Το Σκαλάνι, κεφαλοχώρι της επαρχίας Πεδιάδας, είναι σκαρφαλωμένο πάνω στον χωμάτινο λόφο του Προφήτη Ηλία με πανοραμική θέα, σε υψόμετρο 230μ. , 11χλμ. ΝΑ του Ηρακλείου και πολύ κοντά στην Κνωσό.
Η ιστορία του έχει πολύ παλιές ρίζες και το όνομά του φαίνεται να οφείλεται σε κάποιον από τους πρώτους οικιστές του. Στην κατοχική περίοδο, στην Μάχη της Κρήτης, αλλά και στην Αντίσταση, οι Σκαλανιώτες πρόσφεραν τη ζωή τους για την ελευθερία και τις ανθρώπινες αξίες. Αξιοθαύμαστη είναι η θυσία του αρχιμανδρίτη Φωτίου Θεοδοσάκη, του Σκαλανιώτη Παπαφλέσσα, που για την πατρίδα θανατώθηκε με φρικτό και απάνθρωπο τρόπο από τους ναζί, τον Ιούνιο του 1941.
Στις μέρες μας το Σκαλάνι αποτελεί προάστιο του Ηρακλείου. Έχει πλούσια αγροτική παραγωγή, ενώ παράλληλα έχουν αναπτυχθεί και άλλες δραστηριότητες, εμπορικές, καλλιτεχνικές, πολιτιστικές, πνευματικές, εκπαιδευτικές, τουριστικές. Στο Σκαλάνι λειτουργεί Νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο, με πολύ μεγάλη ιστορία, όπου στην Γερμανική κατοχή, λειτουργούσε ως νοσοκομείο των Γερμανών. Υπάρχουν οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη, πολιούχου του χωριού, του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Γεωργίου. Στην περιοχή Αποσάμι σώζονται τα ερείπια της Βενετσιάνικης εκκλησίας του Αγίου Μηνά, το μοναδικό μοναστήρι του Αγίου σε ολόκληρη την Κρήτη.
Το Σκαλάνι υδρεύεται από την πηγή Φουντάνα, η οποία βρίσκεται σε ένα δασωμένο φαράγγι ανάμεσα στο Σκαλάνι και το χωριό Κουνάβοι. Η πηγή όταν ξεχειλίζει δημιουργεί ένα καταρράκτη ύψους 6-7 μέτρων.
Η πηγή της Φουντάνας έχει πολύ μεγάλη ιστορία, καθώς κατά την Αιγυπτιοκρατία (1830 και έπειτα), οι Αιγύπτιοι ανακάλυψαν μια στοά και κατάφεραν να περάσουν τα νερά της, μαζί με τα νερά της πηγής Μηλιαρά στο Σκαλάνι, στην Κνωσό.
Έφτιαξαν μια υδατογέφυρα στα Σπήλια για να μεταφέρουν τα νερά της πηγής Φουντάνα και Μηλιαρά μέχρι την κρήνη στα Λιοντάρια, συναντώντας το υδραγωγείο του Μοροζίνι.
Χατζιδάκη Μαρία Α4
