Δεξιότητες αναζήτησης εργασίας
Η προσέγγιση της αγοράς εργασίας και η ανάπτυξη σταδιοδρομίας με στόχο την εύρεση και τη διατήρηση της εργασίας έχει ως προϋπόθεση να αποκτήσουν τα άτομα καλή γνώση των σχετικών διαθέσιμων εργαλείων και διαδικασιών και να αναπτύξουν δεξιότητες αναζήτησης εργασίας . Παράλληλα, ο ρόλος της επαγγελματικής συμβουλευτικής στην «εκπαίδευση» των ατόμων στη χρήση και αξιοποίηση των μεθόδων αυτών και στην ανάπτυξη σχετικών δεξιοτήτων είναι πολύ σημαντικός. Ακολούθως αναφέρονται επιγραμματικά οι δεξιότητες αναζήτησης εργασίας.
• Αξιοποίηση των έντυπων και διαδικτυακών πηγών για τον σχεδιασμό σταδιοδρομίας και την αναζήτηση εργασίας Στη διαδικασία σχεδιασμού της σταδιοδρομίας ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ωφεληθεί από τη χρήση διαφόρων ιστοτόπων, οι οποίοι περιλαμβάνουν λίστες επαγγελμάτων, παρέχουν τη δυνατότητα αναζήτησης πληροφόρησης για ευκαιρίες εκπαίδευσης και κατάρτισης, ενώ, επίσης, υπάρχουν ιστότοποι στους οποίους επιτρέπεται η ανάρτηση βιογραφικών και αναζήτησης εργασίας, καθώς και ιστότοποι όπου προσφέρεται η ανάλυση επαγγελμάτων. Η έρευνα (Taber & Luzzo, 1999) έχει δείξει ότι η πιο αποτελεσματική βοήθεια για τους ανθρώπους που αναζητούν επαγγελματική συμβουλευτική είναι ο συνδυασμός τόσο της υποστήριξης του συμβούλου όσο και της χρήσης της τεχνολογίας. Οι πελάτες χρειάζεται να γίνουν ικανοί να χειριστούν πληροφορίες και να μάθουν μέσω της τεχνολογίας να αντλούν τις πληροφορίες που χρειάζονται. Έτσι, θα μπορέσουν να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και να ελέγξουν κατά πόσο είναι ρεαλιστικές οι σκέψεις τους (Nathan & Hill, 2006). Ωστόσο, ο επαγγελματικός σύμβουλος χρειάζεται να γνωρίζει πολύ καλά τα συστήματα και τους ιστοτόπους που προτείνει στους πελάτες του και να παρακολουθεί με ενεργό τρόπο τη διαδικασία χρήσης των μέσων αυτών. Ένας αποτελεσματικός τρόπος είναι να ενθαρρύνουμε τους πελάτες να χρησιμοποιούν στην αρχή βοηθητικές ιστοσελίδες και ύστερα να έρθουν σε επαφή με ανθρώπους οι οποίοι εργάζονται σε επαγγέλματα που ενδιαφέρουν τον κάθε πελάτη. Τέλος, ο επαγγελματικός σύμβουλος θα πρέπει να παρέχει διαρκή συμβουλευτική υποστήριξη προκειμένου να βοηθήσει τον κάθε πελάτη του να μετατρέψει τα δεδομένα που συνέλεξε σε χρήσιμες για τον ίδιο πληροφορίες που θα τον βοηθήσουν στη λήψη αποφάσεων (Amundson, Harris – Bowlsbey & Niles, 2008). Επιπλέον, κατά τη διαδικασία αναζήτησης εργασίας, ο ημερήσιος τύπος περιλαμβάνει κοινοποιήσεις θέσεων εργασίας μέσω των μικρών αγγελιών, ενώ κυκλοφορούν και ειδικά έντυπα ή ένθετα αποκλειστικά αφιερωμένα στο θέμα αυτό αυτό (Bolles, 2010). Κάποιες φορές, οι αγγελίες στον τύπο για αναζήτηση υποψηφίων είναι διατυπωμένες κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να κάνουν σαφείς τους όρους απασχόλησης, την περιγραφή της θέσης εργασίας και το προφίλ του υποψηφίου, άλλοτε όμως όχι. Γι΄αυτό, το άτομο πρέπει να εκπαιδευτεί στο να διαβάζει προσεκτικά τις μικρές αγγελίες και να αναλύει επακριβώς όλα τα στοιχεία που περιλαμβάνονται. Εκτός από τα έντυπα, πληθώρα συμβουλών και πληροφοριών για την αναζήτηση εργασίας προσφέρει και το διαδίκτυο. Αρκετοί δικτυακοί τόποι επιτρέπουν στους υποψήφιους εργαζόμενους τη μεθοδική αναζήτηση εργασίας καθώς και τη συμπλήρωση και ηλεκτρονική καταχώρηση βιογραφικού σημειώματος, ενώ και οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να εντοπίζουν αξιόλογα στελέχη στις βάσεις δεδομένων αυτών των δικτυακών τόπων. Επομένως, η