«Γιατί χρειαζόμαστε τη μουσική; Γιατί είναι η γλώσσα που μιλάνε όλοι, αν όχι στο σύμπαν, τουλάχιστον σίγουρα στη Γη. Δεν μιλάς κινέζικα ή ελληνικά, αλλά σίγουρα “μιλάς” τη μουσική. Γιατί σφυρίζεις, γιατί σιγοτραγουδάς λα, λα, λα, λα όταν είσαι δύο χρονών; Γιατί άρχισα να ασχολούμαι με τη μουσική όταν ήμουν μόλις τεσσάρων ετών; Ποιος μου το έμαθε αυτό;». Χαμηλόφωνα, με ένα μειδίαμα, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ψιθυρίζει το νόημα, το ταυτισμένο με την ύπαρξη του ανθρώπου νόημα της μουσικής.
Ο Ευάγγελος Οδυσσέας, που γεννήθηκε το 1934 στην Αγριά του Βόλου, έγινε πρέσβης της ηλεκτρονικής μουσικής ως Vangelis, έφερε ατόφιους μέσα του τους κώδικες της μουσικής στη διαχρονία της, με σπερματικές απηχήσεις του Ιάννη Ξενάκη, των ήχων του εσώτερης Ελλάδας, των μοιρολογιών, της αρχαίας λίρας.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 άρχισε να ασχολείται με την ποπ μουσική. Συμμετείχε στο γνωστό συγκρότημα “Forminx” και παράλληλα έγραφε μουσική για κινηματογραφικές ταινίες.
Το 1968 με τον Λουκά Σιδερά και τον Ντέμη Ρούσο σχημάτισε τους “Aphrodite’s Child”, που έμελλε να γίνει το πιο επιτυχημένο ελληνικό συγκρότημα στο εξωτερικό. Την ίδια χρονιά γνώρισαν τεράστια επιτυχία με το σινγκλ “Rain And Tears” και το 1972, με το συγκλονιστικό διπλό άλμπουμ “666” που θεωρείται ένα από τα διαμάντια της προοδευτικής – ψυχεδελικής μουσικής.
Η εικόνα του βεβαίως ήταν εμβληματική, ξεχωριστή: μια χίπικη απεικόνιση, με τα μακριά λευκά γένια, τα μάτια που άστραφταν όσο και να το σώμα είχε πάντα μια στάση νωχελική. Ακόμα και όταν ο ίδιος ήταν στο πιάνο, οι σωματικές εκρήξεις ήταν λίγες, μετρημένες. Κάθε φορά που έπαιζε πιάνο ήταν σαν να προσεύχονταν, σα να συνομιλούσε με τις δυνάμεις του σύμπαντος. Υπνωτισμένος και υπνωτικός.
Δεν σπούδασε ποτέ μουσική, δεν διδάχθηκε νότες -το έλεγε περήφανα αυτό-, σπούδασε μόνο Καλές Τέχνες και υπήρξε ως τέλος σπουδαίος ζωγράφος, μαγικός, κάθε φορά που έπιανε μολύβι και σχεδίαζε πάνω στο χαρτί.
Μουσική δεν χρειάστηκε να διδαχθεί «είναι σαν το οξυγόνο. Το έχεις μέσα σου, από την πρώτη στιγμή». Έλεγε ότι «το πιάνο του ήταν ο πρώτος μου φίλος. Δεν θυμάμαι πότε άρχισα να κάθομαι στο πιάνο, γεγονός που σημαίνει ότι ξεκίνησα όταν ήμουν εξαιρετικά μικρός». Η μητέρα του έπαιζε πιάνο και τραγουδούσε. «Επειδή είχα καλό αυτί, τη συνόδευα από παιδί. Δεν ξεχνώ αυτές τις στιγμές». Δεν έπαιζε με τους φίλους του, προτιμούσε το πιάνο «γιατί με αυτό είχα πολλές, ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Το έχω κρατήσει εκείνο το πρώτο μου πιάνο».
«Είναι σπάνιος τύπος», έλεγε για αυτόν ο Ρομάν Πολάνσκι. «Τόσο γενναιόδωρος, κυρίως με τους φίλους του». Καθόλου και ποτέ ελιτιστής, καθόταν στο πιάνο όποτε μια παρέα τού το ζητούσε, παίζοντας αυτά που του ζητούσαν, γελώντας, από καρδιάς. «Δεν προσπαθεί να προβάλει τον εαυτό του με τη μουσική που γράφει για τις ταινίες. Θέλει μόνο να προβάλει την ιστορία και τα συναισθήματα που του προκαλεί», πρόσθετε ο Πολάνσκι.
Ό,τι έκανε, το έκανε με πάθος. Φαγητό, ταξίδια, τσιγάρα. Οι φίλοι του ήταν η περιουσία του -αυτός που ως παιδί δεν έπαιζε, μεγαλώνοντας έγινε ο πιο δοτικός και αφοσιωμένος φίλος. Το να είσαι πιστός στον άνθρωπο που έχεις επιλέξει ως φίλο, συνεργάτη, σύντροφο ήταν για τον Βαγγέλη Παπαθανασίου υπέρτατη αξία.
Πληθωρικός στη δημιουργία του, χειμαρρώδης, από τα σήματα της ΕΡΤ ως τις εμβληματικές κινηματογραφικές ταινίες, από τη μουσική για τη NASA, ως την ανάβαση στον Ιερό Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Όμως ερμητικός και προσεκτικός σε αυτούς που επέτρεπε να βρεθούν δίπλα του -όσοι όμως περνούσαν την πόρτα της ψυχής του, αφοσιώνονταν σε αυτούς.
Ο τελευταίος του δίσκος κυκλοφόρησε στις 25 Ιανουαρίου 2019, “Nocturne: The Piano Album”.
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου πέθανε στις 17 Μαΐου 2022 σε νοσοκομείο της Γαλλίας, όπου νοσηλευόταν με κορωνοϊό.
Μιχαέλα Μπάκα.
https://www.iefimerida.gr/politismos/baggelis-papathanasioy-agnosti-zoi-ilektroniki
