάλαντα ως ειδωλολατρικό έθιμο, στη συνέχεια το αποδέχτηκε και το αφομοίωσε σε τόσο μεγάλο βαθμό που κατέληξε να αποκτήσει καθαρά θρησκευτικό περιεχόμενο.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Κυρίως εξιστορούν μυθοποιημένα τα ιστορικά γεγονότα των ημερών, αναφέρονται σε μια σειρά εθίμων και δοξασιών του λαού, όπως τα περί καλικατζάρων και άλλα, έχουν όμως και περιεχόμενο ευχητικό προς τον οικοδεσπότη, την κυρά, την οικογένεια, το σπίτι. Εύχονται υγεία, χαρά, καλή σοδειά, και το σπίτι να ΄ναι στέρεο και γερό, για να στεγάζει την ευτυχία και την προκοπή των κατοικούντων.
Είναι το μοναδικό έθιμο που διατηρείται ακόμη ακμαίο και ανθεί σε ολόκληρη την Ελλάδα, αστική και επαρχιακή. Σε αντίθεση με άλλα έθιμα του λαού μας, τοπικά ή γενικότερου χαρακτήρα που φθίνουν αργά μέχρι τελικής εξαφανίσεως, τα κάλαντα ως έθιμο διατηρούνται ζωντανότατο. Συναντώνται μάλιστα σε ολόκληρη την Ελλάδα, ηπειρωτική και νησιωτική, σε αμέτρητες παραλλαγές και αντιστοιχούν στον τοπικό κάθε περιοχής χαρακτήρα.
ΕΘΙΜΟ
Τα παιδιά στη νεότερη Ελλάδα τραγουδούσαν τα κάλαντα, σε ομάδες, πόρτα-πόρτα, παλιότερα κρατώντας και χτυπώντας ραβδιά ή κλαριά, (έθιμο που συνδέεται με αρχαιότερες τελετές γονιμότητας), κρατώντας μερικές φορές, ειδικά στην επαρχία, τα ιδιαίτερα αντικείμενα που δήλωναν τις επαγγελματικές ενασχολήσεις των κατοίκων, κλαδιά δέντρων, σταυρούς, ομοιώματα ή μουσικά όργανα (όπως τα τρίγωνα). Στα νησιά και στις παραθαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας, η συνήθεια ήταν να κρατούν τα παιδιά καραβάκια, στολισμένα με φωτάκια, βαμβάκι, χρυσόχαρτα, ξηρούς καρπούς. Με τον τρόπο αυτό προβαλλόταν τόσο ο ναυτικός χαρακτήρας και η ταυτότητα των κατοίκων όσο και το καράβι, ως βιοποριστικό μέσο, το οποίο και καθαγιαζόταν.
ΠΗΓΕΣ