εκπαίδευση του ατόμου στον εντοπισμό και στην αξιοποίηση των διαδικτυακών και έντυπων πηγών για την αγορά εργασίας και η ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής ανάγνωσης των παρεχόμενων πληροφοριών έχει πολύ μεγάλη σημασία. • Σύνταξη βιογραφικού σημειώματος και συνοδευτικής επιστολής Το βιογραφικό σημείωμα αποτελεί το μέσο με το οποίο ο εργοδότης θα γνωρίσει τον υποψήφιο εργαζόμενο και θα σχηματίσει την πρώτη εντύπωση για αυτόν. Τα στοιχεία, λοιπόν, που αναγράφονται αλλά και ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται έχουν μεγάλη σημασία για το εάν τελικά θα καταφέρει το άτομο να προχωρήσει σε συνέντευξη εργασίας. Επομένως, το βιογραφικό σημείωμα πρέπει να είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να προσελκύει το ενδιαφέρον του εργοδότη. Βασικές αρχές που διέπουν τη σύνταξη ενός βιογραφικού σημειώματος είναι η απλότητα, η συντομία, η σαφήνεια, η πληρότητα, η συνέπεια, η συνοχή, η ορθότητα σύνταξης και ορθογραφίας, η προσεγμένη εμφάνιση. Το βιογραφικό σημείωμα είναι σημαντικό να προσαρμόζεται κάθε φορά στις απαιτήσεις της θέσης εργασίας για την οποία κάνει αίτηση ο υποψήφιος και να λαμβάνεται πρόνοια ώστε να τονίζονται τα θετικά στοιχεία και προσόντα που κάνουν το άτομο να ξεχωρίζει. Στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλά διαφορετικά υποδείγματα βιογραφικών, ενώ ιδιαίτερα διαδεδομένο είναι το Ευρωπαϊκό Βιογραφικό Σημείωμα «Europass»10, το οποίο δίνει έμφαση στις δεξιότητες που απέκτησε το άτομο από κάθε εργασία ή εκπαίδευση ή ακόμα και από δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου. Στις περιπτώσεις που το βιογραφικό σημείωμα αποστέλλεται μέσω ηλεκτρονικού ή κανονικού ταχυδρομείου, είναι σημαντικό να συνοδεύεται από μια επιστολή, όπου θα τονίζονται οι λόγοι για τους οποίους επέλεξε ο υποψήφιος εργαζόμενος να στείλει το βιογραφικό του στη συγκεκριμένη εταιρεία καθώς και να αναδεικνύονται επιλεγμένα σημεία του βιογραφικού σημειώματος αλλά και ειδικά χαρακτηριστικά του ατόμου που αποδεικνύουν την καταλληλότητά του για την εν λόγω θέση εργασίας (Αδαμοπούλου, Βλαχάκη, Τετραδάκου & Χαροκοπάκη, 2007). Θεωρείται λοιπόν αναγκαία η εκπαίδευση του ατόμου στη σύνταξη του βιογραφικού σημειώματος και της συνοδευτικής επιστολής και η ανάπτυξη δεξιοτήτων για την προβολή των ιδιαίτερων προσόντων που το ίδιο διαθέτει σε άμεση συνάρτηση με τις απαιτήσεις της εκάστοτε θέσης εργασίας.
• Δεξιότητες αυτοπαρουσίασης κατά τη συνέντευξη επιλογής Η συνέντευξη αποτελεί το μέσο με το οποίο ο εργοδότης θα γνωρίσει τους υποψήφιους εργαζόμενους καλύτερα και θα επιλέξει, μεταξύ των ατόμων που έχουν τα τυπικά προσόντα για τη θέση, αυτόν που θα του φανεί πιο κατάλληλος (Bolles, 2010. ΚΕΘΙ, 2008, Αδαμοπούλου κ.α., 2007). Στόχος σε μια συνέντευξη είναι να τονίσει ο υποψήφιος και να υποστηρίξει τα θετικά του σημεία και να δώσει την εικόνα ότι είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για αυτή τη θέση. Ο υποψήφιος προς εργασία, με τη βοήθεια του επαγγελματικού συμβούλου, θα πρέπει να προετοιμαστεί για τη συνέντευξη, για το περιεχόμενο των απαντήσεων στις ερωτήσεις που θα του τεθούν, όσο και για θέματα γενικότερης συμπεριφοράς και εμφάνισης όπως γλώσσα του σώματος, τόνος της φωνής, ακρίβεια στην ώρα προσέλευσης στο ραντεβού, ενδυματολογικές επιλογές ανάλογα με τη θέση και ερωτήσεις που μπορεί να απευθύνει ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος στον εργοδότη σχετικά με την επιθυμητή θέση και την εταιρεία.
• Δεξιότητες επίγνωσης και ανάδειξης προσόντων (γνώσεων, δεξιοτήτων, ικανοτήτων) και επιτευγμάτων: Ο προσωπικός φάκελος επαγγελματικών προσόντων (Portfolio11) Μια σημαντική δεξιότητα στον σχεδιασμό της σταδιοδρομίας είναι το να μπορεί κανείς να δηλώσει ξεκάθαρα ποιος είναι, τί γνωρίζει και τί μπορεί να κάνει. Ο προσωπικός φάκελος επαγγελματικών προσόντων είναι ένα εργαλείο ζωής που μας βοηθά να ανακαλύψουμε και να παρουσιάσουμε τον εαυτό μας. Είναι μια δυναμική συλλογή υλικού ή στοιχείων που συνοψίζουν, τεκμηριώνουν και τονίζουν τα καλύτερα σημεία του χαρακτήρα, των επιτευγμάτων και των προσδοκιών του κάθε ατόμου. Είναι οι αποδείξεις των δυνατοτήτων μας. Ο προσωπικός φάκελος επαγγελματικών προσόντων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση των δυνατών και των αδύνατων σημείων του κάθε ατόμου, με σκοπό τη λήψη εκπαιδευτικών ή επαγγελματικών αποφάσεων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικές χρονικές στιγμές:
• ως ένα προσωπικό ημερολόγιο που καταγράφει τις εμπειρίες της ζωής,
• ως ένα εργαλείο μάθησης για την αξιολόγηση μαθησιακών και επαγγελματικών εμπειριών που βοηθά στη σταδιοδρομία,
• ως ένα εργαλείο που βοηθά στη διερεύνηση της σταδιοδρομίας και τη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων,
• ως ένα εργαλείο προώθησης του εαυτού για υποβολή αιτήσεων σε θέσεις εργασίας,
• ως ένα εργαλείο αυτογνωσίας, προσωπικής και επαγγελματικής αξιολόγησης. και εντοπισμού των αναγκών για περαιτέρω αναβάθμιση των προσόντων σύμφωνα με τους στόχους που θέτει κάθε φορά το άτομο.
Κάθε πληροφορία (γραπτό κείμενο, παρουσιάσεις, βιογραφικό σημείωμα, βίντεο, κ.ά) που περιλαμβάνεται στον προσωπικό φάκελο επαγγελματικών προσόντων αποτελεί απόδειξη για τα προσωπικά χαρακτηριστικά ή τα επιτεύγματα του ατόμου. Τα στοιχεία αυτά αναλύονται σε κάθε συγκεκριμένη περίσταση προκειμένου να σχεδιάσουμε τη σταδιοδρομία μας και να αναδείξουμε καλύτερα ποιοι είμαστε και τι μπορούμε να κάνουμε (Amundson, Poehnell & Pattern, 2005).
9. Στην Διαδικτυακή Διαδραστική Πύλη Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού του ΕΟΠΠΕΠ www.eoppep.gr/teens, στην κατηγορία των Θεματικών Καταλόγων «Γνωρίζω την αγορά εργασίας – Αναζητώ Εργασία», παρουσιάζονται σχετικές πληροφορίες που απευθύνονται σε όσους αναζητούν εργασία, όπως βασικές οδηγίες για την προσέγγιση της αγοράς εργασίας, αλλά και εξειδικευμένες οδηγίες για τη σύνταξη και διαχείριση βιογραφικού σημειώματος, συνοδευτικής επιστολής, συνέντευξης επιλογής κ.λπ.
10.Το Ευρωπαϊκό Βιογραφικό Σημείωμα Europass αποτελεί τον κεντρικό άξονα του Φακέλου Europass, ο οποίος είναι ένας προσωπικός φάκελος, κοινός για όλες τις χώρες της Ευρώπης, που απαρτίζεται από πέντε έγγραφα. Αυτά περιγράφουν τα προσόντα, τις γνώσεις, τις ικανότητες και δεξιότητες που έχει αποκτήσει κανείς από την εκπαιδευτική και επαγγελματική του πορεία. Τα έγγραφα Εuropass έχουν κοινή μορφή για όλους τούς πολίτες της Ε.Ε. Το Βιογραφικό Σημείωμα (CV) και το Διαβατήριο Γλωσσών συμπληρώνεται από κάθε ενδιαφερόμενο, ενώ το Συμπλήρωμα Πιστοποιητικού, το Παράρτημα Διπλώματος και η Κινητικότητα Εuropass συμπληρώνονται και εκδίδονται από τους αρμόδιους φορείς. Στην Ελλάδα, ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.) είναι το Εθνικό Κέντρο EUROPASS. Περισσότερες πληροφρίες http://europass.eoppep.gr , http://europass.cedefop.europa.eu/el/documents/curriculumvitae
